На вайне бываюць адмысловыя перамогі, перамогі ў няроўным баі, перамогі, загадзя асуджаныя на паражэнне і ўсё ж здабытыя насуперак развазе. Адна з іх - прарыў партызанамі фашысцкай блакады ва Ушацкім раёне ў маі 1944. Аб дзейнасці народных мсціўцаў Полацка-Лепельскай партызанскай зоны напісаны кнігі. Гэтыя месцы называлі партызанскай рэспублікай. Тут у тыле ворага больш за тысячы вёсак і сёл жылі па савецкіх законах, працавалі школы, калгасы, зброевыя майстэрні. Узятыя ў цеснае кальцо партызаны распачалі адчайную спробу прарыву. Іх было 17 тысяч супраць 60-тысячнага войска карнікаў. Рэпартаж Вольгі Маслоўскай.
Ім было не больш за 20, калі пісалася гэтая гераічная старонка Вялікай Айчыннай. Аляксей Алексяёнак і Дзям'ян Крупеня не з кніг ведаюць, як шматлікія месяцы ў тыле ворага дзейнічала партызанская рэспубліка. Байцы падрывалі нямецкія камунікацыі, грамілі гарнізоны, пускалі пад адхон эшалоны. Тады ў 44-м партызанамі камандаваў будучы Герой Савецкага Саюза Уладзімір Лабанок.
Марына Дрозд, дырэктар Ушацкага музея народнай славы імя Героя Савецкага Саюза У. Е. Лабанка: "Полацка-Лепельская партызанская зона ўяўляла сабою вялізную тэрыторыю з 1200 населенымі пунктамі, прыкладна 80 тысяч насельніцтва. Тут працавалі школы, бальніцы, былі саматужныя майстэрні".
У партызанскай зямлянцы была нават свая карцінная галерэя - і гэта адзіны такі выпадак у ваеннай гісторыі. Партызаны самі малявалі сваіх таварышаў па зброі, якія праславіліся ў баях.
У канцы 43 года да межаў Полацка-Лепельскай партызанскай зоны наблізіўся фронт, і тады народныя мсціўцы сталі для немцаў косцю ў горле. Супраць 17 тысяч партызан была кінута 60-тысячная армія, узброеная сотнямі танкаў, самалётаў і гармат. Заставалася адно - ісці на прарыў.
Вялізная бетонная сцяна як сімвал варожага акружэння. Гэты той самы ўчастак шляху, па якім партызаны ішлі на прарыў. З кальца смерці яны вывелі больш за 15 тысяч мірных жыхароў.
Прарыў адбыўся ў ноч з 4 на 5 мая. Колькіх тады людзей загінула - не вядома дагэтуль.
У памяць аб подзвігу партызан узвялі мемарыяльны комплекс "Прарыў". Захавалася фатаграфія: у дзень яго адкрыцця 40 гадоў таму ў моры людзей была бачна толькі бронзавая скульптура партызана. Сёння сведак тых гераічных падзей амаль не засталося. Выбітыя на камені словы ўжо чытаюць іх унукі і праўнукі: "Мужнасць народа перамагла смерць і стала бессмяротнасцю".
