Бітва за ўраджай, новая тэхніка для аграрыяў і добры прыбытак ад экспарту харчавання. Пагадзіцеся, усё гэта магчыма хіба што ў мірны час. Калі ў краіне неспакойна, тут ужо не да тэхналогій. Гэта добра дэманструе сучаснае геапалітычнае становішча. І па прыклады далёка хадзіць не трэба. Літаральна ля нашага парога ў некаторых рэгіёнах паўднёвых суседзяў, каб спакойна напоўніць засекі харчаваннем, прыходзіцца чакаць хлебнага перамір'я. У Данбасе яно пачало дзейнічаць літаральна на днях.
Словам, пытанні бяспекі ў сучасным свеце выходзяць на першы план. І для нашай краіны гэта адна з галоўных задач. Мы часта чуем ад замежнікаў: у Мінску спакойна, у Беларусі прыгожыя і дагледжаныя гарады. Але часам і самі не задумваемся пра каштоўнасць гэтага мірнага жыцця. І таму важна памятаць урокі 75-гадовай даўнасці. І таму так важна, каб іх засвоіла новае пакаленне. Бо бяспека - справа кожнага з нас. Размова пра тое, каб берагчы спакой сваёй сям'і, блізкіх і ў цэлым краіны. "Радзіму павінны абараняць усе", - гэта словы нашага Прэзідэнта напярэдадні Дня Незалежнасці Беларусі.
Служба ў арміі - справа кожнага мужчыны, які паважае сябе. Плюс гэта дысцыпліна, магчымасць асвоіць новую прафесію і сябры на ўсё жыццё. А вось званне ўхіліста ўжо сапраўды не нагода для гонару. Сёння падпісаны новы закон аб службе ў арміі. Ён увойдзе ў сілу праз 10 дзён. Зараз выкананне воінскага доўгу - залог ільгот пры паступленні і адзін з найважнейшых крытэрыяў, каб уладкавацца на дзяржслужбу. Змяненні кранулі ўмовы для працягу адукацыі: уводзіцца прынцып аднаразовага падавання адтэрміноўкі. У той жа час захаваныя ўсе адтэрміноўкі па стане здароўя, сямейным становішчы і іншыя, якія падаваліся раней. Дарэчы, на сёння такіх крытэрыяў 76. Гэта самая вялікая колькасць на постсавецкай прасторы.
Якія новыя правілы варта ведаць 18-гадовым беларусам? Як армейская служба праходзіць у розных краінах свету? І чаму неабходнасць абнаўлення закона наспела?
Расказвае наш палітычны аглядальнік сяржант запасу Аляксей Волкаў.
Вайны не будзе, але барацьба за мір каменя на камені не пакіне. Гэты сумны жарт часоў халоднай вайны часам успомніш, гледзячы на спісы вучэнняў "абарончага" блока НАТА, якія прыходзяць часцей за зарплату на картку. І што характэрна, трэніруючы абарону заакіянскіх інтарэсаў у Цэнтральнай і Усходняй Еўропе, вучэнні свае альянс праводзіць пад самымі "міралюбнымі" імёнамі: то "Трызубец", то "Дракон", то "Удар шаблі".
У суме гэта дзясяткі тысяч салдат з ружай вятроў на шаўронах у Польшчы, Літве, Латвіі, Эстоніі. Прамяняўшы частку суверэнітэту на бяспеку, суседзі дамагліся іншага эфекту: так, адкрытага канфлікту не хоча ніхто, але бясконцае пачуццё вайны лунае ў прыбалтыйскім рэгіёне апошнія гады. Беларусь гуляць у геапалітыку не мае намер, нават у ваеннай дактрыне прапісана: у нас няма верагодных праціўнікаў, толькі партнёры дзеля міру! І хоць НАТА вылучыла ўсім прыбалтыйскім сёстрам штабы і салдат, тая ж Літва вярнула прызыў у армію. Эстонія таксама, Нарвегія, Швецыя, Данія, у разважаннях Францыя і Германія. Як ні круці, а ў арміі важны баланс паміж прафесійнымі вайскоўцамі - кантрактнікамі і радавымі, але не простымі салдатамі тэрміновай службы. Беларусь на заканадаўчых арэлях не гайдалася: з 1991 года ў нас была свая армія. Шчыт, які пасля распаду Саюза збіралі па частках. Шчыт, які нельга апускаць нават і тым больш у мірны час.
