Прэзідэнт Беларусі каля гадзіны таму прыбыў з рабочым візітам у Кітай для ўдзелу ў пасяджэнні Савета кіраўнікоў дзяржаў Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва. Міжнародны форум пачне сваю працу ўжо заўтра ў горадзе Цындаа.
Афіцыйная цырымонія сустрэчы глыбокай ноччу па мясцовым часе папярэднічае па-сапраўднаму насычанаму візіту. На саміце Беларусь прадставіць пазіцыю і прапановы па развіцці і агучыць новыя кірункі супрацоўніцтва. Важны пункт парадку дня - умацаванне бяспекі ў Еўразійскім рэгіёне. Наша краіна ў гэтым пытанні вядомая сваёй выразнай і паслядоўнай пазіцыяй. Таксама вядома, што беларускі лідар правядзе шэраг двухбаковых сустрэч з кіраўнікамі дзяржаў - удзельнікаў саміту. Сярод іх і перамовы са Старшынёй КНР Сі Цзіньпінам. Заяўленая тэматыка - умацаванне палітычнага супрацоўніцтва, рэалізацыя сумесных праектаў і міжрэгіянальнае ўзаемадзеянне.
Беларусь з 2015 года прымае ўдзел у гэтым прадстаўнічым форуме ў статусе назіральніка. Так званая вялікая васьмёрка - найбуйнейшая інтэграцыя, якая аб'ядноўвае 8 дзяржаў: гэта Расія, Кітай, Індыя, Казахстан, Пакістан, Кыргызстан, Таджыкістан і Узбекістан. У цэлым плошча краін, што ўваходзяць у арганізацыю, складае 60 % тэрыторыі Еўразіі. Агульная колькасць насельніцтва прыраўноўваецца да паловы насельніцтва планеты. Шанхайская арганізацыя супрацоўніцтва не з'яўляецца ваенным блокам, а паслядоўна выступае за ўмацаванне стабільнасці, бяспекі і развіццё эканамічнага супрацоўніцтва. Штогод ключавыя партнёры на самым высокім узроўні карыстаюцца ўнікальнай магчымасцю зверыць пазіцыі па найважнейшых пытаннях сусветнага парадку дня. Традыцыйна і Беларусь на саміце палітычных і гандлёвых саюзнікаў не толькі карыстаецца правам голасу, але і бачыць вынік сваіх канструктыўных прапаноў.
Як гістарычны саміт гэтым разам рыхтуецца ўдыхнуць шанхайскі дух у сусветную палітыку, эканоміку і бяспеку?
Аб беларускім парадку дня і першых сумесных кантрактах з Цындаа - Андрэй Крывашэеў. Выбар Цындаа поўны сімвалізму. Адзін з галоўных партовых гарадоў Кітая. Тут сыходзяцца і Новы сухапутны Шаўковы шлях і марскі Шаўковы шлях ХХI стагоддзя. Абодва праекты злучаюць эканамічна не толькі ўсю Еўразію, уключаючы Беларусь і нашу жамчужыну - індустрыяльны парк "Вялікі камень", але і ўвесь свет. Прамыя грузазносіны з 7 сотнямі сусветных гаваняў і 180 дзяржавамі планеты. Адгэтуль імклівы рост ВУП правінцыі больш за трыльён долараў. За апошнія 40 гадоў вырас у 320 разоў. Дзе як не тут абмяркоўваць эканоміку? Дарэчы, улады правінцыі разлічваюць па выніках саміту дадаць у гандлі і інвестыцыях менавіта з краінамі ШАС.
Гістарычна Цындаа параўнальна малады - усяго 130 гадоў. Але паспеў пабываць і ў германскай канцэсіі і пад японскай акупацыяй у Другую сусветную. Ад немцаў засталася еўрапейская планіроўка цэнтра горада і лепшае мясцовае піва. Памяць аб вайне - устойлівае імкненне Кітая да бяскроўнага рашэння любых канфліктаў і дзеянні выключна праз эканоміку і далікатную мяккую сілу. Яшчэ і таму парадак дня па бяспецы ў Цындаа набывае дадатковы сімвалізм.
