Галоўныя палітычныя падзеі сёння разгортваюцца ў Астане. Там асноўны дзень працы комплекснага Саміту Арганізацыі дагавора аб калектыўнай бяспецы на ўзроўні кіраўнікоў дзяржаў, сакратароў Саветаў бяспекі, міністраў абароны і замежных спраў краін-удзельніц. Ключавое пытанне дня - як адрэагуе еўразійскі ваенна-палітычны саюз на новыя пагрозы і выклікі. У прыватнасці, заява ЗША аб выхадзе з Дагавора па ракетах сярэдняй і меншай далёкасці, маштабныя вучэнні НАТА з двухсэнсоўнай "легендай" у Нарвегіі, рост тэрарыстычнай і экстрэмісцкай актыўнасці ў Цэнтральнай Азіі, Афганістане і Паўночнай Афрыцы. Таксама на парадку - рэакцыя на гандлёвыя войны і агрэсію ў кіберпрасторы, і што важна для Беларусі, - укараненне ў практыку АДКБ напрацовак вялікіх мінскіх форумаў па бяспецы. Размова аб нядаўнім "мюнхенскім фармаце" і канферэнцыях па лініі АБСЕ.
Год таму - у перыяд свайго старшынства - наша краіна прапанавала пашырыць фармат афіцыйнымі назіральнікамі і партнёрамі АДКБ. А гэта дадатковыя магчымасці арганізацыі на міжнароднай арэне. Сёння пад гэтую ініцыятыву падвялі прававы падмурак, зацвердзіўшы абодва статусы. Да таго ж, рэалізаваная яшчэ адна беларуская ініцыятыва па адзіным Цэнтры крызіснага рэагавання.
У Астане працуе наш палітычны аглядальнік Андрэй Крывашэеў. Першыя вынікі Саміту АДКБ - у яго рэпартажы.
Аб'яднаная выніковая сесія АДКБ традыцыйна падводзіць вынікі адыходзячага года ў сферы бяспекі. Эксперты адзначаюць, апошнія 24 месяцы, што прайшлі пад старшынствам Беларусі і Казахстана, былі самымі напружанымі не толькі з моманту стварэння арганізацыі, але як мінімум з пачатку разрадкі ў Еўропе і свеце, пры наяўным яшчэ Савецкім Саюзе. Колькасць пагроз і выклікаў усяго за пару гадоў вырасла нават не ў разы, а на парадак. Тут і новая гонка ўзбраенняў, і ваенныя канфлікты ў зоне адказнасці, тэрарызм, наркатрафік, нелегальная міграцыя і гандлёвыя войны, якія рыхтуюць новыя плацдармы для рэальных сутыкненняў.
Плюс асаблівая прымета часу - кібер- і інфармацыйныя агрэсіі. Адна лічба, каб паказаць маштаб: усяго за паўгода 2018 выяўлена каля 350 тысяч экстрэмісцкіх і інфарэсурсаў, якія распальваюць варожасць. Гэта ў 18 разоў больш, чым за ўвесь мінулы год. Г.з. у медыйным і Інтэрнэт-полі вайна новага тыпу - ужо рэальнасць.
Арганізацыя рэагуе. Увесь бягучы год поўнамаштабная аперацыя "Проксі". Блакаванне тысяч інтэрнэт-магазінаў, што гандлююць наркотыкамі, дзясяткаў тысяч, якія прапагандуюць тэрор і экстрэмізм. Паралельна ствараецца новая прававая база. Беларусь і Таджыкістан ратыфікавалі пагадненне па інфабяспецы, плюс Мінск прыняў маштабную канферэнцыю па антытэроры ў лічбавую эпоху. Па факце ствараецца мадэльнае права для барацьбы з кіберзлом ва ўсіх яго праявах.
Дарэчы, лічбавую бяспеку афіцыйная Астана ставіла адным з галоўных прыярытэтаў на свой год лідарства ў АДКБ, традыцыю працягне і Кыргызстан - будучы старшыня арганізацыі. На першым пасяджэнні сёння афіцыйнаму Бішкеку ўрачыста перадалі жэзлы-сімвалы АДКБ.
