Яшчэ гадзіна - бонус або недазваляльная раскоша? У наступным навучальным годзе заняткі ў школах могуць пачынацца з 9 раніцы. Гэта час на сон, якога так не хапае школьнікам, і без таго загружаным не толькі ўрокамі, але і факультатывамі, алімпіядамі, спартыўнымі і творчымі заняткамі.
Нагрузка вялікая, але, бясспрэчна, яна патрэбная, бо мы ўсе жадаем бачыць наступнае пакаленне беларусаў не толькі разумным, але і творчым, таленавітым і, галоўнае, здаровым. І калі з гэтай нагрузкай нічога не зрабіць, рашэнне прымаюць бацькі ў кожнай сям'і індывідуальна. Што з неабходнымі шасцю, а то і сямю па 45? Як зрабіць так, каб не перагрузіць і аблегчыць засваенне матэрыялу?
Навукоўцы ўсяго свету настойваюць: здаровы сон - гэта мінімум 8 гадзін, але аптымальна - 10. Наўрад ці хтосьці з нас, дарослых, можа сабе дазволіць гэтыя лічбы, але чаму б не падарыць яшчэ хоць трохі часу ў пасцелі дзецям?
Увесь тыдзень нашы карэспандэнты збіралі меркаванні і аналізавалі навуковую інфармацыю. Ксенія Рабчынская даведалася пра сон крыху больш. Зараз яна ў нас у студыі. Ксенія, добры вечар, падзяліцеся сакрэтамі. І якое дачыненне да школы мае малюнак, які мы бачым за вашай спінай?
Добры вечар, калегі, мяркую, вы ўжо заўважылі за маёй спінай адно з самых вядомых палотнаў свету - Сальвадора Далі "Пастаянства памяці". Гэта, гавораць мастацтвазнаўцы, вобраз сыходу ад лінейнасці часу, гісторыя аб яго адноснасці. Гэтую карціну хоць раз бачыў кожны, але не ўсе ведаюць: у яе ёсць яшчэ адна назва - "Мяккія гадзіны". Геній Далі ўбачыў іх літаральна - расплаўленымі, на палатне прысутнічае і сам мастак у вобразе спячай галавы. Вось як раз пра сон. Яшчэ адна мяккая гадзіна ва ўтульнай пасцелі можа стаць падарункам для школьнікаў ужо ў наступным годзе. Падчас падрыхтоўкі гэтага матэрыялу я сутыкнулася з цалкам палярнымі меркаваннямі, але ніхто не быў абыякавы. І, што самае галоўнае, упэўнілася: ніводнае рашэнне не можа быць уніфікаваным, прыдатным для кожнага. Як нельга адназначна сказаць, пра што напісаў гэтае палатно Сальвадор Далі. Ёсць меркаванне, што гэта наогул гісторыя пра плаўлены сыр. Больш падрабязна пра магчымую мяккую гадзіну - у наступным рэпартажы.
Расказвае Ксенія Рабчынская.
Шторанку з сонцам і без сямігадовы Саша ўстае роўна ў 6:20. Паблажак яму маці не робіць: школьны аўтобус чакаць нікога не будзе. Некалькі кіламетраў да школы, прызнаецца хлопчык, як у сне - зрэшты, часам за межамі ўспрымання застаюцца і самі ўрокі.
Заняткі ў Сашавай школе пачынаюцца роўна ў 8:00. Першыя рэйсы дзіцячага транспарту ад'язджаюць ужо ў 7:30. Не пазяхаць на ўроку - нават самым цікавым - у малых не атрымліваецца. Магчымасць бонуснай гадзіны тут абмяркоўваюць і педагогі, і маці - і толькі са станоўчай адзнакай. Яшчэ і з надзеяй, што тады станоўчых адзнак стане больш і ў дзённіках школьнікаў.
Зрэшты, тое, што сон - гэта наша здароўе, настрой і сілы, распавядаць даўно нікому не трэба. Ці дапаможа адна дадатковая гадзіна - на гэтае пытанне лепш адказаць для самога сябе пасля званка будзільніка. Каб не чакаць да раніцы, усе лічбы выразна прапісаныя ў санітарных нормах.
