З праблемай шэрых фінансавых патокаў для лабістаў-прыватызатараў і ў палітыку суверэнная Беларусь сутыкнулася на этапе станаўлення новай дзяржавы. Канец 80-х - пачатак 90-х свайго роду залатое дзесяцігоддзе для замежных ілжэмецэнатаў і іх контрагентаў у нашай краіне. Тады практычна бескантрольна і абсалютна непразрыста грошы ішлі на стварэнне палітычных крызісаў і развал цэлых сектараў эканомікі. Тады ж у палітэканамічным слоўніку беларусаў з'явіліся новыя катэгорыі. Напрыклад, "грантаед" (гэта атрымальнік) або "пракладкі" (мясцовыя фонды, што адшчыпвалі ад дапамогі за дробныя паслугі). Або яшчэ "камбэк". Г.з. грошы, якія ў краіну нават не заходзілі, раскрадаліся па дарозе. Гэты працэнт часам даходзіў да 80.
Дзяржава ўвогуле выдаткавала прыкладна 10 гадоў, каб навесці ў гэтай ценявой эканоміцы элементарны парадак і пакінуць "грантаедаў", "пракладкі" і "камбэкі" ў сваёй масе ў нашым далёкім мінулым. Як толькі ў грантавай сферы Беларусі навялі парадак, палітыка правакацый стала знікаць. А мясцовыя апазіцыйныя палітыкі сталі масава працаўладкоўвацца на легальную працу. Добры паказчык, што закон дзейнічае. Зрэшты, перад кожнай буйной палітычнай кампаніяй у нашай краіне ўдзельнікі ранейшых схем пачынаюць актыўнічаць. На гэта, у прыватнасці, звяртае ўвагу Прэзідэнт.
Прэзідэнт Беларусі: "Ні капейкі на дэструктыўную дзейнасць"
Што было б, не перавядзі Беларусь замежную дапамогу ў цывілізаваныя рамкі, красамоўна паказвае вопыт Украіны. Там народ да нашага слоўніка дадаў "грантасмокаў", "цітушак" (гэта наёмныя амбалы для вулічных боек) і хіт апошніх гадоў - "сарасяты". Гэта "птушаняты" фондаў і праектаў амерыканскага філантропа Джорджа Сораса. Украінскія эксперты ім прыпісваюць націск на прэзідэнта Зяленскага і працягванне закона аб распрадажы ўкраінскай зямлі праз Вярхоўную раду.
Прэзідэнта, вядома, цікавіць, праз якія каналы замежная дапамога паступае ў Беларусь. Чытай: ці магчымы ў нас знешні націск на ўнутраную палітыку?
Галоўныя прынцыпы новага Дэкрэта аб замежнай дапамозе
Іншымі словамі, львіная доля дапамогі Беларусі - абсалютна празрыстая. Час, вядома, карэкціруе ўмовы - адгэтуль і патрэбнасць новага дэкрэта. Аляксандр Лукашэнка фармулюе галоўныя прынцыпы дакумента ў пытаннях.
Удзел мясцовай улады важны яшчэ і таму, што дапамога ў рэгіёны ідзе далёка не раўнамерна. Мінск і сталічная агламерацыя сумарна за тры гады атрымалі амаль 200 мільёнаў долараў, гэта кожныя 80 долараў са ста ў разліку на краіну. Прычына простая - менавіта ў сталіцы зарэгістравана абсалютная большасць атрымальнікаў - грамадскія, рэлігійныя і спартыўныя арганізацыі, дзяржорганы і камерцыйныя структуры. Пры гэтым трацяцца гэтыя грошы далёка не толькі ў сталіцы. Напрыклад, да трэці ідзе ў Гомельскую і Магілёўскую вобласці на пераадоленне наступстваў Чарнобылю. Дарэчы, па той жа прычыне паўднёвы ўсход краіны на ўмоўным другім месцы па замежнай падтрымцы. Яшчэ і з-за такога руху дапамозе патрэбен дадатковы кантроль. І гэта чацвёртае пытанне Прэзідэнта да распрацоўшчыкаў.
Замежная дапамога - без бюракратызму і карупцыі
Кіраўнік профільнага дэпартамента запэўнівае: патрабаванні Прэзідэнта ў тэксце дэкрэта ўлічаныя, пры гэтым ён застаецца зразумелым і празрыстым для тых, хто мае намер дапамагаць Беларусі сумленна і адрасна. Падрабязна прааналізавалі на нарадзе і асноўныя сферы - куды ў Беларусі ідзе бязвыплатная замежная дапамога.
Мяркуючы па лічбах, за апошнія 3 гады ледзь больш за чвэрць - гэта сфера сацыяльнай абароны. І так ва ўсім свеце. Актуальная сёння ахова здароўя - гэта кожныя 19 долараў са ста. Спорт (як сур'ёзная ніша для ахвяраванняў) займае 12,5%. У гэтай графе як папулярныя аматарскія каманды і турніры, так і падтрымка шырокага Паралімпійскага руху.
Адукацыя, экалогія і культура разам сціпла прыцягваюць толькі каля 7% дапамогі, застаючыся клопатам, першым чынам, беларускай дзяржавы. І гэта, дарэчы, не заўсёды дрэнна. Вядомая мудрасць: вашу будучыню вызначаюць тыя, хто выхоўвае вашых дзяцей. Лепш, каб гэта была нацыянальная дзяржава і сваё грамадства. А вось што нелагічна ў гэтай схеме - так гэта дамінаванне агульнагаспадарскіх выдаткаў над усімі астатнімі.
Беларусь адкрытая для дапамогі на сацыяльныя мэты
Прэзідэнт жа патрабуе актывізаваць менавіта сацыяльную скіраванасць. І галоўны рычаг тут - ільготы па падатках. Па выніку абмеркавання толькі з гэтага віду дапамогі будзе спаганяцца мінімальная плата за рэгістрацыю і суправаджэнне праектаў. У астатнім новы дэкрэт максімальна камфортны як для мецэнатаў, так і для атрымальнікаў дапамогі.
Гарантуем празрыстасць спонсарам і мецэнатам
Кіраўнік дзяржавы ў цэлым падтрымаў усе навацыі дэкрэта. На касметычныя праўкі адведзена ўсяго пару дзён. А рэальна запрацаваць новыя правілы змогуць праз 2 - 3 месяцы пасля іх сцвярджэння ў спецыяльным палажэнні. Тым самым Беларусь, з аднаго боку, дае больш магчымасцяў прыстойным мецэнатам, а з другога - гарантуе, што іх сродкі ў Беларусі будуць скарыстаныя абсалютна сумленна і празрыста.
