Аляксандр Лукашэнка правёў нараду па інтэграцыйным супрацоўніцтве

5 марта 2019

Пытанні ўдзелу Беларусі ў інтэграцыйных структурах і супрацоўніцтва з еўрапейскімі арганізацыямі   сёння абмяркоўвалі на нарадзе ў Прэзідэнта. Гэта і саюзнае будаўніцтва, і праблемы ў ЕАЭС, гандаль з краінамі СНД, а таксама адносіны з Еўрасаюзам і перспектывы ўступлення ў СГА. Можна сказаць, атрымаўся такі агульны зрэз рэалій інтэграцыі і дыялогу з нашымі партнёрамі. Такі аналіз усіх нюансаў стане асновай падрыхтоўкі да штогадовага паслання беларускаму народу і парламенту. Што да дыялогу па лініі Мінск-Масква, то Беларусь захоўвае прыхільнасць ідэі саюзнага будаўніцтва. Паралельна ідзе работа і па ўхіленні праблемных момантаў. І тут - галоўны прынцып - роўныя ўмовы і для грамадзян абедзвюх краін, і для суб'ектаў гаспадарання. Дарэчы, шматлікія эканамічныя пытанні саюзнага парадку дня - перанесены на пляцоўку ЕАЭС, дзе апошні час няма належнага прагрэсу. Не спрыяюць эфектыўнай рабоце і фэйкавыя ўкіды на расійскім медыйным полі. Таксама на нарадзе абмеркавалі і перспектывы эканамічнага развіцця платформы СНД, адносіны з Еўрасаюзам, НАТА і стан спраў у АДКБ. Усе падрабязнасці - у нашага палітычнага аглядальніка Андрэя Крывашэева.

Усход плюс Захад. Асноўны малюнак беларускай знешняй палітыкі і эканомікі ў асноўным вызначаны яшчэ два дзесяцігоддзі назад, і з таго часу кіраваўся зусім малаважна. Ды і тое ў асноўным у адказ на пасы саюзнікаў і партнёраў. У хакеі такую шчыльную і валявую гульню ад абароны, калі пяцёрка строга ідзе за малюнкам гульні, называюць "форчэкінг".

Дарэчы, Аляксандр Лукашэнка і Уладзімір Пуцін на лёдзе такое ўжо дэманстравалі і не раз. Але вось у рэальнай эканоміцы такой "зладжанасці" на жаль, няма. І ў саюзнай пары, і ў еўразійскай пяцёрцы - то аднаасобныя нафтагазавыя фінты, то "плавім лёд" нязграбным катаннем у доларавай зоне, то натыкаемся на інфармацыйныя ўкіды і "пракіды". Як сказаў бы класік, такі хакей нам не патрэбен. Хоць іншай каманды ў нас няма, ды і не трэба, мабыць.

Размова сёння працягвае серыю свайго роду "мазгавых штурмаў". Гэта падрыхтоўка да галоўнага паслання года - народа і парламента. Па традыцыі ў Авальнай зале гучыць канкрэтыка. Ніякіх каламутных фармулёвак і завоблачных абяцанняў. Выключна дакладны баланс - патрэбнасцяў і магчымасцяў. Напярэдадні на "Вялікай размове" ўжо разбіралі пенсіі, падтрымку прадпрымальнікаў і сферы культуры. Закранулі і знешнюю эканоміку. Для адкрытай краіны інтэграцыя і кааперацыя - гэта аснова. Тут як у хакеі можна, вядома, ненадоўга "ўзляцець" на класе "легіянераў", але без нацыянальнай школы - нацыянальных інтарэсаў пазіцыі не ўтрымаць.

Ідэальная формула знешняга гандлю прагучала на "Вялікай размове". 30 % - Расія, 30 - Еўрасаюз, яшчэ траціна - далёкая дуга дзяржаў ад Лацінскай Амерыкі да Аўстраліі. У "залатое сячэнне" пакуль укладваецца толькі наш тавараабарот з ЕС. Доля Расіі - 38 %. Больш эканомікі - больш спрэчных пытанняў. І галоўнае - роўнасць суб'ектаў і роўныя ўмовы. Дэкларацыі 21 год, але, на жаль, на практыцы яна цалкам не працавала ні дня. У 90-ыя кульгала палітыка (у Аляксандру Лукашэнку бачылі канкурэнта) у апошнія гадоў 15-ць - эканоміка. Хоць сама Беларусь ад прымата роўнасці і прыхільнасці Саюзу не адыходзіла ні словам, ні справай.

