Канстытуцыйны суд краіны па традыцыі прымае штогадовае Пасланне Прэзідэнту і парламенту

Напэўна, у будучыні хтосьці з гэтых падлеткаў  будзе ажыццяўляць  галоўныя ідэалы канстытуцыі або працаваць над дапаўненнямі  ў асноўны закон… Яго вяршэнства сёння забяспечвае Канстытуцыйны суд краіны. 

Па добрай шматгадовай традыцыі ён прымае штогадовае Пасланне Прэзідэнту і парламенту. У ім - ацэнка законнасці ў краіне (тут важна, каб кожны нарматыўны акт адпавядаў духу канстытуцыі), а таксама  парады  дэпутатам, як пабудаваць будучую  заканатворчасць, каб пазбегнуць прававых прабелаў і гарантаваць эфектыўнасць  законаў, якія прымаюцца.  

Вольга Анішчанка - аб найважнейшых даручэннях дэпутатам і сенатарам.

Устаць! Суд ідзе! У гэтай зале не бывае па-іншаму. Нават штогадовае Пасланне Прэзідэнту і парламенту ўжо каторы  год праходзіць у антуражы выключнай павагі да суда, чыя задача архіважная ў любой дзяржаве. Абарона канстытуцыі, нагадваюць у гэтых сценах, галоўная місія судовай улады.

Чвэрць стагоддзя,  вядома, прычына, каб крыху  пачакаць (Пасланне  звычайна агучваюць на старце года) і аб’явіць прыярытэты для законатворцаў  менавіта напярэдадні  дзяржаўнага свята.  

У аснове Паслання - вышэйшы аўдыт усіх законаў. На этапе, калі парламент дакументы ўжо прыняў, Прэзідэнт пакуль не падпісаў. Каб фінальны подпіс азначаў  напэўна: усё, што кладзецца на стол Кіраўніку дзяржавы, у духу каштоўнасцяў галоўнага закона краіны. Канстытуцыйны суд нават прапаноўвае: гэта правіла ці  не замацаваць на паперы! Дэпутат жа. Ці заўсёды "піша" закон, абапіраючыся на цалкам пэўныя канстытуцыйныя нормы? 

За мінулы год праверана чатыры дзясяткі законаў. Усё, што выдадзена, не насуперак галоўнаму закону краіны, паказаў прававы маніторынг. Але як далей падтрымліваць заканатворчасць? У адпаведнасці з запытамі часу. Гэта галоўны пасыл. Канстытуцыйны суд штогод прапаноўвае дэпутатам і сенатарам, чым напоўніць новыя законы. 

Але і канстытуцыя павінна быць у духу часу. Каб быць актуальнай – трэба ўдасканальвацца. Здзіўляцца не варта, кажуць эксперты. Гэта агульнасусветная тэндэнцыя.

Пры ўсёй актуалізацыі галоўнага закона вышэйшыя каштоўнасці будуць нязменныя: чалавек, яго права і свабоды.  А з імі - магчымасць жыць і развівацца ў свабоднай, незалежнай краіне. 

Канстытуцыя жыве ў законах, гавораць суддзі. А законы піша само жыццё, удакладняюць дэпутаты. Яны толькі ажыццяўляюць тое, што фактычна дыктуе сучасная эпоха - з яе глабалізацыяй, неабходнасцю абароны асабістых звестак,  інфармацыйнымі выклікамі. 

Усё гэта наказ на далейшую  працу, а значыць, без пяці хвілін парадак дня   будучых пасяджэнняў парламентарыяў. Хоць аб будучых  - гэта хутчэй умоўнасць - прыступіць да заканатворчасці трэба будзе ўжо праз два тыдні, 2 красавіка. З адкрыццём парламенцкай вясны.

Сімвалічна, праз без малога год, дэпутаты вяртаюцца ў абноўленую Авальную залу.  Тут  25 гадоў назад прымалі галоўны закон суверэннай Беларусі! Каб ва ўрачысты дзень у поўным складзе пачуць, што нязменна (Канстытуцыя - гэта  аб грамадзянскай згодзе, адзінстве і стабільнасці) і прыняць да ўвагі, якім павінна быць заканадаўчае заўтра. 

Асаблівы акцэнт вышэйшай судовай сістэмы - кіберпагрозы. Іх  хуткасці нарастаюць (такія выдаткі інфармацыйнага грамадства), а значыць, заканадавец абавязаны рэагаваць. Дэпутаты згаджаюцца: гатовы адказаць літарай закона! 

Мясцовае самакіраванне.  Яшчэ адзін "маячок" будучай працы, нацэльвае суд. Па факце за ім - практычная дапамога людзям на месцах, якая сёння не заўсёды эфектыўная. Дарогі, жыллёвыя пытанні, камунальныя задачкі - штодзённыя запыты грамадзян. Каб рашэнні прыходзілі своечасова і былі цікавыя мясцовай уладзе, законы трэба карэктаваць. 

Увогуле, быць на карандаш... Парламент сёння гаворыць і пра новыя падыходы ў  заканатворчасці. Па-першае, на будучыню ўключаць ацэнку ўздзеяння законаў. Як адаб'ецца тая або іншая норма на бізнесе? Зараз пра гэта даведваюцца  загадзя. А рыхтаваць праекты законаў з гэтага года будуць пакетным прынцыпам, значыць, стане значна больш норм прамога дзеяння. А не дасылак, за што  дэпутаты атрымліваюць сваю долю крытыкі. 

За гады незалежнасці ў гэтай зале прынята больш за дзве тысячы законаў і два дзясяткі кодэксаў. У працяг Канстытуцыі.  Вядома, змяншаць абароты  тут не будуць. Але і за колькасцю гнацца не варта, упэўнена заканадаўчая ўлада. Галоўнае - забяспечыць якасць, але і стабільнасць законаў для грамадзян і бізнесу  - сёння задача нумар адзін.