Беларусь - Казахстан. 25 гадоў дыпадносін

29 ноября 2017

Чвэрць стагоддзя сяброўства і супрацоўніцтва. За 25 гадоў дыпадносін, а такі юбілей у Беларусі і Казахстана сёлета, дзяржавы прайшлі шлях да стратэгічнага партнёрства. Заснаваныя на ўзаемным даверы і адкрытасці адносін, сёння падмацаваныя шматлікімі эканамічнымі праектамі: Мінск і Астану аб'ядноўваюць зборачныя вытворчасці, жыхары Казахстана за тры тысячы кіламетраў ад Беларусі свабодна могуць купіць нашы прадукты або мэблю. Для еўразійскіх партнёраў надышоў час пераходу на новы этап, заснаваны на інавацыях і высокіх тэхналогіях. Гэтую прапанову сёння агучыў наш Прэзідэнт падчас перамоў з Нурсултанам Назарбаевым. Лідар Казахстана ў Беларусі з двухдзённым афіцыйным візітам. Зрэшты, рэалізоўваць любыя планы прасцей з правераным часам саюзнікам, такім для Мінска з'яўляецца Астана. Кіраўнікі дзяржаў сёння падпісалі праграмны дакумент - пагадненне аб сацыяльна-эканамічным супрацоўніцтве да 2026 года. Яно замацоўвае перспектыўныя адносіны дзвюх краін. Зрэшты, Беларусь ужо сёння паспяхова дзеліцца досведам з казахстанскімі партнёрамі ў самых розных сферах: ад аграсектара і прамысловасці да высокіх тэхналогій і медыцыны. Беларускія ўрачы нават навучаюць еўразійскіх калегаў і праводзяць у Казахстане найскладанейшыя аперацыі. Аб маштабным супрацоўніцтве дзвюх дзяржаў і простым сяброўстве двух народаў - вялікі рэпартаж Наталлі Брэвус.

Беларусам і казахстанцам сябраваць нескладана. І мы, і яны выхаваныя ў духу інтэрнацыяналу. Ды і палітычных рознагалоссяў сёння паміж краінамі няма. Хіба што адлегласць паміж дзяржавамі прыстойная. Журналісты жартавалі: Назарбаеў прывёз у Беларусь снег. Але сустракалі цёпла.

Цёплай і сяброўскай была сустрэча сапраўдных палітычных цяжкавагавікоў - раней сказалі б - постсавецкай прасторы. Але сёння больш правільна сказаць - еўразійскай. Менавіта гэтае прывітанне можна лічыць стартам афіцыйных перамоў.

Нурсултан Назарбаеў пачынаў сваю кар'еру на металургічным камбінаце. Ужо потым пайшоў уверх па партыйнай лініі. Загартаваны часам, моцны палітык! Кіруе Казахстанам з 1989 года. Доктар эканамічных навук, бацька трох дачок. З'яўляецца не толькі першым прэзідэнтам Рэспублікі Казахстан, але і лідарам нацыі. У 2010 годзе Нурсултану Назарбаеву нават афіцыйна прысвоілі такі тытул.

У мінулы раз Назарбаеў прыязджаў з візітам у 2012-м. Гэтым разам фон для сустрэчы - юбілейны. Паміж краінамі - чвэрць стагоддзя дыпадносін. Увесь гэты час развівалі двухбаковыя кантакты, сталі стратэгічнымі саюзнікамі. Казахстан у тройцы эканамічных партнёраў Беларусі сярод краін СНД. Але, вядома, Аляксандр Лукашэнка і Нурсултан Назарбаеў бачацца часцей. Толькі сёлета ўжо тройчы. Інтарэсы перасякаюцца, бачацца на шматлікіх інтэграцыйных пляцоўках - ЕАЭС, СНД, АДКБ, Шанхайская арганізацыя супрацоўніцтва. Гэта значыць, Беларусь і Казахстан глядзяць у адзін бок - можна так сказаць.