Прэзідэнт падкрэслівае, ініцыятыва абнаўлення інтэграцыі зыходзіць з Расіі, але мы да гэтага гатовы, і сумеснай рабоце над "саюзнай дзяржавай 2.0" не цураемся.

Работа над дагаворам, напэўна, ішла б хутчэй, калі б яе не перакладалі на прэзідэнтаў (у Сочы, напрыклад) і публічных экспертаў з журналістамі. Апошнія, хутчэй, за прыгожае слоўца, чым за агульную справу. Створаная двухбаковая група не сабралася яшчэ ні разу! Прычым яе беларуская частка абсалютна гатова да дыялогу.

Ігар Петрышэнка, намеснік прэм'ер-міністра Беларусі: "Рабочая група ў фармалізаваным выглядзе не збіралася на сваё агульнае пасяджэнне. Але асобныя кансультацыі паміж яе членамі, як з расійскага боку, так і з беларускага, праводзіліся. Таму ўсё ў нашых руках, у нашых сілах. Я думаю, што гэтая работа будзе актывізаваная ў найбліжэйшы час".

Пакуль, на жаль, актыўныя выключна журналісты і графаманы. Шум вакол дагавора, падняты ў прэсе, мяжуе з істэрыкай і напрамую шкодзіць саюзнаму будаўніцтву. Свежы прыклад - "Вялікая размова з Прэзідэнтам". Здавалася б, лідар па палічках расклаў кожны факт і прэтэнзію Масквы. Акунуў у гісторыю і атмасферу дыялогу на вышэйшым узроўні. Больш адкрыта - немагчыма. Але, і тут знайшлося месца спекуляцыям, Прэзідэнт прыводзіць толькі самыя адыёзныя фэйкі.

Як спрацаваў фэйк аб рублі. Шэраг нашых парталаў, як гавораць у Сетцы,   "накінулі на вентылятар" - гучныя загалоўкі без кантэксту. У Расіі праціўнікі саюза падхапілі, падправілі і абрынулі лавінай на галовы карыстальнікаў. На першакрыніцу схадзілі сотні, аб увядзенні расійскага або адзінага рубля загаварылі сотні тысяч. Так што ў выніку прэс-сакратар Прэзідэнта Расіі і Дзярждума змушаныя былі каментаваць.

Вадзім Баравік, палітолаг: "Датычна фэйкаў, якія ў Інтэрнэце з'явіліся пасля "Вялікай размовы", беларусы адно павінны разумець - тыя, хто педаліруюць гэтую тэму, спекулююць на пытаннях інтэграцыі Расіі і Беларусі, яны менш за ўсё зацікаўленыя ў тым, каб мы знаходзілі агульную мову, і ў тым, каб мы дамаўляліся.

Спецыяльна робяцца ўкіды, спецыяльна няправільна выказванні інтэрпрэтуюцца, для таго, каб насупраць нашы народы паспрабаваць пасварыць і для таго, каб мы не знайшлі агульнай мовы. Тыя, хто сёння спекулююць на пытаннях суверэнітэту, зноў жа тыя, хто сёння менш за ўсё зацікаўленыя ў тым, каб Беларусь захавала свой суверэнітэт".

З феноменам загалоўкаў варта папрацаваць у Беларусі - аб гэтым і на "Вялікай размове" гаварылі. Але вопытныя журналісты ў Расіі, хто ўзяў на сябе работу ўглыбіцца ў сутнасць дыскусіі, і так абаранілі гонар прафесіі. Напрыклад, Віталь Траццякоў у "Фэйсбуку" грунтоўна прааналізаваў магчымы саюзны рубель. Пазначыўшы тыя ж падводныя камяні, што і Мінск: недавер да фінансістаў, валюта як вяршыня інтэграцыі і магчымую неабароненасць аднаго з саюзнікаў.

Як доказ разумных сумненняў - няпоўны пераход нават у гандлі на расійскі рубель. На Беларусь перакладваюць курсавыя розніцы, дэманструючы недавер да ўласнай валюты.

Яшчэ адзін прыклад вырванай з кантэксту і перакручанай фразы. Парталы, графаманы і нават паважаныя рэдакцыі хайпанулі на загалоўку пра аб'яднанне. Хаця размова ішла аб паглынанні, цяжка пераблытаць, а некаторыя рэсурсы ўсё ж далі поўную цытату, але перадапошнім радком. Бізнес, нічога асабістага і… саюзнага.