Усяго на парадку дня саміту крыху больш за 20 пытанняў - большасць узгаднілі яшчэ напярэдадні. Сёння на ўзроўні міністраў і сакратароў Саветаў Бяспекі толькі актуалізавалі рашэнні для перадачы на ўзровень прэзідэнтаў.
Напрыклад, яшчэ год таму Беларусь прапанавала пашырыць фармат афіцыйнымі назіральнікамі і партнёрамі арганізацыі. Пад рашэнне падвялі прававы фундамент і зацвердзілі сёння. Гэта ўзмоцніць пазіцыі арганізацыі не толькі ў рэгіёне, дзе дэ-факта партнёрамі ўжо з'яўляюцца краіны СНД, Іран, Пакістан і дзяржавы Шанхайскай платформы, але і на сусветнай арэне. Напрыклад, у дыялогу з АБСЕ, НАТА і Аб'яднанымі Нацыямі.
Яшчэ адзін выклік для АДКБ - разбурэнне пагадненняў аб ракетах сярэдняй і меншай далёкасці. Аб’яўлены Трампам выхад з дагавора абнуліць усе балансы тактычнай і стратэгічнай зброі ў Еўропе. Праблему напярэдадні абмяркоўвалі ў Мінску ў мюнхенскім фармаце. Рашэння пакуль няма, гэта, на жаль, яшчэ адзін аргумент на карысць новай гонкі ўзбраенняў.
Адказам арганізацыі на першым этапе стане ўмацаванне ўнутранай структуры - стварэнне Цэнтра крызіснага рэагавання і Міжведамаснай камісіі па ваенна-эканамічным супрацоўніцтве. Плюс аптымізацыя кіравання войскамі КСАР. Крокі вымушаныя, але вельмі стрыманыя нават па дыпламатычных мерках.
З-за раптоўнага снегападу ў Астане саміт на вышэйшым узроўні зрушваецца на гадзіну. Далей строга па пратаколе. Традыцыйна моцныя поціскі рук саюзнікаў.
Далей агульная цырымонія фатаграфавання. Назіральнікі адзначаюць, Арменію прадстаўляе выконваючы абавязкі прэм'ера Нікол Пашынян. Яго чакаюць датэрміновыя выбары.
Перамовы ў самым даверным вузкім фармаце - толькі лідары, замест запланаваных 1,5 гадзіны прадоўжыліся ўдвая больш. Занадта шмат новых пагроз і выклікаў сабралася за няпоўны год з мінскага саміту.
Так, самыя наглядныя і відавочныя выклікі для АДКБ - гэта разгортванне новых кантынгентаў ЗША і самыя маштабныя за чвэрць стагоддзя вучэнні НАТА. Дарэчы, нарвежскія манеўры і ў рыторыцы, і ў легендзе відавочна правакуюць саюзнікаў. Эксперты вымушаныя прызнаць, што напружанне ў Еўропе шмат у чым "заслуга" новай амерыканскай адміністрацыі. І нават мінулыя ў ЗША выбары не прынеслі яснасці.
Паўночнаатлантычны альянс успрымаецца Вашынгтонам як працяг унутранай палітыкі. А Польшча, Румынія і краіны Балтыі змагаюцца за "новую лаяльнасць", у тым ліку актыўнічаючы ў гонцы ўзбраенняў.
Напярэдадні саміту АДКБ на "мінскім Мюнхене" Прэзідэнт Беларусі ўжо акрэсліў пазіцыю саюзнікаў - мы канфрантацыю не правакуем, наадварот інвестуем у бяспеку і стабільнасць усяго кантынента, але калі словы стануць рэальнасцю, будзем вымушаныя адказаць на кожны недружалюбны жэст. Дарэчы, імплементацыя напрацовак усіх маштабных форумаў па бяспецы, што прайшлі ў Мінску, адзін з прыярытэтаў арганізацыі.
