Андрэй Крывашэеў на гэтым тыдні прысутнічаў на кожнай сустрэчы спецгрупы.
Каб апісаць сітуацыю ў сферы будаўніцтва, па-ранейшаму больш падыходзіць медыцынская тэрміналогія. Пацыент, хутчэй, жывы, але стан яго цяжкі і нестабільны. Для дыягназу будаўнічай галіны ўжо падыходзіць мова ўрачоў рэанімацыі. Пульс - гэта значыць, тэрміны здача - слабы і перарывісты. Рытм большасці новабудоўляў то збіваецца да ніткападобнага - замарозка аб'екта, то пачашчаецца да перадінфарктнага - значыць, прыехалі кантралёры. Найважнейшыя органы - у запушчаным стане.
У домабудаўнічых камбінатаў - у сэрцы галіны, адразу некалькі заган - ва ўсіх сэнсах. З аднаго боку крэдытны бум 2009-га, як гавораць будаўнікі, адвёў беларусаў у цэглу і маналіт. Пры нізкіх працэнтах ККД мянялі на больш прэстыжныя і дарагія канструкцыі. Другая загана - фінансавая блытаніна мінулага года. Камбінаты, якія набралі валютных крэдытаў, зараз не ў стане плаціць нават працэнты. Хапае і хранічных хвароб: мадэрнізацыю, пачатую яшчэ ў 2006-м, расцягнулі на 7 гадоў! Пры гэтым з 20 праектаў рэалізавана толькі 7 - гэта значыць, трэць. На выхадзе - нізкая якасць, даўгабуды і судовыя цяжбы з навасельцамі.
Віцебскі камбінат - горшы з магчымых прыкладаў. Вяртаючыся да медыцыны, гэта пацыент, на якім прафесар пакажа ўсе магчымыя язвы і заганы. Загружаны менш чым на палову, мінус 25% рэнтабельнасць, даўгі па крэдытах - больш за 300 млрд. рублёў. Ліхаманіць завод з 2011-га. Камбінат па аб'ёмах скаціўся на ўзровень 2000 года. Следам страта кадраў і дзіры ў абаротных сродках. Кіраўніцтва змянілі, але за даўгі ўжо арыштаваны адміністрацыйны будынак, могуць адключыць электрычнасць! Для завода гэта - усё роўна што эўтаназія.
Па большасці даўгабудаў кошт завышаны ў 2 разы. Яшчэ 9 дамоў Віцебскага ДБК (яны пакуль толькі на паперы) маюць усе шанцы стаць праблемнымі. Пры гэтым кіраўніцтва, што дзіўна, не страчвае аптымізму.
У большасці ДБК і міністэрстве адзіным варыянтам завяршэння мадэрнізацыі і выхаду на рэнтабельную працу лічаць поўную кампенсацыю крэдытных працэнтаў. Г.з. бясплатныя крэдыты і новыя грошы з бюджэту. Аб гэтым просяць Прэзідэнта.
Яшчэ адна праблема - вобласці і міністэрства не могуць падзяліць дзяржзаказ на бюджэтнае жыллё. Рэгіёны лагічна дапамагаюць сваім камбінатам - бо гэта грошы і працоўныя месцы, але будуюць часам супердарагія дамы нават у вёсцы. Заводы міністэрства пры гэтым прастойваюць. Анамальны для невялікай Беларусі лабізм, калі ў адной палаце два пацыенты не могуць падзяліць 2 таблеткі аспірыну пароўну.
Простыя рашэнні заробяць зараз толькі ў наступным годзе. А поўная мадэрнізацыя ўсіх ДБК ізноў адкладзеная да 2015-га. Гэта ў лепшым выпадку. Хоць маглі завяршыць яшчэ ў 2010-м. Як на Гомельскім ДБК. Тут своечасова прайшлі лячэнне - г.з. мадэрнізацыю. Наладзілі выпуск сучасных сэндвіч-панэляў. Зараз камбінат загружаны пад 100%, а жыхары новабудоўляў не мерзнуць узімку і не змагаюцца за расколіны ў сценах з будаўнікамі. Простае рашэнне - вытрымліваць тэрміны, каб любыя ўзрушэнні вытрымлівала эканоміка завода. Прычым любога ў галіне - ад ДБК да цэментавага.
Як паказалі пасяджэнні рабочай групы па будаўніцтве на адыходзячым тыдні, калі б нашы ўрачы ў аперацыйнай паводзілі сябе гэтак жа зладжана, як нашы падрадчыкі, праектыроўшчыкі і фундатары на будоўлі, Беларусь ніколі б не ўвайшла ў спіс развітых краін па працягласці жыцця. Просты прыклад - пагранічнікі з ЖБК Рубеж-2007. Тры гады афармлялі дакументы, яшчэ паўгода чакалі панэляў з Салігорска. Апынулася, ДБК проста не ведае аб такім заказе.
Паралельнае праектаванне ў свеце - калі і будуюць, і малююць - вышэйшы пілатаж. Дазваляючы яго ў Беларусі, жадалі як лепш: скараціць тэрміны, патанніць працы.
