Адзін з найстаражытных праваслаўных манастыроў Беларусі - Жыровіцкі - адзначае 500 гадоў

20 мая 2020
Калі ў свеце ўсё  вельмі зыбка, калі мяняецца парадак рэчаў, да якога прывыклі, і кожны дзень патрабуе быць  больш моцным,  звярнуцца да духоўнага, успомніць сваю гісторыю - напэўна, адзіна правільнае.

Сёння адзін з найстаражытных праваслаўных манастыроў Беларусі - Жыровіцкі - адзначае 500 гадоў. Дату заснавання духоўнага цэнтра  невыпадкова прымеркавалі да 20 мая. Гэты дзень у сакральным календары адзначаны з'яўленнем Жыровіцкай іконы Божай Маці - адной з галоўных нацыянальных святынь. Манастыр, які за  пяць стагоддзяў  перажываў некалькі этапаў  разбурэння  і спусташэння, сталі аднаўляць 25 гадоў  таму ўжо ў незалежнай Беларусі. Да юбілею рыхтаваліся некалькі сезонаў. З-за складанай эпідэміялагічнай сітуацыі ў свеце маштабныя ўрачыстасці адкладзены. Але свята духоўнасці ў Жыровічах усё ж адбылося. Прайшло яно камерна - без вялікай колькасці гасцей і паломнікаў, але ад таго  значэння не памяняла.

У гонар здабыцця адной з галоўных святынь, а таксама ў гонар 500-годдзя заснавання Свята-Успенскага Жыровіцкага манастыра  віншавальнае пасланне суайчыннікам накіраваў Прэзідэнт.

Прэзідэнт павіншаваў з 500-годдзем Жыровіцкага манастыра

"Усведамляючы важнае значэнне духоўнага складальніка ў фарміраванні традыцый беларускага народа і захаванні яго культурнай спадчыны,  дзяржава аказвае ўсялякую падтрымку ў аднаўленні Жыровіцкага манастыра. Нястомныя малітоўныя працы яе насельнікаў  абуджаюць у людзях дабро і любоў, надзею і літасць, аб'ядноўваюць перад тварам любых выпрабаванняў", - такія цёплыя і такія патрэбныя словы сёння. 

Алена Борматава  пра легенды і адраджэнне святога манастыра.

Ікона, якая ўваходзіць у сотню самых вядомых у свеце

Адзіны ў свеце нерукатворны вобраз Божай Маці і самая маленькая на планеце каменная ікона. Ёй на працягу пяці з паловай стагоддзяў маліліся людзі розных канфесій і сацыяльных статусаў. Жыровіцкая  Божая  Маці стала  першым абразом на тэрыторыі сучаснай Беларусі, якую адзначылі ў Ватыкане, - на яе надзелі папскія кароны. А яе копія была зроблена на храме Сергія і Вакха ў Рыме. 

Жыровіцкая ікона Божай Маці ўсяго двойчы пакідала манастырскія сцены. Прычым, першы раз гэта была вымушаная мера. Абраз разам з архіўным і бібліятэчным зборам адправілі ў эвакуацыю падчас Першай сусветнай вайны. Дакументы вывезлі ў Новасібірск. А цудатворная выява знаходзілася ў Пакроўскім саборы (больш вядомым як храм Васіля Блажэннага) на Краснай плошчы ў Маскве. І толькі ў 1922 годзе  святыня вярнулася ў Жыровічы. Згодна з легендай, яе прывезлі ў слоіку з варэннем.

Выява, якой маліліся каралі, князі і патрыярхі

Другі раз за межы манастыра ікона была вынесена для хрэснага ходу па Гродзенскай вобласці ў канцы 30-х гадоў. З тых часоў вобраз Богамаці Жыровічы не пакідаў.  Ікона знаходзіцца ў галоўным храме манастыра - Успенскім саборы, які, па апошніх навуковых даследаваннях, быў закладзены яшчэ ў XVI стагоддзі. 

