Гісторыя - вялікая, вынікі - відавочныя. Дзясяткі кірункаў у супрацоўніцтве - энергетыка, машынабудаванне, прамысловасць, пагадненні ў адукацыі і ахове здароўя, партнёрства праваахоўных органаў і галоўнае - зона свабоднага гандлю. Наперадзе яшчэ маштабная праца па перазагрузцы. А пакуль пра тое, што ж такое СНД, як арганізацыя ўплывае на жыццё народаў Садружнасці. Каментарыі экспертаў і аналіз нашых карэспандэнтаў прама зараз.
Расказвае Вераніка Бута: Створаны пасля распаду Савецкага Саюза СНД з часам праверыў краіны на ўменне працаваць у камандзе і знаходзіць баланс паміж асабістымі інтарэсамі і агульнымі. Белавежскае пагадненне з гадамі абрастала новымі дакументамі. Адзінства і роўнасць прапісвалася ад гуманітарных і адукацыйных праектаў да ваенных і эканамічных. Іх прымалі ўсе, але выконваць не спяшаліся.
11 гадоў таму Туркменістан заяўляе аб выхадзе з арганізацыі, а 8 гадоў таму такое рашэнне прымае Грузія, якая ў той час позіркі ўсё больш накіроўвае на Еўрапейскі саюз. Украіна ідзе гэтым жа шляхам і два гады таму афіцыйна паведамляе аб скасаванні сувязяў з СНД. Праўда, статут арганізацыі яна ніколі і не ратыфікавала. Так што дэ-юрэ Украіна заўсёды была дзесьці побач, удзельнічаючы ў пасяджэннях Садружнасці, але ніколі не разам. Праз гады СНД стала пляцоўкай для будучых аб'яднанняў.
Восем дзяржаў, на долю якіх прыпадае больш за 90 % узаемнага гандлю краін Садружнасці, дамаўляюцца адкрыць паміж сабою гандлёвыя межы, адмяніўшы пошліны на большасць тавараў, якія ўвозяцца і вывозяцца. Для эканамічных адносін паміж краінамі дагавор аб узаемным гандлі - па-сапраўднаму новы ўзровень даверу. Цэлы шэраг шматбаковых і каля 100 двухбаковых дакументаў, што рэгламентуюць да гэтага часу рэжым гандлю, замяніў усяго адзін. Тады, у 2011 дагавор падпісала і Украіна, пазней ад гэтага рашэння адмовілася.
Чвэрцьвекавую гісторыю Садружнасці кожная з дзяржаў бачыць па-свойму, дагэтуль працягваюцца спрэчкі аб эфектыўнасці аб'яднання. Сярод заслуг - захаваны цэлыя галіны, у адрозненне, напрыклад, ад нашых прыбалтыйскіх краін - суседзяў. А раней брэнды ВЭФ і РАФ (якасныя прыёмнікі і аўтамабілі) былі вядомыя практычна на ўвесь свет. Нам жа свае брэнды ўтрымаць удалося.
Сёння даволі адчувальная пазіцыя Садружнасці і па сусветных запасах. Некалькі лічбаў: чвэрць залежаў нафты і вугалю, траціна газу і жалеза, каласальныя запасы іншых металаў і мінералаў - усё гэта прыпадае на долю краін СНД. Па запасах алмазаў, золата, серабра, рэдкіх металаў і шэрагу іншых карысных выкапняў дзяржавы Садружнасці займаюць першыя тры месцы ў свеце.
Сферы эканамічнага супрацоўніцтва. Энергетыка, машынабудаванне, прамысловасць і інавацыі. Усяго амаль два дзясяткі кірункаў супрацоўніцтва і гэта толькі ў эканоміцы. Рэцэптуры і ДАСТы Савецкага Саюза дапамаглі захаваць якасць прадуктаў, што вырабляюцца і прадаюцца на рынку СНД. Па сутнасці, любыя эканамічныя аб'яднанні і інтэграцыі маюць пэўны сэнс.
Ступень і глыбіня інтэграцыі партнёраў па СНД як ілюстрацыя, каму гэта ўдалося ў большай ступені. Рост эканомік Расіі, Беларусі і Казахстана - у ацэнках экспертаў. Па даходах жыхароў СНД (пасля 20 гадоў яго існавання) - мытная тройка лідзіруе з вялікім запасам.
Праўда, дакоры ў адрас дзейснасці Садружнасці таксама не безгрунтоўныя. Першапачаткова СНД задумвалася ў якасці аб'яднання краін з агульнай эканамічнай і ваенна-стратэгічнай прасторай. Аднак такі фармат у поўнай меры дасягнуты не быў: некаторыя ўдзельнікі не выконвалі ўзятыя на сябе абавязацельствы, імкнучыся інтэгравацца ў сусветную эканоміку паасобку, разлічваючы на падтрымку заходніх краін.
Ці ёсць будучыня ў гэтага праекта, ці не стане СНД толькі фармальнасцю - пакажа час. Наперадзе складаная праца па перазагрузцы ўсяго механізму, бо інакш у новых эканамічных рэаліях працаваць яшчэ больш эфектыўна Садружнасць наўрад ці зможа.
