У Мінска доўгая гісторыя ў якасці надзейнай пляцоўкі для дыялогу - будзь то рашэнне лакальных канфліктаў, напрыклад, сустрэчы кантактных груп па Украіне, або мінская група АБСЕ па ўрэгуляванні сітуацыі ў Карабаху да абмеркавання шырэйшага парадку (успомнім Мінскі дыялог або сесію Парламенцкай асамблеі АБСЕ). Гэтым разам з сталіц сусветных дзяржаў менавіта ў беларускую сталіцу арганізатары вырашылі перанесці сустрэчу асноўнай групы Мюнхенскай канферэнцыі па бяспецы. Ды і дзе, як не ў нашай краіне, абмяркоўваць будучыню ўзаемаадносін Усходу і Захаду. Будаваць іх трэба на здаровым падмурку. А ля нашых межаў болевае месца рэгіёна - украінскі канфлікт, які баліць у сэрцах беларусаў, бадай, не менш, чым суседзяў. І гутарка аб міры на планеце немагчымая без абмеркавання бесперапыннай вайны ў Данбасе. "Гэта вайна тут, у нашым агульным доме", - падкрэслівае наш Прэзідэнт. І варонка зацягвае ўсё новыя краіны. Гэта ўжо не праблема Кіева. А супрацьстаянне блокаў, у якім відавочна праглядаецца заказ. Каму выгадна расхістаць сітуацыю ў рэгіёне - эканамічную, палітычную - іншае пытанне. Аднак цалкам зразумела, што агонь ва Украіне можа палыхнуць і пакінуць пажарышча не толькі ва Усходняй Еўропе.
"Недалёка і да ядзернага канфлікту паміж глабальнымі ігракамі", - падкрэслівае Аляксандр Лукашэнка. Калі ў сусветнай супольнасці не хапае мудрасці прыслухацца да голасу розуму, згладзіць вуглы, зрабіць усё, каб бакі зачахлілі зброю, рызыкуем сарвацца з таго боку прорвы, за якім ужо глабальны канфлікт. Вось толькі ці трэба… Не забываем: гутарка аб глабальным - гэта заўсёды і аб асабістым. Ад пазіцыі моцных свету залежыць бяспека, жыццё простых людзей. Нас з вамі, нашых сем'яў, дзяцей беларускіх, украінскіх, ды любых. Адысці ад прорвы - дзеля будучыні. Паціснуць рукі і дамовіцца. Бо мір - любы - лепш за вайну. Гэты пасыл настойліва гучаў за сталом у Палацы Незалежнасці. Ці прабіўся скрозь дыпламатычную браню прадстаўнікоў сусветных эліт - пакажа час. Але нездарма гутарка аб міры сёння на мінскай пляцоўцы. Ужо само месца, вядомае менавіта мірнымі дамоўленасцямі па Украіне, дае ўпэўненасць. Тут гавораць па справе. Тут няма месца бравадзе і палітычнаму гандлю. Зрэшты, попыт на мірны дыялог, за які выступае і Беларусь, сёння высокі. Гэта пацвярджае і жаданне з боку шматлікіх замежных дэлегацый асабіста сустрэцца з беларускім лідарам. У гэтыя дні прэзідэнцкі графік як ніколі шчыльны.
Андрэй Крывашэеў прадоўжыць. За 55 гадоў існавання Мюнхенская канферэнцыя па бяспецы бачыла і абмяркоўвала шматлікія сусветныя канфлікты на грані сусветнага шаленства - ад В'етнамскай вайны да Югаславіі і ваеннага перафарматавання Паўночнай Афрыкі. Але, мабыць, сёння ў экспертаў асноўнай групы як ніколі шмат аргументаў на карысць новай халоднай вайны і як ніколі мала канструктыўных і падтрыманых палітыкамі ідэй, як яе прадухіліць. Пазіцыя Беларусі ў такіх умовах - гэта пазіцыя розуму, прагматызму і вытрымкі. Гэта ж не на краі зямлі ваююць, а ля нашых меж, па нас, калі давядзецца, пройдуць новыя сцены еўрапейскага разлому і нам пагражаюць бескантрольныя ў сваім росце арсеналы, у тым ліку ядзерныя. Адгэтуль зразумела, чаму так адкрыта Прэзідэнт Беларусі гаварыў з удзельнікамі Мюнхенскай канферэнцыі сёння, гаварыў на жорсткай мове рэальнай палітыкі.
Пра пазіцыю і традыцыйную беларускую шчырасць Прэзідэнт папярэджвае з першых жа слоў. Не час зараз для невыразнасці пазіцый. Наша Еўропа на коне.
Рэальная палітыка па-беларуску - гэта не рэал-палітык, з яе закуліснымі пагадненнямі, падзеламі сфер уплыву і дваістымі-траістымі стандартамі. У нас гэта выразнае ўсведамленне пагроз і канкрэтыка ў прапановах. Ацэнка - свет і Еўропа на грані. Халодная вайна 2.0 ужо не толькі ў арсеналах і рыторыцы, але і ў эканоміцы. Глабальныя гульцы дамовіцца не могуць або не хочуць. Час еўрапейцам, малым і сярэднім, павысіць голас. І тут ёсць фармат - "Хельсінкі-2".