Вельмі складана прасоўваецца не толькі саюзная, але і еўразійская інтэграцыя. Гэта можна растлумачыць, калі Саюзная дзяржава як лакаматыў часам не адчувае пад сабой надзейных рэек дагавораў, пагадненняў і роўных умоў, то як складу ЕАЭС набраць ход? "Стоп-кран", вядома, ніхто з палітыкаў не рване - рэпутацыйныя страты вельмі вялікія, але аб свядомым тармажэнні эксперты гавораць усё часцей.

Плюс да палітызацыі эгаізм эліт. У любым пагадненні заўсёды можна знайсці адчувальную пазіцыю і адкласці да лепшых часоў. На сваёй кішэні такія выняцці адчуе і грамадства, і заказчык "агаворкі". Толькі першыя страцяць, а чарговы латыфундыст, чыноўнік або прамыслова-фінансавая група набудзе.

Шырэй за еўразійскі праект наша постсавецкая Садружнасць Незалежных. Летась беларускі экспарт у СНД (без уліку Расіі) вырас на чвэрць, прычым у лідарах росту Украіна – уплывае рэпутацыя Мінска і эканамічны разрыў Кіева з Масквой. Наступны крок - зона свабоднага гандлю паслугамі. Што гэта значыць для нашага IT-сектара, лагістыкі і грузаперавозак тлумачыць не варта. Асабліва, калі атрымаецца падключыць Украіну і Грузію.

У абарончым саюзе АДКБ свая анамалія. Суседзі пагражаюць новымі ўзбраеннямі, прахам ідуць дагаворы, што паўстагоддзя стрымлівалі свет ад вайны, а ў нашага "шчыта" нават генеральнага сакратара няма.

Як нас пасля гэтага будуць успрымаць у НАТА? Альянсу нават падзяляць нас не трэба, каб прасоўваць свае інтарэсы.

Заходняе крыло беларускай знешняй палітыкі і эканомікі - Еўрапейскі саюз. Па лічбах нядрэнна балансуем сваё развіццё. Растуць інвестыцыі, гандаль і палітычны дыялог. Як прыклад - рэкордныя пагадненні з Еўрапейскімі банкамі: інвестыцыйным і рэканструкцыі і развіцця.

Па лініі апошняга аб'ём аперацый перавысіў 360 мільёнаў еўра, прычым гэта недарагія грошы і ўкладваюцца яны ў сацыяльна значныя будоўлі.

Галоўны аргумент на карысць заходняга вектару - не спроба адвярнуцца ад Расіі, як пішуць асобныя злоснікі, а банальная арыфметыка. Акрамя канкурэнтнага і агрэсіўнага рынку ЕС цяжка знайсці плацежаздольны попыт і валюту, каб разлічыцца за расійскі імпарт. Дысбаланс каласальны - 10 мільярдаў долараў. Спробы Беларусі зарабіць у самой Расіі і пакінуць грошы ў саюзнай эканоміцы, сваім людзям перыядычна тарпедуюцца нацыянальным эгаізмам. Пры гэтым "папяровыя пернікі" 10 мільярдаў не пакрыюць.

Ігар Петрышэнка, намеснік прэм'ер-міністра Рэспублікі Беларусь: "Паслядоўна праходзячы этапы інтэграцыі ад СНД да ЕАЭС, Беларусь штораз атрымлівала ад расійскага боку новы пернік у выглядзе абяцанняў выраўнаваць умовы ў розных сферах гаспадарання. Апошні раз нам, як святло ў канцы тунэлю, было абяцана ў рамках ЕАЭС стварэнне агульных рынкаў энерганосьбітаў, канчатковае вырашэнне пытання забеспячэння безбар'ернага асяроддзя, доступу на агульны рынак. Што мы маем на сённяшні дзень? Напэўна, самым прамым адказам на гэтае пытанне з'яўляецца сальда ўзаемнага гандлю з Расіяй. Па выніках мінулага года адмоўнае сальда гандлю таварамі наблізілася да $10 млрд".

