Прэзідэнт на тыдні правёў нараду па 4-ох народных пытаннях і прыняў указы

19 января 2020
Слова і справа. Дзе першае - канкрэтна, а другое - хутка і літаральна. Гэты прынцып беларускай сістэмы мы чарговы раз назіралі на адыходзячым тыдні. Мяркуйце самі. У аўторак - першы дзень Новага года па старым стылі - Прэзідэнт праводзіць нараду па 4-ох народных пытаннях. Гэта лжэпасрэднікі ў дзяржзакупках, дутыя цэны на будаўніцтва, перазапуск "зялёнай" экалагічнай эканомікі і раннія пенсіі для цяжкіх умоў працы. 

Гэта было слова. Апошняе ў абмеркаванні экалагічных навэл і пенсій. Ужо ў пятніцу мы ўбачылі справу. Дакладней, два ўказы, за якімі рушаць услед рэальныя справы. У гэтым, дарэчы, выявілася асаблівасць беларускай сістэмы - шырокая, адкрытая, а часта і гарачая дыскусія да прыняцця рашэння. Але, як толькі яно прынята, дэбаты змаўкаюць, усе па вертыкалі выконваюць.

У гэтым, дарэчы, заклад жывучасці і эфектыўнасці беларускай сістэмы, за якую Прэзідэнт у аўторак заклікаў не турбавацца. Перамены ідуць, але не на шкоду людзям, і не для злому дзяржавы. "Рэвалюцыянерам" прапанавана супакоіцца. Да выбараў як мінімум. 

Як гэта працуе ў пераламленні чатырох народных пытанняў, паднятых на тыдні? Спытаем у нашага палітычнага аглядальніка Андрэя Крывашэева. Ён адпрацоўваў дыялог у аўторак і аналізаваў указы ў пятніцу.

Што значыць на справе пастулат "рэвалюцый не чакайце" - нам людзі даражэйшыя? 

Андрэй Крывашэеў: Давайце адкрыта. Што было б рэвалюцыяй у нашым, чалавечым разуменні? Варыянт нумар адзін: "зялёны" і навагодні. Калі б кожны з нас, падкрэсліваю, кожны, купіў або вырасціў елку, на святы выставіў яе ў кадцы дома, а ўжо 15 студзеня сваімі рукамі высадзіў у парку. Зялёна, экалагічна, хораша…

Гэта сапраўды: калі не рэвалюцыя, то як мінімум пералом у прытомнасці. Бо сёння шматлікія добра палысеўшыя і, на жаль, ужо загінуўшыя елкі ў кантэйнерах з'яўляюцца акуратна на "першамай".

Добра, а рэвалюцыя нумар 2?

Другая рэвалюцыя магла б ісці зверху. Напрыклад, калі б наша дзяржава залпам прыняла скандынаўскі стандарт паасобнага збору смецця і тыя ж штрафы за невыкананне. Толькі ўявіце: раніцай 2 студзеня вас штрафуюць. І не за тры пакеты смецця ўперамешку, а за тое, што ў пакеце з пластыкам вы забылі скруціць пробкі з бутэлек і дбайна скамячыць ПЭТы.

Драконаўскія меры? Так. Але скандынавы менавіта так сталі першымі ў свеце па "зялёнай" тэме. 

А што ў нас? Мы правялі эксперымент у Магілёве. І вось што выявілі ў кантэйнерах.

Вядома, у нас далёка не ўсё дрэнна. У тым жа Магілёве - інавацыйныя кантэйнеры пад зямлёй. Ні бруду, ні паху. Сумленне людзей расце. Паасобнага збору з кожным годам усё больш. І гэта менавіта тое, аб чым гаворыць Прэзідэнт: не ламаючы ні эканоміку, ні людзей праз калена крок за крокам ісці да "зялёнага стандарта". Ісці ад жыцця.

Памятаеце, Кіраўнік дзяржавы яшчэ 10 гадоў таму літаральна за руку прывёў першы суперсучасны на той момант завод у Брэст. Тады ён здаваўся фантастыкай. А сёння сыходзім ад пластыкавага посуду, вяртаем на новым тэхналагічным узроўні збор шклотары і макулатуры, ад спальвання бруднага пластыку пераходзім да вытворчасці з яго загарадак, пліткі і люкаў для каналізацыі. 

Або вось у суседзяў у Лагойску - шыкоўны прыклад. Пакеты з кукурузы. Абсалютна натуральныя і бясшкодныя для прыроды. І паколькі мы не ў хрушчоўскія часы жывем, і не ў Тэхасе, хутка тут пяройдуць на сапраўдную беларускую сыравіну - бульбу, дакладней, бульбяныя адходы. 
Усе “зялёныя” навелы падтрыманыя Прэзідэнтам, а ўраду дадзены жорсткія тэрміны для перазапуску гэтага вялікага кластара эканомікі. Ад сыходу ў шкло і паперу да будаўніцтва новых заводаў ля сметнікаў і вытворчасці з арганікі кампосту, які потым выкарыстаюць  для добраўпарадкавання новабудоўляў. Каб не буеракі з пяску і гліны для навасёлаў, а зялёны лужок пад акном у першы ж год. 

Адходы - гэта новы кластар эканомікі - прадпрыемствы, тэхналогіі, рабочыя месцы і заробак. Плюс чыстая вада, зямля і паветра для нас і нашых дзяцей. 