Дарэчы, агучаная год назад у Пекіне ініцыятыва Прэзідэнта Беларусі аб агульнай для Еўразіі сістэме кібербяспекі - на цяперашнім саміце вынесена ў прыярытэты.
На час правядзення саміту Цындаа стаў адным з самых бяспечных буйных гарадоў свету, калі не самым бяспечным. Меры для гэтага распачалі ўнікальныя. Напрыклад, перасялілі, адправілі ў водпуск або ў камандзіроўку амаль усё насельніцтва горада. А гэта каля 10 мільёнаў чалавек - як уся Беларусь. У Цындаа засталіся толькі тыя, хто так або інакш звязаны з самітам і яго бяспекай, уключаючы афіцыйныя дэлегацыі, валанцёраў, мясцовых чыноўнікаў і прэсу. У выніку ў разгар турыстычнага сезона горад апусцеў або, як кажуць тут, затаіў дыханне, каб не спудзіць і не сказіць шанхайскі дух супрацоўніцтва.
За чатыры дні да прыёму афіцыйнай беларускай дэлегацыі спусцеў і вялізны Шэратон - на ўсе дні саміту гэта свайго роду штаб-кватэра Беларусі ў Цындаа. 23 паверхі, але акрамя членаў беларускай дэлегацыі, мясцовых супрацоўнікаў бяспекі, дыпламатаў, перакладчыкаў, валанцёраў і нас, журналістаў, у гатэлі больш ніхто не жыве. 9 з 10 нумароў пустуюць. Уяўляеце, якая падкрэсленая павага да Беларусі і ўвага да пытанняў бяспекі гасцей з боку афіцыйнага Пекіна.
Візіт Прэзідэнта Беларусі і ўдзел у саміце ШАС - цэнтральная падзея года для двухбаковых адносін. Гаспадары перажываюць, усяго два дні на вышэйшым узроўні. Але пад візіт дзелавыя сустрэчы, перамовы і кантракты на ўзроўні бізнесу і ўрада вядуцца і заключаюцца на працягу дзесяці дзён. Ціндаа пашырае час і межы.
Так сёння, у хвіліны, пакуль борт №1 яшчэ ў паветры і перасякае ўсю Еўразію, афіцыйная цырымонія падпісання адразу чатырох камерцыйных кантрактаў. Першы на 560 мільёнаў долараў. Зборачная вытворчасць электрамабіляў у Беларусі пад брэндам Zotye. Перспектыва - высокая лакалізацыя, 30 000 аўто за год, не толькі для беларускага рынку, але і рынкаў краін-суседзяў. Электрамабілі называюць лакаматывам будучай беларускай аўтаіндустрыі - зборка дапаможа ўдасканаліць айчынныя тэхналогіі, і што важна - знізіць цэны на электракары для беларусаў.
Кітайскі партнёр падкрэслівае ў аснове праектаў - стратэгічнае сяброўства дзвюх краін і двух лідараў. Адгэтуль і льготныя ўмовы крэдытавання, і трансфер найноўшых тэхналогій, і давер. "Шанхайскі дух" у дзеянні. Тым больш, што спадар Чжу Ваншэн сам родам з Шанхая.
Яшчэ адзін высокатэхналагічны кантракт - пастаўка медабсталявання для рэгіянальных клінік Беларусі. Каштуе дамова каля 100 мільёнаў долараў. Але важней за грошы новае пакаленне медыцынскіх тэхналогій.
У квартэце сённяшніх пагадненняў - два ў аграбізнесе. Гэта пастаўкі нашага сухога малака і першыя партыі мяса птушкі з агракамбіната "Дзяржынскі". Партыі і сумы па мерках усяго харчовага экспарту Беларусі пакуль невялікія. Але гэта толькі адкрыццё і замацаванне на рынку. Спецыяльна пад Кітай гатовыя пашыраць вытворчасць на дзясяткі працэнтаў, калі не кратна. Такое даручэнне лідара.
