Працоўная група пры Адміністрацыі Прэзідэнта ўжо распрацавала дзясяткі паправак, здольных вылечыць хранічныя хваробы галіны - ад праектавання да даўгабудаў і ліквідавання браку ў гарантыйны перыяд. Эксперты ўпэўненыя: новыя правілы запрацуюць з новага года і хваробы, якія здаваліся невылечнымі, стануць не больш чым лакальнымі недамаганнямі.
Як выглядае галіна сёння, што атрымалася змяніць усяго за 4 месяцы і колькі даўгабудаў засталося ў краіне - ведае Андрэй Крывашэеў.
Андрэй Кабякоў, Кіраўнік Адміністрацыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь: Любое з'яўленне новага праблемнага дома павінна стаць надзвычайным здарэннем, разглядацца як надзвычайнае становішча, а не як практыка, да якой ужо ўсе прывыклі, тэрмін будаўніцтва 9 месяцаў, а мы будзем будаваць 2 гады, і лічыцца гэта нармальным, гэта не нармальна. Такога быць не павінна.
Нават месяц пратэрміноўкі зараз выпадак надзвычайны, не тое што правіла - такой жорсткасці ў будаўнічай галіне не было ніколі. Дамы здаваліся са спазненнем нават не на месяцы - на гады, а ўнікальнасцю лічылася залатое сячэнне любой будоўлі: кошт, якасць, тэрміны. З лета рашэннем Прэзідэнта даўгабудам у краіне далі сапраўдны бой. Вынікі падвядуць у снежні, але першыя напрацоўкі Прэзідэнтам ужо вывучаныя і адобраныя. Самае доўгачаканае рашэнне - кошт сацыяльнага метра. Яго вырашана прыраўняць да сярэдняй зарплаты. Так, каб звычайная беларуская сям'я з трох чалавек і дзвюх зарплат магла купіць сваю кватэру за 4 гады. Гэта адзін з лепшых паказчыкаў не тое, што ў Еўропе - у свеце.
Андрэй Кабякоў, Кіраўнік Адміністрацыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь: Квадратны метр жылля, які будуецца з дзяржаўнай падтрымкай, зразумела, эканом-класа павінен каштаваць не больш за сярэднюю зарплату ў краіне, але гэта не адразу, а праз разумны прамежак часу, не больш за пяць гадоў. Але зараз дзесьці 1,2 каэфіцыент - не большы - павінен выкарыстоўвацца з самага пачатку гэтага эксперыменту.
Ужо ў будучым годзе коштавы эксперымент закране 728 тысяч квадратных метраў, гэта амаль трэць усяго жылля з дзяржпадтрымкай у краіне. Яшчэ адно новаўвядзенне, маляўніча апісанае кіраўніком адміністрацыі. Гэта датычыцца чыноўнікаў, падрадчыкаў і фундатараў, якія дапусцілі даўгабуды. Галіна ўжо развіталася з дзясяткамі нядобрасумленных кіраўнікоў па ўсёй краіне, за сістэмныя зрывы ёсць рэальныя крымінальныя тэрміны і штрафы. Толькі ў сталіцы 2 мільярды санкцый ужо аплачаныя казне, яшчэ на 7 ідуць разгляды ў судах. І гэта не мяжа. Калі раней дысцыпліна прывівалася агнём і мячом, то сёння рублём, турмой і торбай. Пакуль, на жаль, нават гэты метад працуе не ўсюды. Хранічна адстаюць сталіца і сталічны рэгіён. Даўгабудаў па-ранейшаму дзясяткі, хоць стаяць ужо не гады, а месяцы і тыдні.
Прыклад са сталіцы - дом па вуліцы Лук'яновіча, адкрыта слабы заказчык, хранічныя праблемы з фінансаваннем і як следства штрафы. Павінны былі здаць у верасні гэтага года, здадуць у лепшым выпадку ў сакавіку наступнага.
У цэлым па краіне карціна больш пазітыўная. З 370 праблемных на 1 лістапада ўваходзіны адзначылі 157. За лістапад - снежань павінны завяршыць яшчэ 183 даўгабуды, і толькі 3 дзясяткі перацякаюць на першае паўгоддзе новага года. Пад гэтымі планамі літаральна падпісаліся ўсе рэгіёны і забудоўшчыкі. Але зараз спрабуюць даць задні ход і адкласці на 2014-ы пабольш. Па абласцях гэта выглядае так.
Брэсцкая вобласць: усяго 40 праблемных, ужо ўведзена 18, 17 увядуць да канца года, 5 прапаноўваюць аднесці на 2014-ы год, першапачаткова было толькі 3. Не горшая вобласць, але ёсць праблемы з фінансамі - грошы ідуць нерытмічна.
Віцебская вобласць: 36 даўгабудаў, 18 - роўна палова здадзеныя, 14 - да канца года і 4 просяць перанесці на будучы год. Праблема тая ж - недахоп рэсурсаў. Хоць ёсць і сюрпрызы: у Оршы людзі адмаўляюцца плаціць за панельку 7 мільёнаў за квадрат, хто завысіў метр - разбяруцца за тыдзень.
