Самая знакавая і прыкметная падзея ў медыяпрасторы на зыходзе года. З вялізным індэксам цытаванасці і абмеркаванасці. Прычым не толькі ў прасторы рускамоўнай прэсы, але і на англійскай, французскай, польскай, мовах краін Балтыі і, безумоўна, СНД. Гэта аб грунтоўным дыялогу Прэзідэнта Беларусі з расійскімі журналістамі, блогерамі і экспертамі. Тымі, хто фарміруе грамадскую думку "ад Масквы да самых да ўскраін" і малюе вобраз Беларусі і нашых саюзных адносін для сваёй патэнцыйнай - больш чым 700-мільённай аўдыторыі.
Ці чакалі мы такой рэакцыі калегаў? І так, і не. Так, таму што ведаем адкрытасць і прынцыповасць Прэзідэнта. Асабліва ў тых пытаннях, якія датычацца нацыянальных інтарэсаў Беларусі і абароны інтарэсаў саюзнікаў. І не, паколькі для нашых журналістаў і нашай аўдыторыі аргументы лідара блізкія, зразумелыя і знаёмыя. Проста стыль палітыкі ў Беларусі такі - не хаваць "пад дываном" з банальнасцяў найважнейшае. Не трымаць грамадства ў недасведчанасці, калі гаворка ідзе аб яго сучаснасці і будучыні.
Чым яшчэ растлумачыць "узрыўную" рэакцыю нашых расійскіх і не толькі калегаў на намаганні Аляксандра Лукашэнкі расставіць усе кропкі над "i" ў беларускім прачытанні паняцця "інтэграцыя"? На жаль, але яшчэ: слабасцю і абмежаванасцю намінальна адзінай інфармацыйнай прасторы. Калі ў большасці федэральных СМІ ўжо больш за дзесяцігоддзе выкарыстоўваюць адны і тыя ж у лепшым выпадку догмы і здагадкі, а ў горшым - адкрытыя фэйкі аб саюзных адносінах. Сустрэчы і дыялогі па сутнасці, на жаль, рэдкасць, як і магчымасць для большасці журналістаў на свае вочы ўбачыць, чым жыве саюзная рэспубліка ад адной інфармацыйнай кампаніі да другой.
Аб тым, як была ўспрынятая адкрытасць Прэзідэнта, што засталося за кадрам і што вынеслі з даверных зносін з Кіраўніком дзяржавы нашы расійскія калегі, спытаем у нашага палітычнага аглядальніка Андрэя Крывашэева (у студыі).
Андрэй, давайце паглядзім ваш рэпартаж аб тым, як гэта было. Якія ацэнкі і адкрыцці прагучалі ў Палацы Незалежнасці. І як на іх адрэагавалі прадстаўнікі медыясупольнасці.
Сэлфі і стрымы (па-нашаму прамыя ўключэнні) з залы ўрачыстых цырымоній - даніна манументальнасці Палаца Незалежнасці. Абавязковыя фота па памятных месцах "нармандскай чацвёркі". Адчуць датычнасць да гістарычных вех дыпламатыі.
І нават настальгічныя - на фоне савецкіх узнагарод і флагаў мінулай эпохі. Аб гэтым потым напішуць з лёгкай зайздрасцю: "Беларусы - гэта народ, які не адрокся ні ад аднаго свайго пакалення".
Аб стаўленні да герояў і спадчыннікаў Вялікай Перамогі зададуць пытанне і Прэзідэнту. Відавочны для беларусаў і, на жаль, не гэтак відавочны для гасцей адказ будзе такі: павага да мінулага пачынаецца з дзяцінства, а помнікі і памяць аб вялікіх продках трэба апекаваць, а не руйнаваць ва ўгоду імгненным настроям.
І ўсё ж, пры безумоўнай важнасці не мінулае, а сучаснасць стане цэнтральнай тэмай дыялогу. З чым падышлі да інтэграцыйных юбілеяў, і чаму так складана выконваюцца ўжо прынятыя пагадненні і дамовы? Дагаворы, ад якіх напроста залежаць лёсы літаральна дзясяткаў мільёнаў нашых беларускіх і расійскіх сучаснікаў.
