Вялікая адкрытая размова пра будучыню і сучаснасць нашай адукацыі

24 августа 2017

Рэспубліканскі педсавет сёння прадоўжыў сваю працу ўжо ў маштабах усёй краіны. На пленарным пасяджэнні з удзелам Кіраўніка дзяржавы разам абмяркоўвалі задачы не толькі на гэты навучальны год, але і канцэптуальныя падыходы на перспектыву. Да 1 верасня застаецца літаральна тыдзень. І вялікая адкрытая размова аб тым, што сапраўды хвалюе, як гаворыцца, дарэчы. Без закрытых тэм - прапановы, аргументы, спрэчкі і, вядома, калегіяльныя рашэнні. У такім фармаце - адкрыта больш за 3 гадзіны - каля тысячы спецыялістаў гаварылі пра будучыню і сучаснасць нашай адукацыі. Бо тут важна пачуць кожнага. Адна з самых адчувальных да перамен і ў той жа час стратэгічная сфера адукацыі вызначае жыццё не толькі кожнага з нас, але і ў цэлым дабрабыт дзяржавы. Адсюль і ключавы пасыл - не ламаць, а ўдасканальваць. Ісці наперад з улікам напрацаваных прынцыпаў, якія гадамі прыносілі аддачу - гэта і дзяржпадтрымка, і сацыяльная справядлівасць, роўны доступ да адукацыі і яе годны ўзровень. Ідэй нямала, прычым на ўсіх узроўнях. Галоўныя сёння акрэсліў Прэзідэнт. Так, новыя падручнікі павінны быць падрыхтаваныя да верасня 2019, менш паператворчасці ў працы настаўнікаў, акцэнт на развіццё здольнасцяў вучня. Перагледзець колькасць спецыяльнасцяў, якія не з'яўляюцца профільнымі для ВНУ, дыферэнцаваць аплату працы выкладчыкаў. Зразумела, што ўсе прапановы рэалізаваць у адзін момант немагчыма - гэта працэс паступальны. Зрэшты, усе магчымасці для рэалізацыі ёсць. Але галоўнае людзі - педагогі, выхавальнікі, спецыялісты, усе тыя, хто і вызначае, якой будзе наша краіна заўтра.

Усе падрабязнасці вялікай гутаркі - у рэпартажы Наталлі Брэвус.

Педсавет - гэта заўсёды гучыць строга. Каму яшчэ школьнікамі не хацелася даведацца, што там за зачыненымі дзвярамі абмяркоўваюць настаўнікі. Вялікі рэспубліканскі педагагічны савет праходзіць адкрыта - на ўсю краіну. Так адкрыта гатовыя абмяркоўваць усе пытанні адукацыйнага марафону. Бо тычыцца кожнага, а ад падыходаў у гэтай сферы залежыць заўтрашні дзень цяперашніх школьнікаў, студэнтаў, інтэлект нацыі ўрэшце, а значыць і будучыня краіны.

Такія сустрэчы напярэдадні 1 верасня праходзяць ва ўсіх навучальных установах. Але вось так маштабна не збіраліся ўжо даўно. Час прыйшоў абмеркаваць, як трэба трансфармаваць адукацыйны працэс, якія карэкціроўкі наспелі? Напярэдадні новага навучальнага сезона педагагічная грамадскасць бурліць.

Так эмацыянальна гаворыць народны настаўнік Валерый Барашкаў пра трэнды часу. Адукацыя павінна паспяваць. Яго выхаванцы паказваюць выдатныя вынікі па фізіцы. Падручнікі было за што лаяць. Вось гэты абноўлены для сямікласнікаў педагог з вопытам хваліць.

Пачуць кожнага і знайсці залатую сярэдзіну ва ўсіх пытаннях адукацыі: ад падручнікаў, сістэмы ацэнак ведаў да ЦТ і падрыхтоўкі педкадраў. Такую мэту ставіць Кіраўнік дзяржавы, сустракаючыся з педагагічнай супольнасцю. Пытанне з парога як раз пра новыя кнігі да суаўтара дапаможніка па алгебры Ірыны Арэф’евай.