Яшчэ адна праблема еўразійскай прасторы - нелегальная міграцыя. Яе як ключавую адзначае і Прэзідэнт Казахстана. У цэлым АДКБ спраўляецца з нелегальнай міграцыяй лепш, чым партнёры з Еўрасаюза і НАТА, але кожны месяц выдаткі на надзейныя межы ўзрастаюць з пужалым тэмпам. Абараняем не толькі сябе, але і знешнюю мяжу ЕС.
Адна Беларусь і толькі ў рамках адной аперацыі "Нелегал-2018" выявіла і прыцягнула да адказнасці амаль 4,5 тысячы парушальнікаў міграцыйнага закону. 11 з іх знаходзіліся ў міжнародным вышуку як асоба небяспечныя. У арганізацыі, вядома, ёсць стратэгія да 2025 года, але яна не можа ўлічыць патэнцыйнага абвастрэння, напрыклад, у Афганістане або Іране - а гэта прамая пагроза саюзнікам: Арменіі і Таджыкістану.
Гэткі ж вялікі рост, нягледзячы на процідзеянне, дэманструе і наркабізнес. Улетку гэтага года саюзнікі па АДКБ сумесна з сілавікамі Ірана і Пакістана правялі аперацыю "Канал - Кардон". Канфіскавана больш як 5 тон наркотыкаў, уключаючы 5 кілаграм наймацнейшіх сінтэтычных псіхатропаў. Зрэшты, без шырокага ўзаемадзеяння з калегамі па НАТА ў Афганістане і на мяжы з Еўрасаюзам наркасхемы больш нагадваюць "гідру" - на месцы адной адсечанай галавы вырастае 10 новых.
Яшчэ адзін прыярытэт арганізацыі - сілавы кампанент. Даўкамплектаваная сумесная элітная групоўка войскаў або Калектыўныя сілы аператыўнага рэагавання. Апошнія вучэнні паказалі высокую зладжанасць, прычым ва ўсіх кліматычных і ландшафтных умовах рэгіёна - ад гор Казахстана да балотаў Беларусі.
Задача на найбліжэйшую перспектыву - аб'яднаная групоўка войскаў СПА, гэта прыкрыццё неба арганізацыі. Бо большасць войнаў і канфліктаў за апошнія 2 дзесяцігоддзі пачыналіся агрэсіяй менавіта з паветра.
Але акрамя агрэсій ваенных, надзвычайных сітуацый у зоне адказнасці АДКБ больш чым дастаткова. Яшчэ і таму такая важная рэалізаваная сёння беларуская ініцыятыва па адзіным Цэнтры крызіснага рэагавання.
Сёння ў пашыраным фармаце з удзелам лідараў саюзнікі па АДКБ падпісалі ўсе ўзгодненыя і ўдакладненыя рашэнні па развіцці арганізацыі.
Адзінае адкладзенае да наступнай сесіі пытанне - вакантная пасада генеральнага сакратара арганізацыі. Экс-кіраўнік Юрый Хачатураў пазбавіўся пасады пасля старту крымінальнага праследавання ў Арменіі. Абавязкі генеральнага сакратара выконвае яго намеснік - расійскі генерал Валерый Семерыкоў. На выніковым брыфінгу ён пацвердзіў паспяховасць казахстанскага старшынства і адзначыў зачын, што ёсць у арганізацыі да наступнай сесіі Савета калектыўнай бяспекі.
Высока вынікі саміту ў Астане і ў цэлым вынікі года ацаніў і беларускі бок. Зрэшты, відавочныя дасягненні ў сферы бяспекі не адмяняюць марудлівасці па пэўных пытаннях. Яе адзначае афіцыйны Мінск, настойваючы на абнаўленні АДКБ, асабліва ў сэнсе хуткасці прыняцця рашэнняў і дысцыпліны іх выканання.
Рухацца недастаткова хутка, асабліва ў эпоху, калі іншыя выйшлі на гонку - тую ж гонку ўзбраенняў - недазваляльная раскоша для ваенна-палітычнага саюза. На коне бяспека не толькі асобных дзяржаў і народаў, а ўсёй вялізнай Еўразіі - ад Брэста да Камчаткі і ад Ерэвана, Астаны і Душанбэ да самых паўночных шырот кантынента.
