Бія або пластык?
Яшчэ дзесяцігоддзе таму на біяпалімеры глядзелі скептычна: гэта дорага, ды і пластыку з нафтапрадуктаў яны не канкурэнт. Сёння сітуацыя іншая, і яе дыктуе агульнасусветны курс на экалагічнасць. Навукоўцы шматлікіх краін біятэхналагічным спосабам навучыліся рабіць надзейны пластык, дзе ключавая роля - у малочнай кіслаты.
Андрэй Бука, малодшы навуковы супрацоўнік лабараторыі Інстытута мікрабіялогіі НАН Беларусі: "Гэта малочная кіслата, атрыманая ад нашых бактэрый-прадуцэнтаў, далей яна пойдзе на атрыманне поліактыдаў. Іх атрымаюць шляхам полімерызацыі. Гэта значыць, гэтая малочная кіслата выбудуецца ў ланцужок і атрымаецца ў выніку нешта накшталт пластыку звычайнага".
Пяць гадоў таму біяпалімерную тэму, якую распрацоўвалі ў Інстытуце мікрабіялогіі Акадэміі навук, падхапіў і выпускнік біялагічнага факультэта БДУ Андрэй Бука. Правяралі, што прадуцыруе малочную кіслату - дрожджы, грыбы, бактэрыі? Задзейнічалі генную інжынерыю. У выніку сёння штам беларускіх навукоўцаў - на ўзроўні сусветных аналагаў.
Андрэй Бука, малодшы навуковы супрацоўнік лабараторыі Інстытута мікрабіялогіі НАН Беларусі: "Зараз вядзецца праект сумесна з навукоўцамі-хімікамі, яны распрацоўваюць тэхналогію вылучэння малочнай кіслаты. Пакуль выйграюць нафтапрадукты, але ў перспектыве будзе ажыццёўлены пераход, вядома, на разлагальныя палімеры".
Карысць ад біяразлагальных матэрыялаў для медыцыны
Немалая карысць ад малочнай кіслаты - у пластычнай хірургіі, а таксама медыцынскай касметалогіі. Гэтае рэчыва ўтрымліваецца, напрыклад, у нітках, якія самі разыходзяцца і без якіх не абысціся падчас аперацыі або пакрыцця для імплантаў. Праўда, такія матэрыялы - імпартныя. З'яўленне айчынных ацэняць беларускія медыкі.
Ігар Мішута, пластычны хірург, урач-анколаг: "Полімалочная кіслата на працягу года выводзіцца з арганізма, гэта значыць - яна распадаецца. Ніякіх рэакцый няма, ствараецца каркас з калагену і эластыну, які разыходзіцца, памяншаецца на працягу 5-7 гадоў, у выніку ўхіляюцца маршчыны, няроўнасці. Лічу, што наша прамысловасць і навука знаходзяцца на вельмі высокім узроўні, і ў найбліжэйшы час мы чакаем гэтых аналагаў. І калі гэты прэпарат адпавядае ўсім патрабаванням, якія мы высоўваем, і можа служыць канкурэнцыяй для імпартнай прадукцыі, і пераўзыходзіць яе па даступнасці, вядома, мы будзем выкарыстоўваць яго".
"Салодкая" сыравіна з палёў
Сыравіны, з якой можна сінтэзаваць малочную кіслату, у Беларусі шмат, і яна недарагая. Адзін з пастаўшчыкоў - цукровы камбінат.
Менавіта тут падчас перапрацоўкі бураку застаецца пабочны прадукт - меласа. Вось такая густая цёмная вадкасць можа стаць пажыўным асяроддзем для бактэрый.
Аглядныя перспектывы навуковай працы
Андрэй Бука ведае: яшчэ шматлікае трэба зрабіць, перш чым удасца атрымаць паўзу і выпіць каву з біяпластыкавага кубка. Зрэшты, ёсць і яшчэ адзін стымул для развіцця. Напрацоўкі маладога навукоўца ў выглядзе праекта дайшлі да фіналу рэспубліканскага конкурсу "Сто ідэй для Беларусі". Яго вынікі падвядуць ужо ў лютым.