Незалежныя эксперты правялі ўласныя падлікі гандлёвага балансу. Мяркуючы па лічбах, усяго тры пазіцыі -  свабодны рынак прадуктаў харчавання, роўныя ўмовы ў дзяржзакупках і агралізінгу з роўнай кампенсацыяй утылізацыйнага збору плюс аднолькавыя ўмовы для грузаперавозчыкаў  маглі б на траціну скараціць наш гандлёвы мінус з Расіяй. Прычым гэта выгадна і самой усходняй саюзніцы. Не раз было сказана: эканоміка сумесная, да 40 мільёнаў расіян, уключаючы сем'і, у ёй задзейнічаныя, кожны рубель сюды - гэта рубель у іх развіццё, г.з. сапраўдны саюзны рубель, а не журналісцкія фэйкі.

Ва ўрадзе бачаць яшчэ адну магчымасць скараціць дэфіцыт гандлёвага балансу - у тэрмін увесці атамную станцыю і правесці новую электрыфікацыю ў краіне: ад прамысловых катлоў да гарадскіх электробусаў.

Ігар Петрышэнка, намеснік прэм'ер-міністра Рэспублікі Беларусь: "Мы будуем атамную станцыю…. Будзе зніжэнне залежнасці ад расійскага імпарту, вялікую частку якога складаюць энерганосьбіты".

Падтрымаць беларускі экспарт на Захад або як мінімум абараніць ад надуманага пратэкцыянізму, на думку шэрагу экспертаў, магло б уступленне Беларусі ў Сусветную гандлёвую арганізацыю. Але толькі калі Мінск абароніць разумны пераходны перыяд і пераканае яшчэ 6 краін -  ЗША, Канаду, ЕС, Аўстралію, Бразілію і Украіну - скласці некабальныя пагадненні. Прэзідэнт ад урада патрабуе менавіта такія выкладкі, СГА дзеля СГА лідар не падпіша.

У запаволенні эканамічнай размарозкі адносін з ЕС  Беларусь не зацікаўленая. Паводле звестак МЗС, гатовыя хоць сёння падпісаць прыярытэты партнёрства і візавыя паслабленні. Тым больш што Беларусь для грамадзян ЕС тэрмінам на месяц мы ўжо фактычна адкрылі - жэст добрай волі. Паўзу з адказам міністр тлумачыць так.

Уладзімір Макей, Міністр замежных спраў Рэспублікі Беларусь: "Мы бачым магчымасць хуткага завяршэння працы над гэтымі дакументамі, але нашы партнёры таксама павінны крыху паварушыцца ў гэтым плане і выявіць гатоўнасць да іх падпісання. Гэтыя дакументы, з нашага пункта погляду, можна было б падпісаць хоць заўтра. Але, на жаль, так атрымліваецца, што з-за пазіцыі адной краіны Еўрасаюз становіцца заложнікам палітыкі гэтай краіны. Таму што адна краіна пераносіць нейкія праблемныя нюансы ў двухбаковых адносінах на ўсю палітыку Еўрасаюза. У прыватнасці, стопарыцца падпісанне сумесных прыярытэтаў партнёрства паміж Беларуссю і Еўрапейскім саюзам да 2020 года. Там утрымліваюцца непрымальныя для нас на дадзеным этапе патрабаванні. Але мы нават і не атрымалі афіцыйнага адказу ад Еўрапейскага саюза на нашы прапановы".

Карціна знешніх інтарэсаў і сувязяў Беларусі была б няпоўнай без НАТА. Так, у рыторыцы мы часта выступаем антаганістамі. Так, Беларусь супраць новай мілітарызацыі ў Еўропе. Але па-паўночнаму халодна і прагматычна - без Паўночнаатлантычнага альянсу сёння міру ў вялікай Еўразіі дабіцца нельга. І афіцыйны Мінск гэта ўлічвае.

Вынікі сённяшняга дэталёвага абмеркавання  лягуць у аснову нашых перагаворных пазіцый на Захадзе і Усходзе. Плюс, як было сказана Прэзідэнтам, стануць важнай часткай Штогадовага паслання народу і парламенту. І гэта сімвалічна, калі ўлічыць, чые інтарэсы мы выяўляем на знешняй арэне.

Сяргей Мартынаў, Міністр замежных спраў Рэспублікі Беларусь (2003 - 2012 гг.): "Мы ў нейкі момант сказалі ўсім, і гэта з'яўляецца адной з асноў знешняй палітыкі, што мы не будзем выбіраць паміж Расіяй і ЕС. А мы выбіраем Беларусь. Гэта словы Прэзідэнта. Зыходзячы з гэтага,  мы і дзейнічаем. Намі камандуюць інтарэсы Мінска і Рэспублікі Беларусь".