Пра свет, што аддзелены ад вайны літаральна тонкай лініяй

24 мая 2018

Сёння Мінск ізноў стаў пляцоўкай для абмеркавання вялікіх праблем вялікай бяспекі. У беларускай сталіцы на форум "Мінскі дыялог" сабраліся сотні экспертаў з амаль паўсотні краін. І мэта ў іх - знайсці шляхі да дыялогу куды больш глабальнага, навучыцца знаходзіць паразуменне і кампраміс. Але перад тым як распавесці, як прайшоў дзень на дыскусійнай пляцоўцы, слова пра мір, аб якім гавораць у нашым горадзе.

За апошнія паўстагоддзя на палітычнай карце планеты адбыліся глабальныя змены. І з часоў Хельсінскіх пагадненняў, якія вызначалі ў мінулым правілы суіснавання краін і сістэм, дадаліся новыя выклікі. Ва ўмовах, калі ўсе чырвоныя лініі мінуўшчыны пройдзеныя, у эпоху высокіх тэхналогій і бязмежных пагроз: тэрору, хлуслівых навін, кіберзлачыннасці, наркатрафіку, эканамічных войнаў, - у эпоху бескантрольнай міграцыі, якая не прызнае ніякіх меж, нашаму свету патрэбныя новыя гарантыі для кожнага чалавечага жыцця.

Пра такі свет, што аддзелены ад вайны часам адной тонкай лініяй, - палітычны аглядальнік Глеб Лаўроў.

Афганістан. Амаль 40 гадоў бесперапыннай і адкрытай вайны ўсіх з усімі. Каля двух дзясяткаў уцягнутых напрамую краін толькі ў цяперашняй яе фазе. І толькі за мінулы год у афіцыйных спісах ахвяр 3438 загінуўшых. Мужчын, жанчын, старых і 861 дзіця. Пад чырвонай лініяй.

Сірыя. Усяго 7 гадоў у асноўным грамадзянскай вайны. Праўда, ужо даўжэйшай за ўсю Другую сусветную. З дзясятак дзяржаў, якія напрамую ўцягнутыя, і значна больш тых, якія ўтоена ўдзельнічаюць па абодва бакі. І толькі за мінулы год у спісах ахвяр каля 39 000 загінуўшых. Мужчын, жанчын, старых і больш за 2 000 нечых дзяцей. Усе выкрасленыя чырвонай лініяй.

Ірак. 15 гадоў замежнай агрэсіі, а потым грамадзянскай вайны, а потым вайны з тэрарыстамі. І пастаянных бамбардзіровак. І ці то сотні, ці то тысячы, ці то дзясяткі тысяч загінуўшых толькі летась ад бомб, куль, голаду, недахопу вады і медыкаментаў - і мужчын, і жанчын, і старых, і дзяцей, і дзяцей, і дзяцей…. І ўсё там даўно ўжо адна суцэльная чырвоная...

І Емен. Гэта чырвоная лінія. І Філіпіны. Гэта чырвоная лінія. І далёкая Мексіка. І Егіпет. І Турцыя, так-так, Турцыя. І старажытная Лівія. І самы малады Паўднёвы Судан. І біблейская Эфіопія. І самая населеная ў Афрыцы Нігерыя, і не такія людныя Самалі і Эрытрэя, якія да таго ж яшчэ і абязлюдзелі. І выбухі, і стрэлы, і спальванні, і згвалтаванні, і выкраданні, і рабства, і забойства рабоў. Гэта чырвоныя лініі. Водбліскі.

І яркай успышкай зусім побач. Украіна. Чырвоная лінія. Куды ўжо больш чырвоная.

І Швецыя. 200 з чымсьці гадоў без вайны. А на тым тыдні амаль 5 мільёнаў кніг "А калі вайна?". Па кнізе ў кожны акуратны і ўтульны, нятанны, часта разумны і ў масе экалагічны шведскі дом. Таму што Швецыя і яшчэ траціна свету прама ў гэтую самую секунду хоць дзе-небудзь хоць у якой-небудзь адкрытай вайне. Некаторыя ўсё яшчэ называюць гэта балансам сіл і падводзяць яго, імкнуцца падвесці. Пад чырвонай лініяй.

І за гэтай лініяй, праведзенай у гэтую самую хвіліну па контурнай карце ўсяго чалавецтва, па контуры кожнага чалавека, чалавечай крывёй калі не я і не ты, то сапраўды ён. Хтосьці нам блізкі. Бліжэй няма куды. Проста таму што… трэцім будзе. Уяўляеш, толькі таму.

Зрэшты, для паўтонаў наш глабальны свет малы. У чорна-белым астатку сёння ніхто ў ім не за крывава-чырвонай лініяй. Усе тыя, хто яшчэ не там, нават мы, нават ты, толькі самую крышачку перад… чырвонай лініяй. Побач з ёй.

І ўсведамленне гэтага павінна прайсці чырвонай ніткай у новым дыялогу пра мір. Таму іншага выбару ні ў каго ў свеце няма. Або ты размаўляеш сёння з усімі, або больш ніколі і ні з кім. Раней было: думаю, такім чынам, існую. Зараз яшчэ: гавару, такім чынам, жыву. Пра гэта думаюць ужо многія, пра гэта гавару я, Глеб Лаўроў, Агенцтва тэленавін. Гэта маналог. Аб жыццёвай важнасці дыялогу.