Беларуская сталіца сёння стала цэнтрам прыцягнення вялікай еўразійскай палітыкі. У Палацы Незалежнасці саміт АДКБ сабраў лідараў 6 краін - Беларусі, Арменіі, Казахстана, Кыргызстана, Расіі і Таджыкістана. Адкрытая і прынцыповая размова самых блізкіх у свеце дзяржаў. Менавіта так назваў цяперашнюю сустрэчу Аляксандр Лукашэнка. Гэты год у АДКБ праходзіць пад старшынствам нашай краіны. Яно сімвалічна прыпала на юбілейны год. У АДКБ адзначаюць адразу дзве круглыя даты: Дагавору аб калектыўнай бяспецы 25 гадоў, а самой арганізацыі - 15. Прыярытэты беларускага старшынства знайшлі адлюстраванне і ў рашэннях, якія былі прынятыя сёння. Сярод падпісаных дакументаў - пагадненне аб супрацоўніцтве ў сферы інфармацыйнай бяспекі, сумесная заява аб сітуацыі ў Сірыі, а таксама рашэнне па процідзеянні незаконнай міграцыі. Вядома, на парадку дня былі і эканамічныя пытанні, але ўсе яны адыходзяць на другі план, калі няма ўмоў для спакойнага і стабільнага жыцця людзей. Нядаўнія падзеі ў Егіпце, калі загінулі сотні мірных грамадзян, яшчэ раз паказалі ўсяму свету неабходнасць кансалідаваных падыходаў у барацьбе з тэрарызмам, як з галоўнай пагрозай глабальнай і рэгіянальнай бяспекі. Прыняць пэўныя крокі і зверыць пазіцыі ў гэтым кірунку і сустрэліся сёння прэзідэнты. Пасяджэнні прайшлі ў адкрытым і закрытым фарматах. Усе падрабязнасці перамоў на вышэйшым узроўні - у вялікім рэпартажы Андрэя Крывашэева.
Год двайнога юбілею АДКБ - нашай сілавой інтэграцыйнай платформы - цалкам сімвалічна прыпаў на беларускае старшынства. 25 гадоў дагавора і 15 гадоў арганізацыі на яго аснове. За гэты тэрмін не толькі пабудавалі сістэму чыста ваеннай калектыўнай бяспекі, але і адпрацавалі ключавыя парамілітарныя складальнікі. Размова, вядома, аб кіберзлачыннасці, гандлі людзьмі, наркатрафіку, тэрарызме, інфармацыйных і эканамічных агрэсіях. Афіцыйнаму Мінску, як самаму актыўнаму і прынцыповаму члену дагавора, ды яшчэ пасля поспехаў мінскіх самітаў па Украіне даручылі сістэматызаваць касцяк задач арганізацыі і ўмацаваць сувязі з партнёрамі па непадзельнай, хоць сёння і раз'яднанай, сістэме бяспекі і супрацоўніцтва на Еўразійскім кантыненце. За адведзены год Беларусь займалася не столькі юбілеямі і самасправаздачамі, колькі стратэгіяй. Яна будзе актуальная найбліжэйшыя гадоў 10, калі не больш.
Першая інтрыга: як упішацца ў сталы прэзідэнцкі фармат АДКБ новы лідар Кыргызстана. У Бішкека не толькі стратэгічнае становішча ў Цэнтральнай Азіі, але і ключавое скрыжаванне панеўразійскіх пагроз - незаконнай міграцыі, наркатрафіку, арганізаванай злачыннасці і каналаў кантрабанды. З першых хвілін пратакола стала відавочна, што ўпішацца, і партнёрства ў імя бяспекі толькі ўмацуе.
Дарэчы, падтрымку свайму калегу Прэзідэнт Беларусі выказаў у прысутнасці ўсіх лідараў АДКБ, адкрываючы саміт.
Кароткі экскурс у палітычную гісторыю Беларусі вачамі фотакарэспандэнтаў. Шлях да пасяджэння ў вузкім складзе пралягае па другім паверсе Палаца Рэспублікі праз галерэю самых яркіх кадраў за апошнія чвэрць стагоддзя. На фота лідары Кітая, Індыі, Ірана, Турцыі, Лацінскай Амерыкі, Еўрасаюза і арабскага свету. Усе тыя, каго хочуць бачыць партнёрамі АДКБ. Такі афіцыйны інстытут і статус прапанаваны Беларуссю і падтрыманы саюзнікамі.