Дарэчы, бізнес вельмі разлічвае на новыя сустрэчы Прэзідэнта ў рамках цяперашняга візіту. Ужо вядома, што акрамя афіцыйных цырымоній і выступлення ў шырокім фармаце саміту, у Аляксандра Лукашэнкі запланаваны цэлы шэраг двухбаковых сустрэч і перамоў, як гавораць дыпламаты, на палях саміту. Традыцыйна цэнтральная і самая значная: сустрэча з гаспадаром саміту - старшынёй КНР СІ Цзіньпінам. Чакаецца, што акрамя дэталёвай інспекцыі ўсяго спектру супрацоўніцтва ад палітыкі да інавацый лідары прапануюць новыя амбіцыйныя праекты і зробяць акцэнт на прамым узаемадзеянні рэгіёнаў. Тая ж правінцыя Шаньдун, што прымае саміт, па эканоміцы і патэнцыялу большая за шматлікія дзяржавы планеты.
Пакуль Цындаа жыве прадчуваннем вялікай палітыкі і адкрывае горад для прэсы. Гаспадары ўжо падлічылі, што саміт ШАС на месцы асвятляе каля 2,5 тысячы нашых калег з амаль 8 дзясяткаў краін свету. Вялікі прэс-цэнтр ужо кіпіць жыццём. Для карцінкі і зручнасці прэсы - робаты-валанцёры, якія могуць гаварыць. Яны прыязна падкажуць праграму сустрэч, сарыентуюць на месцы або звяжуць з патрэбным суразмоўцам. Наогул лічбавізацыя як адна з ключавых тэм і прыярытэтаў саміту падтрымліваецца паўсюдна - ад бескантактнай сістэмы распазнання твараў на ўваходзе да робатаў-рыб у мясцовай сажалцы з элементамі штучнага інтэлекту. Балансуе хай-тэк традыцыйная кітайская культура - кожныя паўгадзіны новыя выканаўцы. Гэтая кампазіцыя сімвалічная - "Голас вады". Закліканая зняць стрэс і напружанне, калі атрымаецца, то і ў сусветнай палітыцы, як будучы саміт.
Цікавасць палітыкаў, экспертаў і журналістаў каласальная. Яе падаграе адразу некалькі падзейных прэм'ер. Напрыклад, першы ўдзел Індыі і Пакістана ў статусе афіцыйных членаў ШАС. Дарэчы, і Беларусі з пазіцыі краіны-назіральніка. Для нас плюс адна прыступка да стратэгічнага саюза і пашырэнне сувязяў у мультыфармаце. Па-другое, гэта першы саміт пасля выхаду Злучаных Штатаў з канкурыруючай ініцыятывы - Трансціхаакіянскага партнёрства. Так што ШАС сёння - галоўная сусветная інтэграцыйная платформа па эканоміцы і бяспецы.
Вобразна гавораць так: Шанхайская арганізацыя - гэта сінонім новай якасці глабалізацыі ў маштабах усяго свету. А на фоне новых гандлёвых войнаў ШАС успрымаюць яшчэ і як стоп-кран ад чарговага вітка сусветнага эканамічнага крызісу.
Кітай як гаспадар саміту максімальна падтрымлівае і тэму экалогіі. Яшчэ і таму не Пекін, а Цындаа - курорт на ўзбярэжжы, з пляжамі Жоўтага мора, чыстым паветрам плюс мясцовыя архітэктурныя шэдэўры і горы. Хоць гэтую прыгажосць нават паказаць немагчыма - Цындаа сёння зацягнула шчыльнай заслонай. Бачнасць не большая за кіламетр. Але гэта не гарадскі смог - біч мегаполісаў, а туман з мора. Кангрэс-цэнтр, дзе заўтра вечарам пройдзе афіцыйная цырымонія адкрыцця, стаў нябачным.
Зрэшты, не надоўга. Якой бы ні была туманнасць заўтра, саміт ШАС у Цындаа з першых секунд адкрыцця да апошніх дакладна разгледзяць у сусветнай архітэктуры палітыкі, эканомікі і бяспекі. Настолька важная і запатрабаваная сёння шанхайская ініцыятыва.