Адкрытасць Прэзідэнта асабліва цэняць менавіта ў гэтай аўдыторыі. Так, запрашаць да прамога дыялогу лідараў думак з расійскіх рэгіёнаў ужо традыцыя. Рэгіёны не раз ратавалі інтэграцыю. Але. Тут шматлікае ўпершыню. Упершыню больш за палову рэгіянальных СМІ прадстаўляюць кіраўнікі. У іх руках інфармацыйная палітыка і вобраз Беларусі і саюза. Упершыню разам з журналістамі эксперты і палітолагі фарміруюць вобраз будучыні, а значыць - аб сучаснасці павінны ведаць з першых вуснаў, інакш аналітыка слабая і прагноз не дакладны. Нарэшце, упершыню трэць гасцей прадстаўляе федэральны ўзровень прэсы - настолькі зачапіла адкрытасць у Сочы і Піцеры. Настолькі важная Беларусь для федэральнага цэнтра.
Дыялог вянчае вялікі ваяж па Беларусі. Стартаваў у самым паўночным рэгіёне. Спыніўся ў старажытным Полацку - калысцы славянскага адзінства. Побач адзін з самых маладых гарадоў - Наваполацк. Вывучылі нафтахімію, каб ведаць, якой дарагой цаной саюзная эканоміка можа заплаціць за "нафтавыя манеўры". Далей - Міншчына з прамысловым ухілам: электрычкі "Штадлер", тэхніка "Амкадор" і гігант МЗКЦ. Тыя самыя гіганты, што даюць працу і заробак мільёнам грамадзян Саюзнай дзяржавы і шырэй - Еўразійскага саюза.
Але вось першы парадокс - журналісты і не ведалі, што моц расійскай абароны стаіць на базе, літаральна - на колах мінскіх цягачоў.
Выдатна, што інтэграцыя працуе, але зусім не выдатна, што саюзны набытак становіцца адкрыццём для "нашых расіянаў". А калі па тэлевізары і ў газеце не сказалі, што гэта сваё, роднае, наступным крокам паставяцца, як да чужых. Недапушчальная дыскрымінацыя стане першай скразной тэмай усяго дыялогу з Прэзідэнтам.
Інтэграцыйныя пазіцыі для Беларусі нязменныя - скажа Прэзідэнт на сустрэчы, але саюз - гэта дамова роўных і на базе раўнапраўя. Мезальянсы нават у гісторыі недаўгавечныя.
Ці разумеюць гэтую прынцыповасць у афіцыйнай Маскве? Палітычна і ў абароннай стратэгіі - безумоўна. Адштурхнеш Беларусь - сваімі рукамі зачыніш апошнія дзверы ў балта-ўкраінскай сцяне недаверу вакол Расіі. А эканамічна? Ёсць гарантыі, але яны зноў і зноў абстаўляюцца ўмовамі, якіх няма ў дамове. Як быццам знарок затуляючы Беларуссю сваю нерашучасць у справядлівай эканамічнай інтэграцыі. Пытанне "Коммерсанта" як раз аб гэтым. Ці зразумелая логіка Беларусі ў інтэграцыі і трапяткое стаўленне да суверэнітэту маладой нацыі? Для ўдзельнікаў дыялогу - абсалютна. Вось стваральнік Клуба галоўных рэдактараў і экспертаў Расіі і Беларусі Уладзімір Мамантаў тлумачыць: не варта рвацца за гарызонт інтэграцыі, калі яшчэ не моцна стаім на нагах роўных саюзных умоў. Клуб, створаны ў Віскулях, не толькі сімвалічны адказ гістарычнай дэзінтэграцыі, але і адказ сучасным міфам або фэйкам. Дарэчы, пазіцыя па медыяфэйках у Прэзідэнта адназначная: самі ў маніпуляцыях не ўдзельнічаем і заўсёды глядзім, каму выгадна. Але вось прыклад. Адно з самых уедлівых клішэ, што ўжо 2 дзесяцігоддзі блукае па медыяпляцоўках і ток-шоу. Маўляў, просім нізкай цаны на газ. Колькі разоў было сказана: не нізкай, а роўнай. Дамовіліся ж па агульным газавым рынку - адкуль новыя ўмовы? Або мала ціснуць з боку, каб