Выніковасць беларускага старшынства відавочная. Сілавой інтэграцыі, асабліва пасля прыняцця стратэгіі да 2025 года і на фоне новых падзяляльных ліній у Еўропе, патрэбен быў новы імпульс. І Беларусь яго забяспечыла.
Аптымізм міністра падзяляе і экспертная супольнасць. Агульны пасыл - арганізацыя выходзіць з палітычнага ценю і набірае вагу ў жыццёва важных сёння сегментах бяспекі - ад выразнай міграцыйнай палітыкі да паслядоўнай і жорсткай барацьбы з тэрарызмам, уключаючы кібертэрарызм і кібершпіянаж.
Юрый Крупноў, ваенны аглядальнік, старшыня Руху развіцця (Расія): "Вельмі важна было б, і ў беларускіх ініцыятывах гэта прысутнічае, усё-такі сур'ёзна дыверсіфікаваць і пашырыць спектр дзеянняў АДКБ, таму што з аднаго боку трэба ўзмацняць чыста ваенны складальнік з сіламі АДКБ, але з іншага боку - гэта і барацьба з наркотыкамі, гэта і барацьба з транснацыянальнай арганізаванай злачыннасцю, якая мае часта ярка выяўленыя парамілітарныя, г. з. каляваенныя характарыстыкі. І тут мы шукаем новы твар АДКБ, і вельмі жадалася б, каб Беларусь надала новы імпульс".
Леанід Івашоў, генерал-палкоўнік, доктар гістарычных навук, прэзідэнт Акадэміі геапалітычных праблем (Расія): "Беларусь - гэта самы актыўны член АДКБ і, першым чынам, самы актыўны ў разуменні тых пагроз, небяспек, гатоўнасці да ваеннай агрэсіі. Таму што яна непасрэдна прылягае да краін НАТА, гэта стратэгічны кірунак і для бяспекі Расіі. І нагадаем, што маштабныя вучэнні сёлета праходзілі менавіта на тэрыторыі Беларусі".
Апроч нашумелага "Захаду-2017", Беларусь правяла альбо актыўна ўдзельнічала яшчэ ў дзясятку вучэнняў і спецыяльных аперацый у фармаце АДКБ.
Так, толькі за няпоўны тыдзень вяснова-летняй аперацыі "Канал - Заходні заслон" у зоне адказнасці Брэсцкай пагрангрупы было канфіскавана больш як паўтара кілаграма наркотыкаў, уключаючы цяжкую сінтэтыку, 14 нелегальных ствалоў зброі і боепрыпасы да іх. Вопыт апынуўся гэткім пераканаўчым, што на будучы год аперацыю "Канал" пашыраць. Яе актыўныя фазы пройдуць у Кыргызстане і Казахстане.
За пашырэнне зоны адказнасці АДКБ выступаюць і аналітыкі. Напрыклад, пагрозы ў эканоміцы або віртуальнай рэальнасці сёння не менш рэальныя для дзяржаў, чым адкрытыя ваенныя агрэсіі мінулага.
Юрый Крупноў, ваенны аглядальнік, старшыня Руху развіцця (Расія): "Тое, што эканамічная бяспека становіцца прадметам сур'ёзнага абмеркавання - мне здаецца, што гэта абсалютна правільны ход. Толькі трэба пашыраць АДКБ не па ваенных дзеяннях, не па ядзерных сілах, па бяспецы".
АДКБ сістэмна змагаецца з кіберзлачыннасцю з 2015 года.
І толькі за 9 месяцаў у фармаце аперацыі "ПРОКСІ" лік выяўленых кіберзлачынстваў павялічыўся на 8 з чвэрцю працэнта да без малога 2 тысяч. З іх кожнае саракавое - цяжкае альбо асабліва цяжкае па міжнароднай класіфікацыі. І хоць гэтая праца спецыялістаў АДКБ часцей праходзіць у цені інфармацыйных скандалаў і вядомая ў асноўным спецыялістам, яе актуальнасць ад гэтага не меншая.
Больш раскручаная тэма - барацьба з нелегальнай міграцыяй і трафікёрамі. Болевае месца Еўрасаюза, які не змог спыніць хвалі бежанцаў, а для барацьбы з сучаснымі рабагандлярамі заклікаў "мускулы" НАТА, уключаючы ваенна-марскія сілы, паказала наколькі важны гэты складальнік бяспекі.
У фармаце АДКБ і толькі на тэрыторыі Беларусі выяўлена 3604 парушальнікі, большасць за спробу абысці памежны рэжым і правілы перасячэння мяжы. 458 дэпартаваныя. 8 затрыманыя. Яны лічыліся ў міжнародным вышуку, якія ўяўляюць асаблівую небяспеку.
