Прэзідэнту занеслі на разгляд праект указа па барацьбе з нядобрасумленным пасярэдніцтвам

16 октября 2019

Штогод дзяржава выдаткоўвае вялікія сумы, каб дзяржпрадпрыемствы змаглі набыць усё, што ім трэба для эфектыўнай дзейнасці. Тэхніка, будматэрыялы, харчовыя дадаткі, медыкаменты - гэты спіс можна працягваць бясконца. І часам у гэтым ланцужку не абыходзіцца без нядобрасумленных пасярэднікаў, а сканчаюцца такія дамовы не на карысць краіны.

Гэтае пытанне ўжо станавілася прадметам размовы на самым высокім узроўні. Прэзідэнт не раз патрабаваў у чыноўнікаў і праваахоўнікаў разабрацца з шэрымі схемамі. І вось сёння ў Камітэце дзяржкантролю адбылася сумесная калегія рэвізораў з працаўнікамі Генпракуратуры. Дык якія крокі будуць зробленыя для барацьбы з пасярэдніцтвам?

Юрый Шаўчук разбіраўся. Каўчук - матэрыял, з якога вырабляюцца аўтамабільныя шыны. За год на Белшыне перапрацоўваюцца дзясяткі тон гэтай сыравіны. Сярэдні кошт матэрыялу фарміруецца ў залежнасці ад каціровак на біржы і нацэнкі вытворцаў. Але такі расклад, паводле інфармацыі КДК, не задаволіў некаторых службовых асоб Белшыны. Закупляць каўчук яны сталі ў некалькі разоў даражэй у пасярэдніцкіх структур, зарэгістраваных за мяжой. Як вынік - за тону сыравіны пераплачвалі прыкладна 50 долараў.

І гэта не адзіны прыклад. Тэма неабгрунтаванага пасярэдніцтва перманентна нагадвае пра сябе. Толькі за 9 месяцаў гэтага года выяўлена 73 факты; калі канкрэтызаваць гэтую інфармацыю, то варта сказаць, што на долю ўсіх неабгрунтаваных пасярэднікаў прыпадае больш як 1,5 мільярда долараў. Для параўнання, гэта 3 % ад ВУП краіны.

Яшчэ адзін паказальны прыклад. Мясакамбінат уступіў у калабарацыю з пасярэднікамі для таго, каб тыя распрацавалі эксклюзіўныя рэцэпты для вытворчасці вяндліны. Заказ быў выкананы, вось толькі ў адпаведнасці з тэхумовай для новай прадукцыі мясакамбінату трэба было закупляць харчовы дадатак, які, па супадзенні, у Беларусь пастаўляла гэтая ж фірма. І ўсё б нічога, але, як растлумачылі супрацоўнікі ДФР, цана на дадатак у пасярэдніка была завышаная амаль у 2,5 раза. Па такой схеме працавала пяць мясакамбінатаў краіны.

Ігар Маршалаў, намеснік старшыні - дырэктар дэпартамента фінансавых расследаванняў Камітэта дзяржкантролю Беларусі: "Пасля таго як ілжэпрадпрымальніцтва было выцеснена з РБ, мы сутыкнуліся з іншай праблемай. Гэта так званыя даміцыляваныя кампаніі, якія зарэгістраваныя за межамі РБ. Але ўся дзейнасць здзяйсняецца ў нас у краіне".

Часта менавіта такія кампаніі прапаноўваюць свае паслугі дзяржпрадпрыемствам. Сярод "бонусаў" - пастаўка тавару яшчэ да яго аплаты. Зразумела, што такая кліентаарыентаванасць не бясплатная. Кошт тавару ў такіх пасярэднікаў перавышае цану вытворцы да 300 %. І ёсць вялікая спакуса паддацца на так званы адкат.

Пра тое, што трэба дзейнічаць рашуча і адыходзіць ад пасярэдніцкіх структур ва ўсіх сферах, Прэзідэнт неаднаразова нагадваў ураду і Камітэту дзяржкантролю. Фірмы-праслойкі паміж вытворцамі і спажыўцамі не столькі дапамагаюць справе, колькі накручваюць цану. Зараз на разглядзе ў Кіраўніка дзяржавы знаходзіцца ўказ па барацьбе з нядобрасумленным пасярэдніцтвам. Дакумент прадугледжвае абавязковае ўзгадненне з вышэйшымі арганізацыямі закупак, калі яны здзяйсняюцца за дзяржаўныя грошы. На думку спецыялістаў, гэтая мера ўскладніць жыццё тым, каму хочацца працаваць з пасярэднікамі.

Пры гэтым гаворка ідзе толькі пра закупкі вызначанай цэнавай катэгорыі. У будучыні будзе ўстаноўленая сума дамоў, якія можна будзе праводзіць без узгадненняў. Гэта значыць, недарагі дрыль можна будзе купіць і самастойна, а вось куплю дарагога абсталявання прыйдзецца ўжо ўзгадняць. У звязку з заканадаўчымі актамі, якія ўжо працуюць у краіне, гэта закон аб дзяржзакупках і 229-я пастанова Савета Міністраў, павінна атрымацца надзейная абарона ад шэрых схем.

Па выніках сённяшняй калегіі спецыялісты вызначаць пэўныя меры барацьбы з пасярэдніцтвам. Будуць выпрацаваныя базавыя прынцыпы і прыкметы закупак. Бо пасярэднік не значыць жулік. На рынку досыць добрасумленных кампаній, у якіх часам можна нават купіць тавар танней, чым у вытворцы. Атрымліваецца так, таму што гэтыя фірмы самі займаюцца пастаўкамі прадукцыі з-за мяжы і маюць дылерскія зніжкі на заводзе. Ну, а з тымі, хто вядзе несумленную гульню і жадае набіць сабе кішэню за кошт неапраўданых нацэнак, размова будзе жорсткая.