Папулярызацыя здаровага ладу жыцця, якая, дарэчы, знаходзіць рысы нацыянальнай ідэі, і мода на здаровы лад жыцця мяркуе прыняцце комплексных мер, але яны павінны быць узважанымі і прадуманымі. Тут нельга прымаць рашэнні наскокам. Пугай і забаронамі тут не вырашыш. Як, уласна, і ў пытаннях увядзення сухога закону. З 1 кастрычніка ў Мінску і ў Жлобінскім раёне ў выглядзе эксперыменту на год забаранілі продаж спіртнога ў начны час. У Быхаўскім пытанне ўнеслі на грамадскае абмеркаванне, не сказаўшы канчатковае "так". Гэтае рашэнне выклікала шырокі грамадскі рэзананс. Прэзідэнт, азнаёміўшыся з усёй інфармацыяй па гэтым пытанні, распарадзіўся на працягу сутак адмяніць абмежаванні продажу алкаголю ў гандлёвай сетцы ў начны час. Дадзенае рашэнне прадыктаванае тым, што змагацца з п'янствам і алкагалізмам неабходна не падобнымі аднабокімі забаронамі. На практыцы замест чаканага станоўчага выніку яны паварочваюцца ростам крыміналу. Жыццё ўжо не раз даказвала: забароны ні да чаго добрага не прыводзяць. А вось рост шэрага рынку спіртнога - нелегальнага гандлю, атручванняў кантрафактам, цалкам чаканы. Меркаванні па тэме сабралі журналісты АТН.
Кастрычнік у Мінску пачаўся з "цвярозай ночы". Менавіта з 1 чысла пачала дзейнічаць забарона на продаж спіртных напояў. З 11 вечара да 7 раніцы ў сталіцы, лічы, быў аб'яўлены сухі закон. Атрымліваецца, у начны час прадаваць гарачыльнае маглі толькі ў кафэ і барах.
З такой ініцыятывай - забараніць начныя продажы гарачыльнага - выступіла МУС. З аднаго боку, яна прадыктаваная высакароднай мэтай - папулярызацыя здаровага ладу жыцця, прафілактыка п'янства і злачынстваў на глебе алкаголю. З іншага боку, наш уласны досвед паказвае, што добрыя намеры не дасягаюць мэты, калі сячы з-за пляча. Успомніць хоць бы гарбачоўскую барацьбу за цвярозасць. Поўная забарона за продаж алкаголю павярнулася імклівым ростам самагонаварэння, стратамі бюджэту і разгулам алкамафіі, якая пры адсутнасці легальнага спіртнога ў продажы труціла насельніцтва сурагатам. Таму падобныя кіданні дагэтуль сустракаюць неразуменне ў грамадстве.
Абмежаванні на гандаль алкаголем уводзілі і ў суверэннай Беларусі. У выніку вытворцы неслі страты, бюджэт недаатрымліваў падатковыя паступленні, людзі труціліся кантрафактам. Гэтае рашэнне адмянілі. І вось ізноў на тыя ж граблі! Замест таго каб прымаць комплексныя меры па барацьбе з п'янствам, прапагандзе здаровага ладу жыцця, пайшлі самым простым, але самым тупіковым шляхам забарон.
Так, практычна ніводная краіна ў свеце не пазбегла барацьбы з алкаголем, але ёсць і іншы бок медаля. У Расіі, дзе ўвялі абмежаванні на продаж, зараз не ведаюць, што з гэтым рабіць. Шукаюць найменшыя шчыліны, каб "адкруціць" назад: напрыклад, пад прычынай дазволу продажу алкаголю ў бляшаных банках - нібы алюмініевая галіна нясе страты ад санкцый.
У суседняй Літве ідзе наступленне на алкаголь па ўсіх франтах. Забарона на продаж з 8 вечара да 10 раніцы. І вось пажынаюць першы плён: выяўленне падпольных спіртзаводаў - звычайная справа.
Цікава, што ў Эстоніі начное алкагольнае табу вырашылі абысці не самым звычайным спосабам, нават сталі здаваць тару са спіртным у арэнду. Апынулася, што частковыя абмежаванні неэфектыўныя: у суседніх гарадах - там, дзе забарона не дзейнічае, адразу прыкметна прыскокнулі продажы алкагольных напояў.
Гэта значыць - той, хто захоча выпіць, усё роўна гэта зробіць. Тым часам забароненая мера б'е па бізнесе. У такіх умовах шматлікія кругласутачныя магазіны, куды ходзяць не толькі па спіртное, спыняць сваю працу. У Мінску такіх пунктаў пад 9 дзясяткаў. А гэта таксама працоўныя месцы. Акрамя таго, забаронамі на продаж людзей выштурхваюць з гандлёвых пунктаў у рэстараны.
Эксперты асцерагаюцца, што забаронамі мы паўтараем памылкі позняга Савецкага Саюза, дзе часам непрадуманыя рашэнні ў дадзеным ключы набывалі самыя гіпертрафаваныя формы - аж да высечкі вінаграднікаў, што на доўгія гады практычна знішчыла цэлыя галіны сельскай гаспадаркі. Падобныя эксперыменты ні да чаго добрага не прывядуць - пішуць каментатары ў сацсетках.
Сувязь паміж продажам алкаголю ў магазінах і ўзроўнем злачыннасці не такая адназначная, як здаецца на першы погляд. Аб гэтым гаворыць афіцыйная статыстыка на сайце МУС. Напярэдадні ўвядзення абмежаванняў учынена 18 тысяч злачынстваў у стане алкагольнага ап'янення. У 2015-м, калі начны мараторый увялі, лік злачынстваў знізіўся амаль на тысячу. Здавалася б, вось ён - доказ дзейснасці гэтай меры! Аднак пасля вяртання спіртнога ў продаж у тым жа годзе на працягу наступных двух гадоў лік злачынстваў у стане ап'янення працягваў зніжацца! Таму відавочна, што гэта, хутчэй, вынік не безпадстаўных забарон, а планамернай, удумлівай працы па прафілактыцы правапарушэнняў і забеспячэнні грамадскага парадку.
П'янства - зло, гэта бясспрэчна. Але любыя непрадуманыя меры і хаатычныя дзеянні ў гэтай сферы эфектыўна змагацца з зялёным змеем ужо сапраўды не дапамагаюць. Увядзенне забароны было непрадуманым! Таму Прэзідэнт прыняў рашэнне яго адмяніць. Вырашаць праблему тут трэба комплексна, робячы ўпор на прафілактыку, выхаванне і прапаганду здаровага ладу жыцця.
