Як прасунуцца ў інтэграцыі, развіваць супрацоўніцтва і агульную эканоміку і як гарантаваць бяспеку на прасторы СНД - менавіта пра гэта будзе ісці размова ў Туркменістане.
Своеасаблівы зачын для перамоў першых асоб сёння зрабілі міністры замежных спраў. Апроч сцвярджэння праграмы дзеянняў па актывізацыі партнёрства паміж знешнепалітычнымі ведамствамі, што дапаможа больш цеснай каардынацыі працы на міжнароднай арэне, падрыхтавалі і сур'ёзны пакет дакументаў. Ён заўтра ляжа на стол прэзідэнтам для абмеркавання. У прыватнасці, праект звароту кіраўнікоў дзяржаў СНД да народаў краін Садружнасці і сусветнай грамадскасці ў сувязі з 75-годдзем Перамогі савецкага народа ў Вялікай Айчыннай вайне.
На саміце лідараў у Ашхабадзе чакаецца прыняцце дэкларацыі аб стратэгічным эканамічным супрацоўніцтве краін СНД. Што да Беларусі, наша рэспубліка была, ёсць і застанецца найактыўнейшым удзельнікам Садружнасці. З туркменскай сталіцы - рэпартаж Вольгі Макей.
За час існавання СНД Туркменістан старшынствуе ў Садружнасці толькі другі раз. І хоць дэ-факта краіна ў ліку заснавальнікаў, дэ-юрэ нават не член аб'яднання (Статут СНД не падпісаны). Зрэшты, гэтыя фармальнасці не перашкаджаюць афіцыйнаму Ашхабаду быць ініцыятыўным удзельнікам і гасцінным гаспадаром саміта. А самая паўднёвая сталіца СНД гасцей сустракае ва ўсіх сэнсах цёпла.
У Ашхабадзе прайшло пасяджэнне Савета міністраў замежных спраў СНД
Саміт СНД па традыцыі адкрываюць міністры замежных спраў. Гэта фінальная зверка гадзіннікаў перад перамовамі кіраўнікоў дзяржаў. Парадак дня ў некаторых пытаннях падобны. Але сярод важных дакументаў, якія сёння разгледзелі кіраўнікі знешнепалітычных ведамстваў, праграма дзеянняў па актывізацыі партнёрства МЗСаў СНД. Гэта дазволіць на міжнароднай арэне ўзгоднена і разам адстойваць інтарэсы рэгіёна. Абмеркавалі міністры і правядзенне першых Гульняў Садружнасці, яны пройдуць у Казані ў наступным годзе. Сярод ключавых тэм таксама пытанні барацьбы з карупцыяй, тэрарызмам і інфармацыйная бяспека.
Уладзімір Макей, Міністр замежных спраў Беларусі: "Сёння гэтая тэма выходзіць у разрад прыярытэтных. Вы бачыце, якія прэтэнзіі высоўваюцца ў дачыненні адно да аднаго шэрагам дзяржаў. Мы з'яўляемся сведкамі хакерскіх атак супраць не толькі нейкіх устаноў, але і цэлых краін. Таму гэтая тэма будзе абмяркоўвацца і на пасяджэнні СМЗС, і на пасяджэнні Савета кіраўнікоў дзяржаў. І Беларусі ёсць пра што паведаміць калегам. У нас прынятая адпаведная канцэпцыя інфармацыйнай бяспекі, існуе шэраг ініцыятыў, накіраваных на ўдасканаленне гэтай дзейнасці".
У прыярытэтах афіцыйнага Мінска і ўмацаванне эканамічнага супрацоўніцтва. Пакуль з усіх краін СНД ва ўзаемным гандлі з Беларуссю адстае Туркменістан. За мінулы год тавараабарот стаіць на адзнацы 30 мільёнаў долараў, хоць 5 гадоў таму гэтая лічба вышэйшая ў 10 разоў. Пікавым стане 2013, калі актыўна будуецца Гарлыкскі камбінат. Яго запусцяць у 2017, але завод так і не заробіць на поўную магутнасць: у абодвух бакоў сумеснага праекта з'явяцца ўзаемныя прэтэнзіі, у якіх зараз разбіраецца арбітраж у Стакгольме. Зрэшты, ніхто не сумняваецца, што спрэчку паміж прадпрыемствамі ўсё ж вырашаць. Сваю пазіцыю ў гэтым пытанні нядаўна выказаў Аляксандр Лукашэнка.
