Рубрыка "Усім навука". Даследаванні гродзенскіх біяхімікаў

15 декабря 2017

Лекі ад цукровага дыябету і ВІЧ, біялагічныя кампаненты супраць паталогій печані і хвароб сэрца. Як у Гродне ў Інстытуце біяхіміі Нацыянальнай акадэміі навук супрацоўнікі літаральна перамагаюць старасць і рак экстрактам з бярозавай кары і чыстацелу, як даследаванне стваловых клетак бурага тлушчу можа вырашыць праблему атлусцення? Чаму даследаванні гродзенскіх біяхімікаў называюць фармацэўтычнай рэвалюцыяй? "Усім навука" - прама зараз.

У гэтых лабараторыях нараджаюцца новыя адкрыцці. Менавіта тут і зараз закладваецца аснова беларускіх лекаў ад раку, ВІЧ, паталогій мозгу, хвароб сэрца і печані.

Цішыню парушае толькі гук навуковага абсталявання. Тут не крычаць слова "эўрыка", але даследаванні, якія праводзяць у Інстытуце біяхіміі НАН Беларусі, можна смела назваць эпахальнымі.

У навуковых колах сёння сталі часцей гаварыць пра дыверсіфікацыю. Хімічна сінтэзаваныя прэпараты па-ранейшаму актуальныя і паспяхова змагаюцца з хваробамі. Але ў лабараторыях усё часцей задумваюцца над лекамі, якія засцерагаюць арганізм.

Размова пра фітатэрапію. Калі з так званай карыснай травы вылучаюцца асобныя кампаненты, якія затым становяцца асноўнымі ў таблетках, капсулах, парашках.

Уласцівасці чыстацелу, капуснага соку або нават драўнянай кары зараз становяцца новым фармацэўтычным трэндам усіх сусветных даследаванняў. Беларускія навукоўцы не выключэнне.

Інстытут біяхіміі адначасова вядзе некалькі праектаў. І размова не толькі пра лекавыя расліны. Аляксей Шурыберка праводзіць у лабараторыях увесь вольны час. Яго цікавасць - стваловыя клеткі бурага тлушчу чалавека. Навуковец упэўнены, яго даследаванне можа змяніць прынцыпы энергетычнага абмену ў чалавечым арганізме і вырашыць праблему з лішняй вагой.

Для пошуку лекаў ад самых цяжкіх хвароб сучаснасці гродзенскія навукоўцы літаральна пад мікраскопам разглядаюць усю флору краіны. Прагучыць нечакана, але, як лічыць біяхімік Аляксей Шляхтун, менавіта бярозавая кара сёння стала фактычна рэвалюцыйным навуковым аб'ектам. А больш дакладна яе экстракт - бетулін.

Аляксей Шляхтун, в. а. загадчыка аддзела Інстытута біяхіміі біялагічна актыўных злучэнняў НАН Беларусі:

"З бетуліну мы можам вырабіць бетулінавую кіслату - гэта супрацьракавы прэпарат. Пакуль што эксперыментальны. Праводзілася некалькі буйнамаштабных клінічных даследаванняў, праводзяцца яны і зараз - можна атрымаць вытворныя, якія валодаюць большай актыўнасцю, чым зыходныя злучэнні".

І ў гэтым сэнсе прырода Беларусі - найбагацейшая аптэка. Навукоўцы Інстытута біяхіміі за 50 гадоў працы запатэнтавалі дзясяткі лекавых прэпаратаў, тым самым даказаўшы, што здароўе можна вырасціць.

Пошук фармрэчыва можа доўжыцца ад 2 да 8 гадоў, а далейшае яго даследаванне яшчэ 10. З'яўленню прэпарата ў аптэках папярэднічаюць тэорыя, тысячы формул і даклінічныя эксперыменты. Спачатку на жывёлах. І толькі потым прэпарат прапануюць выпрабаваць добраахвотнікам.

Інстытут мае права праводзіць толькі даклінічныя выпрабаванні. Далей справа за фармкампаніямі. Але пакуль узаемадзеянне біяхіміі і маркетынгу адбываецца не надта актыўна. Паводле слоў экспертаў, у айчыннага галіновага бізнесу не дастае магутнасцяў і сродкаў, каб запусціць новы прэпарат.

Патэнцыял біяфармакалогіі пацвярджае і сусветны вопыт. Кампаніі Еўропы, ЗША, Індыі і Кітая зараз арыентуюцца на распрацоўкі менавіта такіх лекаў. Навукоўцы спрабуюць злучыць дысцыпліны, якія раней не перасякаліся,- народную рэцэптуру, сучасныя камп'ютарныя тэхналогіі і эксперыментальныя метады.

Гэтага кірунку прытрымліваюцца і гродзенскія біяхімікі. Тут не дазваляюць сабе сумнявацца - рашэнне будзе знойдзена. Магчыма, лекі ад раку або ВІЧ пакуль проста ў іншай прабірцы.