Са склада спажыўкааперацыі ў абноўленую гістарычную славутасць. Будынак былой Ашмянскай сінагогі атрымае шанц на другое жыццё. Аднавіць важную гістарычную каштоўнасць магчыма. Праект паказалі ў сталіцы. Як зменіцца культурны аб'ект, даведвалася Лідзія Заблоцкая.
Падчас вайны ў будынку былой сінагогі было гета, у якім знаходзіліся больш за 4 тысячы вязняў. Пры СССР - склад прадукцыі спажыўкааперацыі. Сёння помніку іудзейскага дойлідства крыху больш за сто гадоў. Толькі ў 2012-ым будынак перайшоў на баланс краязнаўчага музея. Зараз там праводзяць экскурсіі. Ёсць што паказаць: старадаўнія пано са знакамі задыяка, купал, які нагадвае зорнае неба. Аднак просяць загадзя надзець будаўнічую каску. Сімвал яўрэйскай культуры Ашмян пад пагрозай натуральнага разбурэння. Роспіс бляклы, дах дзіравы, тынкоўка абсыпаная.
Ініцыятыва адрадзіць помнік архітэктуры прыйшла ад Камітэта міжнароднага савета па помніках і мясцінах. Аднак з удакладненнем: вяртаць сінагозе яе ранейшую функцыю - малельнага дома - не давядзецца. У горадзе не засталося яўрэйскай абшчыны. Гістарычны аб'ект хочуць зрабіць карысным і інфраструктурным.
Каб удыхнуць жыццё ў культурны аб'ект, праекціроўшчыкі ўжо пачалі рэалізацыю задуманага. Інтэр'ер расчысцілі ад смецця, заклеілі фрагменты ўнікальнага жывапісу. Наперадзе кансервацыя фасадаў, падрыхтоўка даху і тры этапы аднаўлення ўсяго памяшкання. Асноўны з іх - засяленне часткі будынка жаночага аддзялення - бабінца.
У Беларусі 3 дзясяткі былых сінагог. Многія з іх даўно не выкарыстоўваюцца па прызначэнні. Ашмянская сінагога можа таксама зажыць новым культурным жыццём.
Дзясяткі мільёнаў еўра. Столькі каштуе новае жыццё закінутага будынка. Ці адродзяць сінагогу для турыстаў або прызнаюць непатрэбнай - пытанне адкрытае. Дакументы дапрацуюць з Мінкультам. Будучыня помніка яўрэйскай культуры зараз у іх руках.