Ваенная справа - не такая простая, як можа здавацца. Тым больш у XXI стагоддзі ўжо ў чыстым полі батальён на батальён не ваююць. Гэта паказалі і Сірыя, і Украіна - гібрыдная вайна, а яшчэ ўсё часцей і кіберпагрозы - усё гэта частка нашага свету сёння. І сказаць: "Бывай, зброя!" - сапраўды не выйдзе. Таму і папраўкі ў закон аб воінскай службе былі неабходныя. Дэфіцыт прызыўнікоў, выкліканы дэмаграфічнай ямай дзевяностых, адтэрміноўкі па адукацыі - а яны ж застаюцца. Калі кожны лічыць, што служаць іншыя, іншыя сканчаюцца. І неабходна разумець, што армія, хай і ў ХХІ стагоддзі, - гэта Узброеныя сілы, якія абараняюць не проста радзіму і дзяржаву, але ў першую чаргу сваіх родных, блізкіх і каханых.
Добры прыклад: Арсеній Шчэрбік служыць у арміі на пасадзе вадзіцеля. Паралельна з гэтым атрымлівае юрыдычную адукацыю на завочным аддзяленні; што з пералічанага стане справай жыцця, пакуль не ведае. Але ўпэўнены, што сумяшчаць службу і вучобу пры жаданні можа кожны. Два разы на год Арсеній бярэ сацыяльны аплачаны водпуск, каб здаць сесію.
Служба на 361 базе аховы і абслугоўвання цэнтральных органаў ваеннага ўпраўлення для Арсенія падоўжыцца два гады. Цікавасць да атрымання ваеннай спецыяльнасці ў механіка-вадзіцеля была даўно, таму куды пойдзе служыць, вырашыў адразу ж. Не выключана, што і ў далейшым звяжа лёс з Узброенымі сіламі. І пакуль суседзі шукаюць чужыя танкі ў кустах, Беларусь адкрыта праводзіць абарончую палітыку, узважана і спакойна. Сілы НАТА ля меж - гэта геапалітычныя шахматы, а не заклік да вайны. Але і каб мат не атрымаць, трэба адказваць удумліва і абараняць межы.
Бяспека - пункт, з якога ідзе апора дзяржавы. І гэта вялізны артыкул выдаткаў. Такія багатыя дзяржавы, як Азербайджан і Казахстан, і не думаюць адмяняць прызыў, таму што толькі армія па кантракце - гэта каласальная нагрузка на бюджэт. Але ў гэтых усходніх краінах не надзець форму колеру хакі можна паводле двух дзясяткаў пунктаў, у Беларусі ж прапісана 76 катэгорый грамадзян - найбольшы паказчык сярод краін СНД і далёкага замежжа. Адтэрміноўку могуць атрымаць як па адукацыі, так і па стане здароўя, сямейных акалічнасцях і іншых важкіх прычынах.
Паводле абноўленага закона, даецца толькі адна адтэрміноўка на адукацыю. Чаму так? Добры прыклад з Грузіі: малады чалавек скончыў чатыры ВНУ, каб ухіліцца ад арміі. Як вынік - грошы страціла дзяржава, ды і сам ён застаўся з чатырма дыпломамі і адным, але пустым кашальком. Крануць змяненні і дзяржаўную службу, службу ў органах па гарантаванні нацыянальнай бяспекі: зараз закон абмяжоўвае прыняцце грамадзян, якія не прайшлі воінскую службу, не маючы на тое законных падстаў.
Як правіла, гаворачы пра кантрактную службу, у прыклад прыводзяць ЗША, але дом адважных і зямля вольных выдаткоўвае штогод сотні мільярдаў долараў - у нас проста няма падобных рэсурсаў. Дарэчы, і там воінскі абавязак не адменены, а "часова спынены". Больш за тое, усё больш палітыкаў гавораць пра вяртанне прызыўной сістэмы.
Таксама Прэзідэнт даручыў ураду распрацаваць комплекс мер, накіраваных на павышэнне прэстыжу тэрміновай службы. Гаворка ідзе пра стварэнне льготных умоў для паступлення ва ўстановы адукацыі, падаванне месцаў у інтэрнатах, новыя правілы для прыёму на працу, а таксама пра ўключэнне тэрміновай ваеннай службы ў страхавы стаж. Не гаворачы ўжо аб тым, што служыць у арміі для мужчыны - гэта гістарычная традыцыя. Так, праблемы ва Узброеных сілах ёсць, так, служба - сур'ёзнае выпрабаванне. Але загартоўка характару, а тым больш адточванне вядомай армейскай кемлівасці ўжо сапраўды не пашкодзіць.