паміж сабою высвятляць? Самае прыярытэтнае з пытанняў роўных умоў і выконвання пагадненняў - т. з. "нафтавы манеўр". Той самы выпадак, калі правяраецца на трываласць саюзная стратэгія. Бо калі дыскрымінацыя зацягнецца да 2024 года, Беларусь страціць звыш 10 мільярдаў долараў, да ўжо страчаных трох з паловай. Растлумачыць такія манеўры на фоне агульнага фронту інтэграцыі і для тых, хто разважае, далучацца да саюза, і нават для саміх беларусаў, будзе вельмі складана. Як і для піцерцаў, з якімі вельмі блізкія. Пры гэтым ці адыходзіць Беларусь ад інтэграцыі, падтрыманай на рэферэндуме 2 з лішнім дзесяцігоддзі таму хоць на ёту? Не. І самаадчуванне расіянаў у Беларусі таму галоўны доказ. Або агульныя духоўныя каштоўнасці. Павінна ж быць у Расіі і ў расійскіх грамадзян аддуха ад бясконцых сутычак і канфліктаў на ўсім працягу межаў. Акрамя Беларусі, дзе, у тым ліку, свая Сафія і агульная прастора веры. Не заўважалі, як паветра, а кранула ва Украіне, і па-новаму зайгралі фрэскі нашай агульнай гісторыі. Тая ж прынцыповасць у пытанні вайны і міру. Не выпінала Беларусь свае ініцыятывы па Данбасе. Прамаўляла ў паўголаса, што гатовая стаць гарантам пагадненняў Расіі і Украіны. Гаварыла так далікатна, што нават дасведчаныя журналісты ў Расіі не ўчулі. Або яшчэ рэзанансны адказ на армяна-азербайджанскі канфлікт. 2 дзесяцігоддзі замарожаны Нагорны Карабах, Мінская група працуе, а прасоўвання няма. Хоць, як апынулася, беларускія прапановы мала таго што былі сфармуляваныя, дык яшчэ вельмі акуратна Прэзідэнт працаваў "медыятарам" паміж Ерэванам і Баку, спрабуючы зблізіць пазіцыі блізкіх для Беларусі рэспублік. Бо мір на парадак важнейшы за тое, чый генерал узначаліць АДКБ. І ў чым не меў рацыю беларускі лідар - пытаем у экспертаў пасля. І дзе ў беларускай шматвектарнасці нейкія "развароты", якія тыражуюць у Расіі публічна? Ад нашых блізкіх і хваравітых канфліктаў у дыялогу з Прэзідэнтам плаўна перайшлі на ўзровень глабальны. Аляксей Грамыка - унук таго самага выбітнага дыпламата, што правёў вялізны саюз над прорвай халоднай вайны, прэзентуе новую экспертную платформу. Халодная вайна - ужо дадзенасць. Самы час успомніць, як выйшлі на першыя "Хельсінкі", першае глабальнае пацяпленне ў адносінах. Шчыра, эмацыйна, глабальна і з канкрэтнымі прыкладамі - на грані паліткарэктнасці. Да гэтага немагчыма абвыкнуць, асабліва на гэткім высокім узроўні - прызнаецца прафесар МДІМА Алена Панамарова. Па-добраму зачапіла калегаў у дыялогу прастата і душэўнасць. Здавалася б, складаныя, праблемныя пытанні. Адкрыта аб набалелым. Але на выхадзе - адзіная эмоцыя: Беларусь не здрадзіць, не адступіць, стрымае слова. Мала таго, беларусы гатовыя ўкладваць сваё лепшае ў агульную справу. Сімвалам лепшага на сустрэчы стаў натуральны сок і цукеркі, да стварэння якіх руку прыклаў асабіста Прэзідэнт.
Метафара, вядома. Але і наша саюзная інтэграцыя - натуральная для дзвюх дзяржаў і народаў. З кіслінкай, вядома, - аб многім дамовіліся, але шматлікае не выканана. Хоць гэты саюзны "сад" працягваем апрацоўваць разам, працы не цураемся, і па-добраму плады інтэграцыі павінны збіраць разам.
