Роўна 70 гадоў таму мінскае гета было цалкам ліквідавана

21 октября 2013
Сёння відавочцы тых падзей, іх родныя і блізкія сабраліся на месцы першых фашысцкіх акцый-распраў. Гэта страшная, але, на жаль, рэальная гісторыя сталіцы зноў аб'ядноўвае людзей з розных краін.

На жалобным мітынгу пабывала і Юлія Чаргінец.

У ліку ста тысяч яўрэяў, якія апынуліся за калючым дротам мінскага гета, была і яна. Страціла тут усіх родных, але самой цудам удалося збегчы пасля канчатковага пагрому ў 1943. Схавала ў сваёй хаце сялянка вёскі Парэчча Пухавіцкага раёна, аднавяскоўцы якой выратавалі яшчэ 39 малалетніх вязняў гета.

Тыя падзеі сталі трагічнымі ў гісторыі не толькі беларускага яўрэйства, бо ў зняволенні мінскага гета знаходзіліся сем'і з усёй Еўропы. Першымі сюды дэпартавалі яўрэяў з Гамбурга, таму пасля ўсіх іншаземцаў гета звалі гамбургскімі.

Уладзімір Макей, Міністр замежных спраў Беларусі: Гэта вельмі смутная дата для Беларусі, яна гаворыць аб цяжкіх выпрабаваннях, якія выпалі на долю нашага народа падчас Вялікай Айчыннай вайны, але гэты таксама напамін.

На месца першых распраў фашыстаў, з якіх пачаліся рэгулярныя пагромы, прыйшлі як сваякі загінуўшых, так і прадстаўнікі розных ведамстваў і канфесій. Ушанавалі памяць ахвяр халакоста памінальным абрадам - ускладаннем камянёў.

Да манумента ў памяць аб ахвярах гета кіраўнік знешнепалітычнага ведамства Беларусі ўсклаў камень, дастаўлены з наваколляў Іерусаліма.

Мемарыяльны комплекс Яма - першы помнік ахвярам халакоста ў Савецкім Саюзе. Узнік адразу ж у пасляваенны час. А ў 90-ыя тут увекавечылі не толькі памяць яўрэяў, але і тых людзей, якія пад страхам смерці іх ратавалі. Тут з'явілася алея праведнікаў свету. Нават зараз аб іх з'яўляюцца новыя факты, і беларусам, хоць і пасмяротна, уручаюць званні праведнікаў свету.

Сёння медалі праведнікаў свету знаходзяць ужо дзяцей, унукаў людзей, якія ратавалі яўрэяў. Усяго ж пакуль вядома пра гераічнасць 711 беларусаў.

Іосіф Шагал, Надзвычайны і Паўнамоцны Пасол Ізраіля ў Беларусі: Аўтар гэтага помніка - мінчанін, які напісаў, што тут было расстраляна пяць тысяч яўрэеў.

Наомі Бен-Амі, дырэктар бюро па сувязях з рускамоўнай яўрэйскай дыяспарай пры канцылярыі прэм'ер-міністра Ізраіля: Яўрэйскі народ заўсёды жыў у вялікай садружнасці з беларускім народам, таму адгэтуль выйшлі такія яўрэйскія дзеячы, вядомыя ва ўсім свеце, дзякуючы такім адносінам памяць захоўваецца.