Гледзячы на тое як змянялася за апошнія 10 гадоў крывая двухбаковага тавараабароту, адразу разумееш: год на год не прыходзіцца і часы для Беларусі і Казахстана бывалі розныя. Агульны гандаль прыкметна "скакаў" - ад мінімальных 380 мільёнаў долараў у 2009 годзе да амаль рэкорднага мільярда ў 2014. На гэты час прыпаў пік узаемнай эканомікі. Але Мінск і Астана не робяць з гэтых ваганняў драмы, а ўпарта імкнуцца дадаваць.

З Казахстана вязуць вугаль, нафтапрадукты, аўтамабілі, лекі, бавоўну. Але галоўны рухавік агульнага гандлю - прадукцыя беларускага машынпрама. У Казахстане дзейнічаюць 8 сумесных зборачных вытворчасцяў. Збіраюць трактары, грузавікі, сельгастэхніку. Але лінейка машын можа быць значна шырэйшай, чым зараз. Збожжаўборачныя камбайны, камунальная тэхніка.

На "малочцы" Беларусь зарабляе ў Казахстане не менш, чым на тэхніцы. Прадукты ідуць на ўра ў шматлікія казахстанскія гарады. Там ужо дзясяткі магазінаў з надпісамі "Беларускі трыкатаж", "Лён", "Дзверы", "Плітка", "Мэбля"... Усё часцей можна сустрэць беларускія гандлёвыя пункты. Як гаворыць мясцовы прадпрымальнік, адзін раз паспрабаваў сам і зразумеў, што беларускае будзе да густу.

Астана гучна заявіла аб сабе гэтым летам. У Казахстане прайшла выстава краін "Экспа-2017", дзе папулярнасцю карыстаўся і беларускі павільён. Дарэчы, падгадалі так, каб адначасова адбыўся саміт лідараў Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва. Маштабны "Экспа" праходзіў пад дэвізам "Энергія будучыні". Як бы намякаючы: цяжкі час ужо скончыўся. Трэба сказаць, што апошнія два гады былі не лепшымі для эканомікі Казахстана. Ваганні на сыравінных рынках запаволілі рост. Але паступова аднаўляюцца. Так што, глядзіш хутка можна разлічваць на агульны мільярд у гандлі з Беларуссю. Казахстан робіць стаўку на мадэрнізацыю эканомікі. Абнаўляюцца старыя і адкрываюцца новыя прадпрыемствы. Паслугі, тэхналогіі беларускага боку могуць быць вельмі дарэчы.

Гаварылі, як пашырыць, - праходзіць бізнес-форум.

Аляксандр Лукашэнка гаворыць аб тым, што настаў час больш актыўна інвеставаць у вытворчасці і працаваць на сусветных пляцоўках, ствараючы ўласныя транснацыянальныя карпарацыі. У самых розных сферах - ад адукацыі да лагістыкі.

Менавіта беларускія распрацоўкі могуць стаць часткай міжнароднага фінансавага цэнтра, на які замахнулася Астана. У краіне нават пачала дзейнічаць спецыяльная праграма - "Лічбавы Казахстан".

Такі досвед ёсць у беларускім IT-парку. Напярэдадні там заключылі мемарандум з казахстанскім бокам аб супрацоўніцтве. У галіне новых і высокіх тэхналогій.

Наогул, адчувалася, што Беларусь і Казахстан усё больш робяць упор на інавацыі і высокія тэхналогіі. Гэта галоўны акцэнт цяперашніх перамоў і новы этап для краін. Не проста еўразійскія лідары настроеныя на тое, каб фарміраваць лічбавую прастору саюза. Лічбавыя транзітныя калідоры - менавіта такая трансфармацыя чакае ўсе віды транспарту. За кошт гэтага можна павялічыць эфектыўнасць транспартных артэрый усяго саюза. Так, еўразійская інтэграцыя рухаецца не так гладка, як жадалася б. Яшчэ не без бар'ераў. Але і перавагі ўжо адчуваюцца.