У пытанні экалогіі з думкамі Прэзідэнта і грамадства не паспрачаешся. Але мы ведаем, што на нарадзе спрачаліся па іншых пытаннях - гэта пасрэднікі ў дзяржзакупках і прыбыткі забудоўшчыкаў. 

Андрэй "К’ю Прадэст"? - Каму выгадна, чые інтарэсы закранаюць гэтыя пытанні?

У канчатковым выніку - нашы з вамі. Але, давайце па парадку. Першае народнае пытанне - маржа забудоўшчыка. Прэзідэнт звярнуў увагу, што сярод бізнесменаў, якія шчыльна займаюцца будаўніцтвам нашых з вамі кватэр,  занадта шмат мільянераў. Лагічна ж спытаць - адкуль "дроўцы"? Вось як гэта было. 

Як гэта працуе на пальцах. Дапусцім, вы, Вікторыя, і вы, Іван Міхайлавіч, жадаеце пабудаваць кватэры. А я - той самы "патэнцыяльны мільянер". Усё, што мне трэба, -  зарэгістраваць кантору "Рогі і Капыты", ну добра, без Ільфа і Пятрова, і так, каб гучала - скажам "Супер Буд Капітал Менеджмент", для саліднасці. 

Далей, карыстаючыся сувязямі, гучным іменем, поспехам або стартавым капіталам я выйграваю тэндэр на зямлю, збіраю з вас грошы, наймаю "будтрэст нумар тры" і за вашы ж сродкі раблю вас навасёламі. Будаўнікі ідуць па каштарысе і па сярэдніх цэнах у рэгіёне. А вось я як прыватнік магу злупіць з вас любую прэмію. Так што кватэры вам абыдуцца на траціну даражэй. 

У выніку такой схемы  рэальныя забудоўшчыкі без заказаў, змушаныя ісці да мяне ў чаляднікі, вы - залезеце ў даўгі, дзяржава шукае, як утрымаць будаўнікоў у Беларусі. А я як паспяховы пасрэднік паеду адпачываць на Блакітны Бераг. 

Справядліва? - Не. Адгэтуль і саламонава рашэнне Прэзідэнта па выніках нарады. Калі забудоўшчык бярэ грошы ў людзей - максімум, што ён можа накруціць, - гэта 5 %. Жадаеш больш - альбо будуй сам і за свае грошы, альбо прадавай юрыдычным асобам, гандлюйся з імі за кожны цэнт. 

І другое. Прыярытэт у размеркаванні зямлі будзе тым, у каго не прыгожы офіс, а свае тэхніка, будаўнікі, камбінаты і праекціроўшчыкі. Мільянеры "з гучнымі імёнамі" без усяго гэтага пойдуць у канец чаргі.

І яшчэ адно пытанне, прыкладна з той жа оперы. Пасрэднікі ў дзяржзакупках. Прэзідэнта абурыла, што яны ўзнікаюць нават унутры  Беларусі і на беларускія тавары. 

Адна справа, калі прадпрыемству трэба тэрмінова выйсці на новы далёкі рынак. Гэта грошы і час. Яму лягчэй наняць пасрэдніка, які за разумныя грошы, маючы свае магазіны, транспарт і сувязі ў далёкай чужыне прадасць беларускую прадукцыю. 

Або іншы прыклад - бліжэй да нас. Іван Міхайлавіч, хто займаецца прыбіраннем, або модным словам "клінінг" у нас у кампаніі?

- Прыватная фірма.

Менавіта. Гэта вынік тэндэру. У выніку, мы займаемся сваёй справай - тэлевытворчасцю. А клінінгавая фірма сваёй - і ў нашых кабінетах, і ў студыі - чыста і хораша. Вікторыя, як гаспадыня, гэта, думаю, пацвердзіць. 

- Няма мяжы дасканаласці. Але ў цэлым згодна. 

А ўявіце, што нам забаранілі б пасрэднікаў. Трэба было б трымаць у штаце прыбіральшчыц. Закупляць ім тэхніку,  мыючыя сродкі. Ды яшчэ калі нам не падабаецца, як прыбіраюць, - звольніць чалавека вельмі складана. А вось памяняць фірму, якая не справілася, значна лягчэй. Галоўная ўмова, каб тэндэр быў празрыстым, мы выбіралі лепшых па цане і якасці, і працэдура не была грувасткай - у лічбавае стагоддзе ўсё-такі  жывём. 

І рашэнні тут ужо прынятыя. Урад уводзіць лічбавую сістэму дзяржзакупак. Там усё як на далоні. Хто, па чым, з якіх варыянтаў выбірае. Кантралёры ў любы момант часу могуць праверыць,  ці не жульнічае заказчык і пераможца конкурсу. Галоўнае патрабаванне Прэзідэнта - паскорыць лічбавізацыю і далучыць  да яе грамадства. Так і будзе зроблена, круты  віцэ-прэм'ер, дакладней,  першы віцэ-прэм'ер Дзмітрый Крутой  паабяцаў.

Па сутнасці, Прэзідэнт сваім рашэннем адраджае савецкі яшчэ народны кантроль, але на новай тэхналагічнай базе. А мы як журналісты, эксперты і неабыякавыя грамадзяне, ужо паверце, будзем добрымі і непадкупнымі грамадскімі рэвізорамі. Яшчэ і сюжэты пра гэта знімем. 

Вось такія народныя навацыі нам прынёс  трэці тыдзень новага года.