Гомельская вобласць: 51 праблема, да лістапада вырашана 27, да новага года абяцаюць яшчэ 17, 7 замест трох жадаюць дабудоўваць ужо ў новым годзе. Галоўная праблема - у інфраструктуры. Дамы амаль гатовыя, але сеткі не падведзеныя.
Гродзенская вобласць: 31 праблемны, за 23 адчыталіся. 6 здадуць да снежня, 2 пераводзяць у арэнднае. Узорная вобласць - ніякіх хвастоў.
Магілёўская вобласць: 28 праблемных, уваходзіны ўжо зладзілі ў 18-ці, 8 здадуць у снежні, толькі 2, як і было ў плане, пойдуць на 2014-ы.
Самая праблемная Мінская вобласць - 106 даўгабудаў. Толькі 23 здадзеныя да лістапада. Далей - блытаніна: ад 21 да 81 дома могуць быць адкладзеныя на 2014 год. Скаргі на недахоп фінансаў. Старшыня Дзяржкантролю ёміста заве сітуацыю правалам.
Нарэшце сталіца - Мінск. 77 даўгабудаў, да лістапада ўвялі 30, да новага года дабудуюць яшчэ 19, на 2014-ы прапаноўваюць аднесці 28. Па першым плане было ўсяго 10.
Сітуацыю з пераносамі і просьбы пачакаць перарывае кіраўнік адміністрацыі - за ўсе зрывы прыйдзецца адказаць, прычым яшчэ ў бягучым годзе.
Андрэй Кабякоў, Кіраўнік Адміністрацыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь: Мы з вамі дамовіліся - 2013 год, больш за тое, мы аб гэтым далажылі Кіраўніку дзяржавы… Гэта павінна быць законам, таму разгортвайце аглоблі, закочвайце рукавы, яшчэ ёсць час, магчымасці, і давайце завяршайце тое, аб чым дамаўляліся, інакш гэта будзе гаварыць аб вашым непрафесіяналізме з усімі наступнымі высновамі.
Справядлівасці дзеля, дазволеныя сталічныя даўгабуды не пара рэгіянальным, іх больш, яны больш маштабныя і віселі гадамі. Плюс чахарда з падрадчыкамі - шмат прыватнікаў і пасрэднікаў плюс кошты і бясконцыя судовыя цяжбы. Але прагрэс - безумоўны. Вось прыклад - вялізны жылы дом па вуліцы Шчорса, чатыры чаргі. У сакавіку захраснулі на трэцяй, але на сёння яна ўжо засяляецца і пачатая 4-я, яшчэ 108 кватэр. Калі дольшчыкі і якасць прац не падвядуць - гэты комплекс назаўжды знікне з чорнага спісу праблемных.
Леанід Стухальскі, галоўны інжынер ДВА Мінскбуд: Два пускавыя комплексы былі ўведзеныя раней. Жыхары ўжо жывуць у гэтых пускавых комплексах. Трэці пускавы комплекс па меры фарміравання жыхарамі ўведзены 30 кастрычніка. Мы мяркуем, што ключы ад гэтага дома яны атрымаюць сёлета. Чацвёрты пускавы комплекс на сёння мае 108 кватэр, а прададзена 93, яшчэ 9 не рэалізавана, таму дом камплектуецца дольшчыкамі. Мы плануем яго ўвесці ў сакавіку 2014 года. Як і па плане, як і па дамове з дольшчыкамі.
Праблемы сталіцы вырашальныя, і нават хакейны чэмпіянат не адкладзе доўгачаканыя наваселлі. Умацоўваць брыгады на спартыўных аб'ектах дапамогуць рэгіёны, а сталічныя будаўнікі перш за ўсё скончаць менавіта сацыяльныя і канфліктныя даўгабуды.
Ёсць і першая аддача ад навядзення парадку ў цэлым па краіне - самы надзейны індыкатар: скардзіцца сталі менш.
Анатоль Чорны, Міністр архітэктуры і будаўніцтва Рэспублікі Беларусь: Зваротаў менш, асноўныя самыя праблемныя дамы мы ўжо ўвялі. Паток скаргаў памяншаецца, парадку 20% скарачэнне зваротаў па праблемных дамах.
Ужо больш за 60% дамоў, якія былі ў спісе праблемных, уведзеныя ў эксплуатацыю, кожны тыдзень уводзяцца дамы, якія адставалі ад графіка. Каб замацаваць дынаміку (а дзе трэба паскорыць), на 2-і тыдзень снежня прызначана вялікая нарада з удзелам Кіраўніка дзяржавы. Гутарка абяцае быць жорсткай, сродкі - радыкальнымі, але і мэта таго вартая - назаўжды пакінуць даўгабуды па-за законам і па-за будаўнічай практыкай.