Аднаўленне манастыра

На сённяшні дзень распрацоўваецца праект па рэстаўрацыі Успенскага сабора. Да культавых помнікаў архітэктуры, якія ахоўваюцца дзяржавай, асаблівае стаўленне і падыход. Праграма аднаўлення павінна прайсці ўзгадненне ў Мінкультуры і дзяржаўную няведамасную экспертызу, і толькі пасля гэтага можна будзе пачынаць работы. 

Захаваць гісторыка-культурную спадчыну

Захаванню гісторыка-культурнай спадчыны ў Беларусі надаюць вялікую ўвагу. Наша краіна стала сінонімам талерантнасці і міралюбнасці. Дарогу да свайго храма можа знайсці кожны чалавек. І гэта дэманструе Кіраўнік дзяржавы, заўсёды падтрымліваючы прадстаўнікоў розных канфесіяй: католікаў, праваслаўных або мусульман. У краіне адкрываюцца храмы, ужо некалькі гадоў у Мінску ёсць і найбуйнейшая ва Усходняй Еўропе мячэць, рэстаўруюцца касцёлы, іншыя рэлігійныя святыні ў самых аддаленых кутках краіны. 

Гэта традыцыя была закладзена яшчэ чвэрць стагоддзя таму. Адным з першых аб'ектаў, на аднаўленне якіх звярнуў увагу Прэзідэнт краіны,  стаў Жыровіцкі манастыр. Ён наведаў манастыр на свята з'яўлення цудатворнага абраза і адзначыў, што дзяржава ў даўгу ў святых людзей, якія праз усе жыццёвыя цяжкасці захавалі для народа і святыню, і духоўны цэнтр. Таму дзяржава дапаможа ў аднаўленні манастыра. Гэта падтрымка аказвалася многія гады.

Дзякуючы Прэзідэнту была створана спецыяльная праграма адраджэння Жыровіцкага манастыра. У ведамства духоўнага цэнтра аддалі трохпавярховы комплекс, дзе ў савецкі час знаходзіўся сельгастэхнікум. Ён стаў першым аб'ектам,  аднаўленне якога пачалі ў канцы 90-х. А зараз праваслаўны манастыр уключаны ў дзяржпраграму развіцця турызму. 

Якімі б ні былі часы, дзяржбюджэт фінансуе аднаўленне культавых будынкаў. Пра лёс Жыровіцкага манастыра гаварылі і ў 2016. Тады на сустрэчы з сінодам Беларускай праваслаўнай царквы Аляксандр Лукашэнка зноў падкрэсліў, што завяршыць аднаўленчыя работы неабходна ў самыя кароткія тэрміны.

Толькі ў Жыровічах былі адрэстаўраваны, адрамантаваны і адноўлены будынкі семінарыі, інтэрната, трапезных. Упарадкаваны святыя крыніцы, якія ў савецкі час закрывалі бетонам. Завершаны рэстаўрацыйныя работы званіцы і найстарэйшага брацкага корпуса. 

Такім чынам, да юбілею манастырскі комплекс практычна адроджаны. Толькі вось 500-годдзе духоўны цэнтр адзначае нязвыкла - няма вялікай колькасці паломнікаў. Эпідэміялагічная сітуацыя ў свеце ўнесла свае карэктывы ва ўрачыстасці. Манастыр закрыты на каранцін да канца мая. Шматлікія насельнікі ды і сам намеснік зусім нядаўна справіліся  з дыягназам COVID і пачалі  служэнне. 

Святочная літургія ўсё ж адбылася. Яна прайшла камерна з  захаваннем сацыяльнай дыстанцыі і мер бяспекі. Але 500-годдзе з запрашэннем вернікаў і паломнікаў манастыр усё ж адзначыць. Пазней, калі палепшыцца эпідэміялагічная сітуацыя.