Па той бок фронту. Сёння, у Дзень усенароднай памяці, у Музеі гісторыі Вялікай Айчыннай вайны ў Мінску адкрылі экспазіцыю невядомых фатаграфій. Іх аўтары - нямецкія салдаты. Тыя, хто ў 40-я ваяваў па іншы бок фронту. Выстава з прыватнай калекцыі ўжо дэманстравалася ў Маскве і Парыжы. У Мінск прыбыла пры падтрымцы Дому рускага замежжа імя Салжаніцына. Беларусь у спісе экспанавання невыпадкова - менавіта наша краіна некалькі гадоў знаходзілася ў акупацыі і ў гады вайны страціла кожнага трэцяга. Алена Борматава ўбачыла Беларусь праз прызму нацысцкага аб'ектыва.
Жывы мінашукальнік. Беларускія жанчыны наперадзе нямецкіх салдат. Фотаздымак зроблены ў Віцебску ў чэрвені 42-га года. Подпіс - "Паляванне на партызан". Гэта рэдкі выпадак падпісанага здымка. У большасці сваёй аўтары фота не пазначалі ні месца дзеяння, ні людзей, якія з'яўляюцца ў кадры. Задача даследчыкаў - па магчымасці атрыбутаваць невядомыя шырокаму колу фатаграфіі з акупаванай тэрыторыі.
Фатаграфіі збіралі ў Германіі, Аўстрыі і частцы Францыі, якая ўваходзіла ў Трэці рэйх. На тых тэрыторыях, з якіх мужчын прызывалі на службу ў вермахт. У калекцыі Рыгора Шэпелева больш за 5 тысяч здымкаў. Папаўняўся збор як асобнымі фотаздымкамі, так і цэлымі альбомамі.
Акупаваныя тэрыторыі Савецкага Саюза вачыма салдат і афіцэраў вермахта. Знішчэнне мірнага насельніцтва ў гета, савецкія ваеннапалонныя, калабарацыяністы. Некалькі дзясяткаў фотаздымкаў з прыватнай калекцыі, якая збіралася дзесяцігоддзямі. Частку фотадакументаў набывалі ў нашчадкаў салдат, якія ваявалі на Усходнім фронце, у тым ліку на тэрыторыі Беларусі. Такім чынам, дзеці і ўнукі салдат Трэцяга рэйха стараліся пазбавіцца жудаснай старонкі гісторыі свайго продка.
Спешка - ледзь не галоўнае ў набыцці фатаграфіі салдат вермахта. Бо часта іх купляюць людзі, якія зусім не збіраюцца публікаваць і рабіць прадметам гістарычных дыскусій. Большасць з выстаўленых у экспазіцыі фотадакументаў таксама пакуль нідзе не друкавалася. Прэзентуюць упершыню.
Рыгор Шэпелеў, выкладчык Нацыянальнага інстытута ўсходніх моў і цывілізацый, Парыж, Францыя: "Гэтыя фатаграфіі могуць трапіць і ў рукі ваенных калекцыянераў, якія дагэтуль знаходзяцца па той бок фронту ў адносінах да нас. Таму мы займаемся такой фотаархеалогіяй, мы адкопваем гэтыя крыніцы, мы хутка імкнёмся іх набыць, скласці ў наш фонд, апісаць і далей пераходзім да іх апрацоўкі і падрыхтоўкі да публікацыі".
Для экспанавання ў Беларусі фатаграфіі падбіралі не толькі па геаграфічным прынцыпе. Асноўны акцэнт на сюжэты, якія сёння ў цэнтры дыскусій гісторыкаў, - спаленыя вёскі Беларусі. Мірнае насельніцтва на фашысцкіх шыбініцах, пагромы ў гета, катаванні ваеннапалонных. Нямецкая фотахроніка - той самы доказ ваенных нацысцкіх злачынстваў.