Лічбавая лагістыка можа стаць лакаматывам для эканомік краін ЕАЭС, якія злучаюць не толькі вытворцу і спажыўца, але і ўсе сферы эканомікі. А ў цэлым эканамічны эфект ад укаранення адзінага лічбавага парадку можа даць 10-працэнтны дадатак ВУП усяго ЕАЭС. Тым больш што транзітныя перавозкі праз Беларусь і Казахстан растуць. Дзейнічаць узгоднена - выгадна.

Аб навуковым супрацоўніцтве гаварылі як ніколі шмат. Адмысловая цікавасць - да стварэння вытворчасці беспілотнікаў у Казахстане. Гэты праект будуць увасабляць у жыццё ў 2018-м.

На навуку дзвюх краін працуе ўнікальны на постсавецкай прасторы праект - навукова-адукацыйны кансорцыум. Ён аб'ядноўвае больш як 40 удзельнікаў. У Беларусі навучаюцца больш за 500 казахстанскіх грамадзян. Гэты гуманітарны аспект часам значыць не менш, чым палітыка і эканоміка. Адукацыя, падрыхтоўка кадраў прыносіць не менш карысці і дарагога варта. Па прыклад далёка не трэба хадзіць. Падзяліцца досведам гатовыя беларускія трансплантолагі. У гэтай галіне медыцыны наша краіна выходзіць на сусветны ўзровень. Па колькасці трансплантацый Беларусь займае лідзіруючую пазіцыю сярод краін СНД. У свой час Прэзідэнт падтрымаў развіццё гэтай сферы. Паверыў у таленавітых урачоў. Першая такая аперацыя прайшла 6 гадоў таму. Разам з мясцовымі хірургамі ў аперацыйнай былі беларускія ўрачы, па строгіх указаннях якіх праходзіла найскладанейшая працэдура.

І ўжо ў пятніцу група беларускіх трансплантолагаў паляціць у Казахстан, каб правесці чарговы майстар-клас. А сёння замежныя калегі ў Мінску набіраюцца вопыту - асвойваюць усе тонкасці гэтага складанага ўмяшання. Штогод да 12 дзяцей у Казахстане маюць патрэбу ў перасадцы печані. Для Амара Маміліна сумесныя аперацыі з беларусамі праходзяць не ўпершыню.

Пазіцыі прэзідэнтаў Беларусі і Казахстана супадаюць у тым, што абодва выступаюць за супрацоўніцтва і інтэграцыю на еўразійскай прасторы. Саюзніцкі дух панаваў на гэтых перамовах. Па выніках перамоў у Палацы Незалежнасці падпісана некалькі дакументаў. Напрыклад, пагадненне аб кааперацыі ў абароннай прамысловасці. Супрацоўнічаць будуць СМІ дзяржаў. Подпісамі змацаваныя праграмы ўзаемадзеяння ў навуцы і спорце. Але галоўнае - гэта Пагадненне аб сацыяльна-эканамічным супрацоўніцтве паміж Беларуссю і Казахстанам.

Праграмны дакумент разлічаны да 2026 года. Замацоўвае супрацоўніцтва, адкрывае новыя кірункі і дазволіць краінам выйсці на новы тэхналагічны ўзровень.

Можна сказаць, што з гэтай сустрэчы прэзідэнтаў Беларусі і Казахстана пачынаецца вялікі палітычны марафон. Дыялог працягнецца на палях саміту лідараў АДКБ ужо заўтра. Мінск у чаканні прадстаўнічых дэлегацый з 5 краін - удзельніц аб'яднання. Можна выказаць здагадку, што заўтра з такой колькасцю гасцей у цэнтры варта чакаць напружанага трафіку - нялёгка будзе перасоўвацца. Нялёгкія пытанні бяспекі - рэгіянальнай і сусветнай - менавіта ў гэты дзень будуць абмяркоўвацца ў беларускай сталіцы.