Беларусь і Туркменістан могуць знайсці кампраміс у дачыненні да праекта Гарлыкскага ГУК
Гэтыя словы гучаць падчас прызначэння новага беларускага пасла ў Туркменістане. З моманту той сустрэчы з беларускім лідарам прайшоў роўна месяц, а таму лагічнае пытанне дыпламату ад журналістаў ужо ў Ашхабадзе: дык ці атрымалася зблізіць пазіцыі?
Вячаслава Бяскостага мы заспелі напярэдадні якраз пасля цырымоніі ўручэння даверчых грамат прэзідэнту Туркменістана. Таму пасол у афіцыйнай форме беларускіх дыпламатаў. І хоць такі вобраз таксама выклікае рэпарцёрскую цікавасць, ад галоўнай тэмы не адыходзім.
Кірункаў шмат: напрыклад, у Туркменістане працуюць 10 000 адзінак беларускіх МАЗаў, у палях і нашы трактары. Тэхніцы неабходна сэрвіснае абслугоўванне. Такі цэнтр, дзе таксама будуць прадаваць і ўсю лінейку, з'явіцца зусім хутка. Нам цікавая і туркменская бавоўна. Словам, ідэі для росту тавараабароту ёсць.
Менавіта на развіццё адносін на платформе СНД накіраваны дакумент, які заўтра прапануюць да падпісання прэзідэнтам. Гэта дэкларацыя аб стратэгічным эканамічным супрацоўніцтве. У ёй прапісаныя механізмы партнёрства як унутры СНД, так і на знешнім контуры.
Сяргей Лебедзеў, Старшыня выканаўчага камітэта - Выканаўчы сакратар СНД: "У парадку дня саміта і сумесны зварот лідараў у сувязі з 75-годдзем Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне. Безумоўна, на прасторах СНД добра памятаюць тыя ўрокі мінулага, таму важная ўвага і пытанням бяспекі. Вядома, для гэтага ёсць асобнае аб'яднанне - АДКБ, але туды ўваходзяць не ўсе краіны Садружнасці, а гэта магчымасць зверыць гадзіннікі ва ўсім рэгіёне. І такіх дыялогавых пляцовак сучаснаму свету, які палае ад канфліктаў, відавочна не хапае".
Азат Перуашаў, дэпутат мажыліса парламента Казахстана: "Пытанне глабальнай бяспекі, пэўна, адзін з тых фактараў, якія і спрыяюць пошуку вось такіх форм зносін. Таму што мы бачым, што шматлікія праблемы ў гэтай частцы, пытанні бяспекі ўзнікаюць ад нежадання слухаць адно аднаго. А тут якраз збіраюцца людзі, якія хочуць і выказацца, данесці сваю пазіцыю, і гатовыя прыслухвацца да меркавання іншых".
Менавіта да дыялога на форумах рознага маштабу заўсёды заклікае афіцыйны Мінск. Бо сёння гэта адзіны інструмент, каб адысці ад краю прорвы глабальнага канфлікту. Гэты тэзіс з вуснаў беларускага лідара гучаў на гэтым тыдні ў Мінску.
Актуальная гэтая тэма і для краін Садружнасці. "Пытанні бяспекі ўжо не грукаюць у дзверы, яны ўжо ўварваліся ў наш дом", - гэта словы Аляксандра Лукашэнкі на адным з мінулых самітаў СНД. Не заўважаць або заставацца ўбаку ад гэтых праблем сёння ўжо не атрымаецца. Таму, напэўна, тэма бяспекі будзе гучаць і на заўтрашняй сустрэчы.
І пакуль адны эксперты лічаць, што СНД - перажытак мінулага, іншыя ўпэўненыя: гэта падмурак постсавецкай прасторы. Так, у кожнай краіны Садружнасці свае прыярытэты, і заўтра яны прагучаць, але ці не ў тым важная місія СНД, каб быць ключавой дыялогавай пляцоўкай у рэгіёне?