Вядома, Прэзідэнт пастаянна трымае ў цэнтры ўвагі адукацыю - і як Кіраўнік краіны, і як бацька школьніка. Бо зразумела: інвестыцыі ў адукацыю, ці то ідэі, падыходы або сродкі - лепшы ўнёсак. Было нямала спроб у гісторыі Беларусі карэнных рэформ у гэтай сферы. Але Аляксандр Лукашэнка і зараз, і тады заклікае дзейнічаць без рэзкіх рухаў.

Звяртаючыся да педагогаў, Прэзідэнт нечакана пачынае з глабальнага бачання. Бо ўрэшце справа не ў тым, што будзе ў дзённіку - 4 і 5 або 9 і 10. У 21 стагоддзі ўзровень развіцця краіны вызначае не нафта і газ, а ўсё часцей тэхналогіі, эканоміка ведаў. Менавіта яна, а таксама прафесіяналы, якія яе ствараюць, - зарука канкурэнтаздольнасці краіны.

Як у такой рэальнасці знайсці сваё месца пад сонцам і выстаяць у бесперапынным інфармацыйным патоку? Роля настаўніка і педагога змяняецца кардынальна.

Беларусь сярод дзяржаў з высокім індэксам чалавечага развіцця. Гэта пацвярджаецца штогадовым дакладам ААН. Сярод 188 краін свету ў нас 52-я пазіцыя. На месца ў сусветным рэйтынгу ўплывае і ўзровень адукацыі. Каб яна была якаснай і даступнай, зроблена нямала. Невыпадкова Беларусь па гэтым паказчыку лідар у СНД ад ВНУ да дзіцячых садкоў. А яшчэ зусім нядаўна востра стаяла пытанне банальнага недахопу месцаў у дашкольных установах. Асабліва там, дзе інфраструктура не паспявала за будаўніцтвам жылля. Улада пачула. Летась увялі ў строй 12 дзіцячых садкоў, у гэтым - яшчэ 16.

З новага навучальнага года займацца пачнуць амаль мільён школьнікаў. Усяго навучэнцаў у два разы больш. Сярод іх - 110 тысяч дзяцей, якія першы раз сядуць за школьную парту. Сёлета першаклашак прыкметна дадалося. Для іх, ды і для тых, хто старэйшы, настаўнік - цэнтр сусвету. На простым педагогу трымаецца ўся сістэма адукацыі. Шмат лішняй пустой папяровай працы - скардзіліся раней настаўнікі. Тут часам было не да дзяцей, не да выхавання. Прэзідэнт даручаў пазбавіць ад непатрэбнай паператворчасці педагогаў. Нагадвае аб гэтым і сёння - ці ўсе пачулі? Аляксандр Лукашэнка паднімае пытанне годнай аплаты працы педагога.

Шмат увагі да сярэдняй школы. Магутнае адукацыйнае ядро. Напрыклад, тэсты. Уважлівы погляд экспертаў зробіць іх цалкам адпаведнымі школьнай праграме. Часткова заданні былі перагледжаныя ўжо сёлета. Рыхтавацца да выпускных і ўступных выпрабаванняў - нялёгкая задача. Але было б жаданне і добрыя падручнікі. Да іх абнаўлення былі прыцягнутыя педагогі-наватары. Г. з. - хто хварэе за справу і бачыць, як палепшыць дапаможнік. Кіраўнік дзяржавы лічыць справядлівым заахвочваць аўтараў і добра ім плаціць. У 2017 усяго будзе выдадзена 50 падручнікаў. 41 з іх - новыя.

Вядома, любыя змяненні выклікаюць пытанні педагогаў, бацькоў і дзяцей. Але што рабіць - прыходзіцца ісці на карэкціроўкі адукацыйнага працэсу. Час не стаіць на месцы. Цяперашняя ўступная кампанія наштурхнула экспертаў на думкі па ўдасканаленні сістэмы. Галоўнае патрабаванне Прэзідэнта ўсе бацькі і абітурыенты павінны ведаць загадзя, а новыя правілы прыёму не павінны звальвацца на іх, як снег на галаву летам. Паўсотніу ВНУ ў краіне - магчымасць атрымаць вышэйшую адукацыю ў краіне. Ці ўсім па плячы высокія стандарты ўніверсітэтаў? Ды і кадры ў выніку ёсць - працоўных рук не хапае. Так што, вымалёўваецца тактыка і ў адносінах набору - ВНУ будуць яго скарачаць, а ліцэі і каледжы, наадварот, павялічваць. Дзяржзаказ павінен гучаць ад Мінэканомікі і Мінпрацы.

