Каля шасці месяцаў застаецца да галоўнай палітычнай кампаніі года - парламенцкіх выбараў. Актыўная перадвыбарная фаза пачнецца ў жніўні, але мабілізацыя мясцовай улады дэ-факта ўжо аб'яўленая. Сёння Кіраўнік дзяржавы правёў грунтоўную нараду з кіраўнікамі рэгіёнаў і прадстаўнікамі грамадзянскай супольнасці. У беларускай палітычнай традыцыі менавіта на мясцовую ўладу кладзецца асноўны груз адказнасці за спакойныя, справядлівыя і празрыстыя выбары. Грамадскія арганізацыі і прэса дапамагаюць выбаршчыкам ацаніць кандыдатаў глыбей, чым проста па агітацыйных лістоўках, тэле- і радыёманалогах. Прэзідэнт як гарант канстытуцыйнага права беларусаў абіраць і быць абранымі запатрабаваў сёння не адкладаць працу на восень і ў строгай адпаведнасці з законам забяспечваць спакойны і дэмакратычны ход выбарчай кампаніі.
Ці гатовая вертыкаль улады да электаральнага іспыту і які грамадскі запыт да новага складу парламента - наш палітычны аглядальнік Андрэй Крывашэеў ведае падрабязнасці.
Да парламенцкіх выбараў крыху больш за пяць месяцаў, а значыць, ужо са жніўня стартуе чарговы тэст на палітычную культуру і сталасць грамадзянскай супольнасці. Плюс, вядома, арганізацыя - яна цалкам на плячах Цэнтрвыбаркама і мясцовай улады. Зрэшты, ніякага ажыятажу і драматычных падзей эксперты ад будучай кампаніі не чакаюць. І галоўных аргументаў тут два: па-першае, беларусы традыцыйна праводзяць выбары для сябе, а значыць, мала схільныя да ўплыву звонку. І, па-другое, у краіны ўжо ёсць вопыт правядзення самых адказных палітычных кампаній нават пры самым неспрыяльным вонкавым фоне.
Характэрны прыклад - парламенцкія выбары 2016 года. На поўдні - баявыя дзеянні на Данбасе, 170 000 мігрантаў і бежанцаў у Беларусь. На поўначы і захадзе - "тэктанічны" разлом Расіі з Еўрасаюзам, узаемныя санкцыі і абмежаванні. Плюс гандлёвыя войны і перадзел сусветных рынкаў. Але нават з такімі данымі рэспубліка праводзіць выбары спакойна і ўпэўнена. З высокім узроўнем палітычнай культуры. І гэта ўзгодненая ацэнка як у самой краіне, так і ад вонкавых назіральнікаў і экспертаў. Беларусь - донар стабільнасці і бяспекі на кантыненце.
У руках дэпутата адно з апошніх рашэнняў па бяспецы. Ратыфікацыя дамовы Беларусь - Узбекістан. Хоць найважнейшай сваёй місіяй Дзмітрый Шаўцоў усё ж лічыць працу з запытамі і ініцыятывамі беларускіх грамадзян. Магчыма, таму выбаршчык паверыў дэпутату двойчы.
Выбары для Беларусі - не разавы акт дэмакратыі, а карпатлівая праца над падмуркам будучай чатырохгадовай кадэнцыі ўсяго дэпутацкага корпусу. Адгэтуль - прэзідэнцкі ўзровень (Кіраўнік дзяржавы - гарант канстытуцыйных правоў) і старт падрыхтоўкі мінімум за паўгода да дня галасавання. Не менш важная адкрытасць улады з першых жа дзён.
Далёка не выпадковы і склад нарады сёння. Трыадзіны пул тых, на каго ляжа асноўная нагрузка ў найбліжэйшыя паўгода: улада рэспубліканская - Адміністрацыя і Упраўленне справамі Прэзідэнта; улада рэгіянальная - кіраўнікі і інспектары па абласцях; плюс Савет Рэспублікі і грамадзянская супольнасць - самыя ўплывовыя ў краіне аб'яднанні: прафсаюзы, Саюз моладзі, "Белая Русь" і ветэранская арганізацыя. Такі падбор удзельнікаў - яшчэ і дадатковы маркер: выбары Беларусь праводзіць для сваіх грамадзян і кіруецца першым чынам сваімі нацыянальнымі інтарэсамі.
Ці гатовая вертыкаль улады да афіцыйнага старту кампаніі і ці варта чакаць небяспечных неспадзяванак на выбарчым марафоне? Гэтыя пытанні адрасуем Кіраўніку Адміністрацыі Наталлі Качанавай. Палітычны штаб Прэзідэнта адказвае за кадры, а яны, як вядома, вырашаюць усё і ў эканоміцы, і ў палітычным працэсе. Выбары - і гэта нязменны падыход Прэзідэнта - іспыт і кульмінацыя штодзённай працы.