На мяжы тысячагоддзяў шматлікія верылі, што стагоддзе ХХІ будзе спакайнейшае за крывавае і напружанае ХХ з яго дзвюма сусветнымі войнамі, дзясяткам рэгіянальных канфліктаў, халоднай вайной і гонкай узбраенняў. На жаль, надзеі не апраўдваюцца. Да трэцяй сусветнай, вядома, не дайшлі, але сусветная разрадка, напрыклад, у фармаце "Хельсінкі-2", ужо патрэбна як паветра.
Менавіта гэтую пазіцыю Беларусь даносіць да заходніх партнёраў ва ўсіх фарматах ад двухбаковых сустрэч і АБСЕ да Аб'яднаных Нацый. Даносіць спакойна і канструктыўна, умацоўваючы тым самым і нацыянальныя пазіцыі і рэнамэ АДКБ.
Сяргей Рахманаў, старшыня Пастаяннай камісіі Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Беларусі па міжнародных справах і нацыянальнай бяспецы: "Важная і ўзважаная пазіцыя, тое, што робіць Беларусь, прапануючы інфармацыю нашым партнёрам, у тым ліку заходнім. Аб тым, што ўсе дзеянні ў рамках АДКБ, не накіраваныя супраць трэціх краін, яны проста вызначаюцца той аб'ектыўнай неабходнасцю, якая складаецца ў свеце. Мы маем пытанні да нашых партнёраў, у тым ліку пытанні набліжэння НАТА да заходніх меж, ушчыльную НАТА падышло ўжо да Беларусі, мы гэта ўлічваем, натуральна не робім з гэтага сусветную трагедыю, проста тлумачым: давайце бачыць інтарэсы адзін аднаго сур'ёзней і тады свет будзе больш стабільны".
Самая напружаная частка саміту (у вузкім складзе), натуральна, прайшла за зачыненымі для прэсы дзвярамі. Бо АДКБ - гэта ваенна-палітычны альянс і шматлікія пытанні складаюць дзяржаўную і ваенную таямніцу. Зрэшты, выходзячы на склад пашыраны, лідары не хавалі прыпаднятага настрою. З двух тузінаў пытанняў парадку дня ўзгаднілі ўсе без выключэння. У выніку Беларусь перадала старшынства Казахстану з гатовай нарматыўнай базай, выверанай тактыкай і стратэгіяй Арганізацыі. Прэзідэнт Беларусі асоба падкрэсліў супольнасць поглядаў самых блізкіх саюзнікаў.
У такім жа прыпаднятым настроі лідары падпісалі выніковыя дакументы саміту: юбілейную дэкларацыю, заявы па сітуацыі ў Сірыі і ў падтрымку Мінскай групы па Нагорным Карабаху. Асобныя пагадненні па інфармацыйнай бяспецы і процідзеянні нелегальнай міграцыі - гэтыя прыярытэты палічылі найважнейшымі. Дарэчы, і новы старшыня, Казахстан, пацвердзіў іх асаблівую актуальнасць.
Таксама былі змацаваныя подпісамі прэзідэнтаў справаздачы і ўдакладненні па бюджэце АДКБ і новы этап ваенна-тэхнічнага супрацоўніцтва. Зрэшты, самай прыемнай місіяй стала ўзнагароджанне Мікалая Бардзюжы ганаровым знакам АДКБ. Сімвалічна. Першаму сакратару Арганізацыі - знак з нумарам 1.
Беларускі погляд на вынікі года нам агучыў дзяржсакратар Савета Бяспекі Станіслаў Зась. Інтэрв'ю паказальна прыйшлося браць на хаду, здаецца, менавіта так сходу і самой Арганізацыі ў найбліжэйшыя некалькі гадоў прыйдзецца рэагаваць на новыя выклікі нашай калектыўнай бяспекі.
Юбілейны год Дагавора і Арганізацыі падыходзіць да фіналу. Па меркаванні экспертаў, што нашых, што замежных, усяго за 12 месяцаў старшынства Беларусі атрымалася ўдыхнуць новае жыццё ў сістэму калектыўнай бяспекі. Так што нават самыя заўзятыя скептыкі былі вымушаны прызнаць - гэта "дабро з эфектыўнымі кулакамі", і яны дастатковыя, каб пастаяць за сябе, захаваць мір у зоне адказнасці і прымусіць лічыцца з нашымі інтарэсамі ў нашай Еўразіі.