Да ідэі "Хельсінкі-2" Беларусь рыхтуе экспертаў і палітыкаў - акуратна, але настойліва. Крок - парламенцкае вымярэнне АБСЕ ў Мінску, яшчэ крок - мінскі дыялог, далей канферэнцыя антытэрор. Разлічваем, што і Мюнхенская канферэнцыя скароціць палітычную дыстанцыю да вялікай дамовы.
Найбліжэйшы і таму найважнейшы для Беларусі і Еўропы - данбаскі капкан. Палітычную пастку адклалі мінскія пагадненні, але зрухаў да міру няма. Наадварот, рэгіён узбагачаюць зброяй і распаляюць рыторыкай. Калі мінскі дыялог праваліцца або зацягнецца да фарсу, вайны не пазбегнуць, папярэджвае Прэзідэнт.
Чаму яшчэ баліць Украіна? Для нас гэта людзі, іх пакуты. Бежанцы і змушаныя перасяленцы. 160 000. Прынятыя ў Беларусі як родныя. Але калі дапусціць новую гарачую фазу, ці вытрымаюць межы і сам палітычны фармат?
Вяртаюць Прэзідэнта да ўкраінскага рашэння і пытаннем, як ён бачыць выйсце. Мы ж суседзі, самая блізкая і камфортная для варагуючых бакоў сіла ў Еўропе. Выйсце ёсць, сцвярджае Прэзідэнт, галоўнае - не забалбатаць рашэнні і прыбраць з формулы рашэнні тых, каму выгадная вайна або замарожаны канфлікт.
Яшчэ адзін бясспрэчны тэзіс беларускай дыпламатыі - мы не хочам быць на разломе, а склеіць кантынент можна толькі эканомікай і выразнай палітыкай. Каб не павучалі правамі чалавека і не рэзалі эканамічную базу для супрацоўніцтва. Ды й ці варта гаварыць пра дэмакратыю, калі маньяк Брэйвік здзекуецца са сваякоў ахвяр, а высілкі Беларусі прымаюцца як дадзенасць. Бясплатная і без сустрэчных рухаў.
Фармат Мюнхенскай канферэнцыі - "чатам хаус". Калі проста, то так: "гавары адкрыта, але не цытуй адкрыцці іншых". Такая размова мяркуе шчырасць, але адкрыцці Прэзідэнта сёння перасягнулі ўсе чаканні. За авальным сталом вопытныя палітыкі, эксперты і дыпламаты, але нават яны не могуць сабе дазволіць такой шчырасці. Яшчэ і таму па пазіцыі Аляксандра Лукашэнкі ў глабальным супрацьстаянні прыслухваліся да кожнага слова.
Найглыбейшы і збольшага філасофскі пасыл Прэзідэнта - аб пакаленнях. З палітыкі сыходзяць людзі, які заспелі вайну і яе рэальныя наступствы. Ідзе пакаленне, для якога вайна - гэта фільмы і камп'ютарныя гульні, а не кроў і папялішчы. Могуць загуляцца. Яшчэ і ў гэтым роля Мюнхенскай канферэнцыі - перадаць адчуванне рэальнага жыцця і рэальных пагроз тым, хто будзе рабіць палітыку пасля.
Фармат "чатам хаус" абавязвае не цытаваць іншых, але размовы з Прэзідэнтам у кулуарах - выключэнне. Госці не адпускалі. І гэтыя важныя дыялогі сам-насам сталі яшчэ адной сутнасцю сённяшняга вялікага палітычнага дня. І шчыльнага графіка лідара.
Сімвалічна, што новую старонку канструктыўнай дыпламатыі з нашай краінай ЗША пачынаюць сёння, калі Мінск прымае Мюнхенскую канферэнцыю.
Галоўныя словы на сустрэчы Аляксандра Лукашэнкі з памочнікам Дзяржсакратара ЗША па еўрапейскіх і еўразійскіх справах Ааранам Мітчэлам - гэта павага, незалежнасць, суверэнітэт і бяспека.
Дыпламатычнай адлізе ўжо два гады. Санкцыі супраць Белнафтахіма і прадпрыемстваў канцэрна прыпыненыя. Акрамя хіміі, у штатным рэжыме пастаўляем калійныя ўгнаенні, металапракат, лазеры, лён. Характэрна, што памочнік Трампа прыехаў у Беларусь, калі наш экспарт у ЗША выйшаў на гістарычны ўзровень, перавысіўшы паўмільярда долараў, а галоўныя артыкулы экспарту новай беларускай эканомікі - прадукт высокіх тэхналогій.
У дыялогу з экспертамі Мюнхенскай канферэнцыі і ў перамовах з ЗША Беларусь не спрабуе раздуць свае пазіцыі да глабальнага гульца, але вытрымлівае рэнамэ адказнага перагаворшчыка. Гэта прызнаюць і ў Еўрасаюзе, і за акіянам. Тым больш - і гэта, мабыць, галоўны вынік мінскай Мюнхенскай канферэнцыі - у будучай светабудове не будзе малых і вялікіх, будуць тыя, каму давяраюць і з кім лічацца, і тыя, хто захраснуў у мінулым - у свеце халоднай вайны і крывадушнай палітыкі.