Выйшла, як заўсёды, да зацягвання здачы дадалася жудасная якасць, вайна падрадчыкаў і праектыроўшчыкаў за кожны пралёт, вар'яцкі лік узгадненняў. Прапанова рабочай групы: забараніць паралельнае праектаванне на ўсіх тыпавых дамах. Пакінуць толькі для ўнікальных будоўляў з суперспецыялістамі і для рэстаўрацый, дзе векавыя расколіны выкрываюцца толькі пасля здымання векавых жа пластоў пераробак.
Пасля ўмяшання рабочай групы на аб'ект прыбылі яшчэ 150 будаўнікоў, грошы жыхароў дайшлі да субпадрадчыка, а дом абяцаюць здаць у кастрычніку. Уразіла іншае - будоўлю спрабавалі ўтаіць ад правяраючых. Усяго па Міншчыне такіх дамоў-прывідаў набралася больш як 50. Ёсць і зваротныя выпадкі. Аб праблемах дома мясцовая ўлада ведае, але трапіць на аб'ект не можа. Прыходзіцца браць штурмам.
Амаль баявая аперацыя праходзіла ў вёсцы Прылукі. Дарэчы, гэты дом наша тэлекампанія адсочвае ўжо год. У верасні 2012-га апошняе папярэджанне падрадчык атрымаў ад губернатара.
Зараз новы крайні тэрмін для новага падрадчыка - снежань. Калі не паспеюць, разбірацца будзе ўжо пракуратура і суд. Дарэчы, адкрытай крымінальшчыны і фактаў марадзёрства прыватных і бюджэтных сродкаў камісія ўжо выявіла дзясяткі па ўсёй краіне.
Вось прыклад са Жлобіна. На прэстыжнай будоўлі ў сэрцы наступных Дажынкаў падрадчык на адным фантане завышаў каштарыс на 3,5 мільярда рублёў - у два разы. І гэта толькі граніт і святламузыка.
Аб маштабе праблем рабочая група даведваецца і па тэлефоне даверу. Больш за 3 тысяч званкоў. І гэта ўсяго за адзін ліпень. Мы прааналізавалі ўсе ўваходныя і склалі антырэйтынг самых праблемных, на думку людзей, дамоў.
Першае месца са значным адрывам - Мінск, Лагойскі тракт, 21. Пытанне ўпіраецца ў грошы: члены кааператыву заяўляюць аб паборах і шантажы, дрэннай якасці і татальнай бязладнасці на будоўлі. Пакуты абавязаныя скончыцца ў лістападзе.
На другім месцы чакана Мінскі раён - Лесаўка-2008. Гатоўнасць высокая, але забылі падвесці сеткі. На ўсе дапрацоўкі - адзін месяц.
Трэцяя пазіцыя ў антырэйтынгу за Слонімам. На дакладзе перад рабочай групай было заяўлена: Гродзенская вобласць самая даступная ў краіне па кошце квадрата, а з ЖБК дзяруць амаль 6 мільёнаў за метр. Людзі здзіўляюцца - дзе праўда?
На чацвёртым месцы - махляры з Полацка. Да пасяджэння камісіі дом здалі. Але вось бяда - толькі на паперы. Будаўнікоў на пляцоўцы на гэтым тыдні жыхары бачаць за працай. Ашуканства ў чыстым выглядзе.
На пятым месцы сапраўды складаны дом у Брэсце. Першы падрадчык згалеў. Частка кааператыўшчыкаў не пацягнулі завышэння каштарысаў і сышлі. Зараз подпіс губернатара стаіць пад новай датай - снежань 2013-га.
Дзве апошнія намінацыі - Гомель і Магілёў - мёртвыя душы з жывымі жыхарамі і праблемамі. Гэтыя дамы хаваюцца ад кантралёраў. На паперах - Гомельскі ЖБВК-268 здадзены паўгода таму з аздабленнем. Па факце - аздабляюць дагэтуль. Навасельцы баяцца новых даплат.
У Магілёве на вуліцы Фаціна дом гналі да здачы пасля нарады ў Кіраўніка дзяржавы. Ды, відаць, загналі так, што забылі пра якасць.
Тыя ж праблемы ў Жлобіне. 28 чэрвеня прыёмная камісія ўсе акты гатоўнасці падпісала, а праз месяц тым жа складам атрымалі вымовы і штрафы ад Дзяржкантролю. За тое, што забылі аб чыставым аздабленні.
Дарэчы, выязныя пасяджэнні рабочай групы на месцы ўжо пачаліся. Усе прыпіскі і па тэрмінах, і па якасці будуць жорстка перарывацца. 6 намеснікаў па будаўніцтве на ўзроўні райвыканкамаў ужо развіталіся з пасадамі. І гэта далёка не апошнія кадравыя рашэнні. Бо ў будаўніцтве сапраўды, як у хірургіі, лепш адразу без шкадаванняў выразаць пухліну, чым чакаць метастаз і спадзявацца на цуд.