Наталля Качанава, кіраўнік Адміністрацыі Прэзідэнта Беларусі: "Не сказала б, што яна будзе ў чымсьці іншай. У нашай дзяржаве электаральныя кампаніі заўсёды праводзяцца вельмі зладжана, арганізавана. Мы выразна ведаем нашу палітыку, тыя ўстаноўкі, якія ёсць у дзяржаве. Усё павінна рабіцца на карысць людзей, самае галоўнае - гэта людзі, справядлівае стаўленне да іх. Унутраная палітыка як была, так і ёсць сацыяльна арыентаваная, усё накіравана на дабрабыт нашых грамадзян.
Трэба, каб выбары прайшлі на высокім узроўні. Таму пастаўленыя задачы перад кіраўнікамі абласцей арганізаваць усё так, каб людзі разумелі: гэта спакойная, нармальная праца. У органаў улады на месцах шмат працы, у тым ліку сфарміраваць выбарчыя камісіі розных узроўняў - участковыя, акруговыя, абласныя. Будзе задзейнічана вялікая колькасць людзей. Каб правесці такое масавае мерапрыемства зладжана і без эксцэсаў, гэтаму павінна папярэднічаць вялікая арганізацыйная праца. Аб гэтым і ішла размова на нарадзе".
За сесію дэпутаты разглядаюць каля 6 дзясяткаў законапраектаў - вялікая нагрузка. Плюс да якой - праца ў акругах і міжнародныя фарматы. Беларускім дэпутатам, вядома, крыўдна часам чуць непрыемныя параўнанні з калегамі з Украіны і поўднем Еўрасаюза. Там у парламентах сапраўды кіпяць страсці, аж да захопу трыбун і боек у сесійнай зале. Палітычная культура ў Беларусі іншая - да галасавання законапраект праходзіць дзясяткі фільтраў і ўзгадненняў. Менавіта на гэтым этапе здымаюцца супярэчнасці.
Такі механізм патрабуе высокіх кампетэнцый народных выбраннікаў. Крычаць прасцей, чым дамаўляцца. Прэзідэнт настойвае: калі парламент вызнае галоўныя прынцыпы суверэннай краіны, прафесіяналы змогуць дамовіцца.
Па вопыце 6 скліканняў Палаты прадстаўнікоў, беларусы вельмі патрабавальныя да сваіх выбраннікаў. Перадвыбарныя абяцанні памятаюць, у біяграфіях вызначаюць адукацыю, прафесіяналізм, кар'ерныя поспехі і асабістую прыстойнасць кандыдата. У выніку адсейваюцца папулісты, і ў сярэднім толькі ад трэці да чвэрці дэпутатаў перавыбіраюцца на другі тэрмін, забяспечваючы пераемнасць.
Дзмітрый Шаўцоў, намеснік старшыні Пастаяннай камісіі Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Беларусі: "Калі браць сваю непасрэдна працу, то я з гонарам магу сказаць, што ўсё, што было напісана ў перадвыбарнай праграме з мінулага склікання, яно цалкам выканана. Вельмі складана ішло пытанне бацькаўскага дэкрэтнага водпуску, але так склаліся акалічнасці, што як раз сумесна з Мінпрацы гэтае пытанне было зроблена. І яно зараз працуе. Гэта быў такі краевугольны камень, які вельмі складана было вырашыць. Але ён вырашаны".
Яшчэ адна асаблівасць беларускай сістэмы - партыйнасць, палітычны піяр і дэмагогія слаба ўплываюць на выбар выбаршчыка. Куды больш цэняцца грамадская праца ў канструктыўным грамадзянскім сектары і рэпутацыя, заслужаная на ўзроўні мясцовых Саветаў дэпутатаў або ў працоўных калектывах. Менавіта так грамадства і рэгіёны абнаўляюць дэпутацкі корпус, даючы шанец маладым.
Рэспубліканскі саюз моладзі не толькі рыхтуе маладую, але кампетэнтную змену дзяржкіраванцаў, але і па традыцыі дапамагае арганізаваць сам выбарчы працэс.
Галоўны вынік нарады сёння - мабілізацыя мясцовай улады на ўвесь перыяд электаральнай кампаніі. Занадта шмат стаіць на коне - ад стабільнага развіцця да рэальнага палітычнага суверэнітэту і суб'ектнасці маладой дзяржавы.
