Пасля некалькіх месяцаў аднаўленчых работ у Польшчы зноў урачыста адкрылі ваенныя могілкі, дзе пахаваныя савецкія салдаты і афіцэры, загінуўшыя ў 44-м. У верасні 2015 года тут адбыўся інцыдэнт, пасля якога закрылі мемарыяльны комплекс. Уначы былі па-варварску апаганеныя амаль усе помнікі. І зрабілі гэта мясцовыя падлеткі. Дзмітрый Смірноў - пра славу і подзвіг салдатаў, якія гінулі за Польшчу.
Улетку 1944-га польскі горад Мілейчыцэ апынуўся ў цэнтры бітвы. Авіяўдары, залпы артылерыі - архіўныя дакументы і сведкі таго часу сцвярджаюць, што самыя жорсткія баі праходзілі менавіта тут, дзе сёння знаходзяцца братэрскія магілы савецкіх салдатаў. Лявон Высоцкі - адзін з нямногіх, хто воляю лёсу сам стаў сувяззю фактычна дзвюх эпох: ён быў відавочцам тых падзей у 44-м і сёння ў 2017 гаворыць, што шмат разоў бачыў, як да мемарыяла прыязджалі сваякі пахаваных тут салдатаў, каб адшукаць прозвішчы родных.
Лявон Высоцкі, жыхар г. Мілейчыцэ (Польшча): "Для Мілейчыц, для тых, хто тут жыве, гэтае месца - важная памяць. Цэнтр памяці. Бо тут былі бамбардзіроўкі - гінулі і мірныя людзі, і салдаты. Гэта важнае месца для ўсіх".
Але ў верасні 2015 памяць гэтых пахаванняў апаганілі. Пра здарэнне паведаміў у мясцовую паліцыю кіраўнік польскай гміны.
Моніка Балут, супрацоўнік мясцовага савета гміны Мілейчыцэ (Польшча): "Мемарыяльныя пліты раней стаялі вертыкальна, на кожнай з іх была ўсталяваная чырвонаармейская зорка. Менавіта гэтыя зоркі былі сарваныя, некаторыя помнікі былі пабітыя, перакуленыя. Вядома, што гэта зрабілі дзеці".
Аднаўленне доўжылася некалькі месяцаў. Фінансаванне стала сумесным праектам расійскага і польскага бакоў. Зараз гэта мемарыял славы і подзвігу салдатаў, якія вызвалялі Польшчу. У дзень цырымоніі адкрыцця з кветкамі прыйшлі дзясяткі мясцовых жыхароў, прадстаўнікі ўлады, моладзевых арганізацый, паліцыі і ратавальнікаў.
Сярод 1 600 загінуўшых воінаў, якія вызвалялі гэтыя тэрыторыі, былі і беларусы. На жаль, не ўсе прозвішчы атрымалася даведацца. Сёння вядомыя імёны толькі 150 чалавек. І ўсё ж тут заўсёды ляжаць жывыя кветкі ад мясцовых жыхароў.
А зараз у гэтым месцы захаваная і памяць пра загінуўшых беларусаў. Жыхарка Мінска шмат гадоў шукала магілу свайго бацькі, загінуўшага на фронце. Паводле звестак польскага таварыства Чырвонага Крыжа, шлях беларускага салдата скончыўся тут, у Мілейчыцэ.
Ала Фёдарава, Генеральны Консул Беларусі ў Беластоку: "Мы звярнуліся да мясцовых улад, мы даведаліся, што сапраўды яе бацька пахаваны на гэтых могілках. На жаль, гэтая жанчына ўжо не жыве. І замест яе мы ўсклалі на магілу, дзе пахаваны яе бацька, кветкі".