Вольга Ліцвінава, галоўны пазаштатны дзіцячы псіхіятр Міністэрства аховы здароўя Беларусі: "Зараз ужо распрацаваныя ў РБ санітарныя нормы і правілы, якія рэгламентуюць навучальны працэс у частцы часу, з якога ён павінен пачынацца. А менавіта навучальны працэс павінен пачынацца не раней за 8 гадзін раніцы, і пераважным часам пачатку навучальнага працэсу ў дадзеным нарматыўным кабінеце абумоўлена, што гэты час - 9 гадзін раніцы".
У гэтай школе ў вёсцы Губічы ці даўно вывучылі санітарныя правілы, ці здагадаліся: больш за два дзясяткі гадоў першы званок гучыць роўна ў 9:00. Выкарыстоўваюць гэтую дадатковую гадзіну дзеці не толькі для сну. Зрэшты, і пасля ўрокаў дамоў малыя не спяшаюцца: у школе праводзяць факультатывы, творчыя заняткі, спаборніцтвы. Педагогі ўпэўненыя: такі рэжым працы толькі на карысць.
Пра тое, што сон - крытычна неабходны для арганізма, асабліва таго, які расце, расказваюць яшчэ ў школе. Не трэба быць выдатнікам, каб заўважыць па сабе - ад недасыпання псуецца настрой, стомленасць наступае хутчэй. Урачы гавораць: працяглыя парушэнні сну могуць прывесці да сур'ёзных захворванняў - у тым ліку і інфекцыйных.
У ЗША ўжо правялі даследаванні, якія датычацца пазнейшага пачатку заняткаў у школах.
Доктар Вэндзі Троксел, прафесар псіхіятрыі Пітсбургскага ўніверсітэта і спецыяліст па медыцыне сну, сцвярджае: шматлікія непрыемныя асаблівасці, якія грамадства прыпісвае падлеткам - лянота, капрызнасць, раздражняльнасць - могуць быць наступствамі хранічнага пазбаўлення сну.
Цана за такія пазітыўныя вынікі невялікая. Асабліва, калі гаворка ідзе не аб пачатковай школе. Першыя пяць гадоў навучання малы падладжваецца пад графік бацькоў. Дзіця ўсё роўна ідзе са школы ўвечары, калі ў маці або таты скончыўся працоўны дзень. А вось тыя, хто старэйшыя, зыходзяць са свайго асабістага графіка.
І ён, гавораць у Міністэрстве адукацыі, будзе для школ, якія працуюць у 2 змены. Час пачатку заняткаў не зменіцца. Ёсць і абмежаванні: урокі павінны скончыцца не пазней за 19:30, але гэтае патрабаванне было заўсёды. Ёсць адказ у профільным ведамстве і для тых бацькоў, каму рана на працу, а дзіця яшчэ не можа само хадзіць у школу.
І калі дзяжурны адміністратар - гэта абавязкова, то далей ужо па жаданні кожнай школы - гэты час можна насыціць зарадкай, творчасцю або іншымі актыўнасцямі. Гэта значыць - пачаць дзень з таго, што звычайна застаецца на час пасля ўрокаў.
У Веры Паляковай - актрысы і ўдзельніцы новага грамадска-кансультацыйнага савета пры Міністэрстве адукацыі - двое дзяцей і ўпэўненасць, што заняткі нельга пачынаць раней за 9.
Ужо зараз больш як 80% школ краіны гатовыя пачынаць заняткі ў 9 - апытанне праводзілі ў кожным рэгіёне. І, нягледзячы на тое, што камусьці такі час можа здацца нязручным, маўляў, шматлікія пакаленні так жылі, і нічога страшнага, нельга адмаўляць, што ў выніку ва ўсіх - і тых, хто прыводзіць аргументы за, і тых, хто супраць, мэта адна. І галоўны ўдзельнік, што б мы сабе не думалі, - дзіця. Менавіта яму сядзець за партай шэсць або сем па 45, і яму потым яшчэ рабіць урокі, нягледзячы на бацькоўскі графік і планы. Нягледзячы на тое, што навукоўцы даказалі: падлеткі адчуваюць затрымку ў біялагічных гадзінах - для яго абуджэнне ў 6, па сутнасці, раўнасільна пад'ёму дарослага ў 4 раніцы. І нават гэтая дадатковая мяккая гадзіна можа стаць вырашальнай на цэлы дзень.