Што відавочна - падыходы да акрэдытацыі і ліцэнзавання ВНУ і каледжаў стануць больш жорсткімі. "Завочка" і зусім можа стаць у асноўным платнай. Прычым больш выразны акцэнт будзе на профіль навучальнай установы. Ёсць намер ісці па шляху паэтапнага павышэння "парогавага" значэння бала ЦТ. Трэба ўлічваць і тое, што ў нас, як і ва ўсім свеце, расце попыт на прадстаўнікоў працоўных прафесій.

Напярэдадні настаўнікі, напрыклад, абмяркоўвалі, як пазбегнуць дубліравання падрыхтоўкі па адных і тых жа спецыяльнасцях? Гаварылі аб стварэнні цэнтра незалежнай ацэнкі якасці адукацыі, а таксама аб інфармацыйных тэхналогіях у школах. Гэта толькі вяршок айсберга ўсіх тэм. Калі глабальна, то гатовыя перайсці да ўсеагульнай сярэдняй адукацыі. Гучала думка выпускныя іспыты ў школах замяніць на ўсеагульны комплексны тэст. Яшчэ пытанне - ці трэба ўлічваць сярэдні бал атэстата падчас паступлення. Абмяркоўваецца мэтазгоднасць уступных іспытаў у пяты клас.

Фармат для сустрэчы з педагогамі быў выбраны не зусім звычны. Адкрыты мікрафон - гэта максімум магчымасцяў для абмену меркаваннямі. 5 або 10? Дыскусія на гэтую тэму разгарнулася і ў грамадстве, і ў прафесійным асяроддзі. Меркаванні розныя. Аргументы за і супраць ёсць у кожнага боку. Але ўсе сыходзяцца ў адным - ацэнка ведаў павінна быць максімальна аб'ектыўнай.

Хвалюе рознае: ад магчымасці выкарыстаць сучаснае абсталяванне ў навучанні будучых спецыялістаў да ўцягнутасці дзяцей у Сусветную павуціну.

Узяць лепшае, але ісці наперад. Падчас дыскусіі высветлілі, што несправядліва забытая працоўная практыка. Такога выхавання працай сёння ў школах часта не хапае. Порцыя крытыкі дасталася моладзевым і грамадскім арганізацыям. Маўляў, захапіліся флэшмобамі, забываючы аб выхаванні маладога пакалення. Дарэчы, са сваімі дзецьмі Кіраўнік дзяржавы прытрымліваецца толькі аднаго важнага прынцыпу выхавання - усё на сваім прыкладзе.

Усе прапановы, якія гучалі, абмяркуюць яшчэ ў рэгіёнах. Міністэрства адукацыі акумулюе ўсе тлумачальныя ідэі і навацыі і аб'яднае іх у адзіным дакуменце.

Антаніна Максімава, дырэктар Касцюковіцкай раённай дзяржаўнай гімназіі:

"Хацелася б, каб мы працавалі камфортна, каб новыя праграмы, якія будуць сёлета, былі толькі на карысць нашым дзецям. Каб ім было камфортна знаходзіцца ва ўстанове адукацыі. Каб нашы педагогі знаходзілі ў гэтым новыя ідэі і творчы падыход. І хацелася, каб гэты навучальны год, дзе будзе шмат змяненняў, быў больш прадуктыўным".

Вядома, абмяркоўваць адукацыю можна бясконца. Адно пытанне - як навучаць усіх аднолькава, але па-рознаму - чаго вартае. У аснову адносін унутры гэтага складанага трохвугольніка "сям'я - школа - дзяржава" трэба ставіць просты прынцып: аб якіх бы рашэннях не ішла размова, кожнае дзіця адоранае, агульная мэта - раскрыць любыя таленты. Гэта, а таксама ідэі і неабыякавыя педагогі, складальнікі поспеху беларускай школы.