Эканамічныя арыенціры на будучыню, сацыяльны парадак дня, знешняя міралюбная пазіцыя - Пасланне народу і Нацыянальнаму сходу аб'яднала ўсе тыя ключавыя прынцыпы, якія будуць у аснове далейшай палітыкі Беларусі. Карэспандэнты Агенцтва тэленавін разбяруць асноўныя пасылы па пунктах у нашай новай рубрыцы "Пасланне 20-19. Кантэкст".
Мая калега Вераніка Бута сёння закране тэму інклюзіўнага працаўладкавання. Зараз кожны дзясяты жыхар планеты з інваліднасцю - гэта прыкладна 650 мільёнаў чалавек. Статыстыка несуцяшальная, 2/3 з іх, хто хацеў бы працаваць, працаўладкавацца не могуць. Узровень беспрацоўя сярод людзей з абмежаванымі магчымасцямі ў некаторых краінах дасягае часам 80 %. У 2015 годзе Беларусь як сацыяльна арыентаваная дзяржава далучылася да Канвенцыі ААН аб правах інвалідаў, узяла на сябе абавязацельствы ствараць роўныя ўмовы для людзей з далёка няроўнымі магчымасцямі. Рэалізуецца ў краіне і дзяржпраграма аб садзейнічанні занятасці насельніцтва.
На падтрымку гэтай уразлівай катэгорыі беларусаў урад плануе накіраваць больш за 2 мільярды рублёў. Шмат гэта або мала? Пытанне рытарычнае. Сёння ў нашай краіне пражываюць каля 570 тысяч чалавек з абмежаванымі магчымасцямі. Не, яны не патрабуюць да сабе асаблівай увагі. Яны патрабуюць роўных да сабе адносін: не пазбаўляць іх права на працу, на вольны выбар працы і на справядлівыя і спрыяльныя ўмовы працы, як замацавана ў нашай Канстытуцыі.
Павярнуцца тварам да беларусаў з інваліднасцю бізнес і мясцовую ўладу скіраваў Прэзідэнт, выступаючы з Пасланнем да народа і Нацыянальнага сходу. Вырываць словы з кантэксту не будзем, акцэнт на тым, што трэба дапамагчы людзям у працаўладкаванні, тым, хто хоча працаваць. Такіх насамрэч шмат. Але спіс спецыяльнасцяў, дзе могуць сябе знайсці людзі з інваліднасцю, не такі і шырокі. Швачкі, ліфцёры, афіцыянты, касіры. І справа нярэдка ўжо не столькі ў іх стане здароўя, колькі ў абмежаванасці прапаноў пад канкрэтныя магчымасці на рынку.
Попыт і прапанову на такую працу вывучыла Анастасія Бенедзісюк. Рэўматоідны артрыт. "У маладосці захварэла, у старасці прыйшло" - не без долі іроніі ўжо сёння пра сваю хваробу распавядае Вольга Кашпур. Жанчыне давялося пайсці з працы і перакваліфікавацца з прадаўца ў швачку. Успомнілася юнацкае хобі. Зрэшты, якіх сіл ёй каштавала адшукаць вакансію пад сябе. Іголку ў стозе сена, гаворыць, прасцей. З інваліднасцю і муж Вольгі, таму пошукі ў іх сям'і працягваюцца. Год швейнай справе (прафесійнай) Вольга вучылася ў вопытных калег, сёння ўжо самастойна выконвае неабходную адну на ўсіх (і здаровых таксама) норму. З інваліднасцю тут палова калектыву.
Вікторыя, як і яшчэ двое яе аднакурснікаў, на прадпрыемстве зараз на практыцы. Тут склалі дамову з некалькімі каледжамі. Укамплектоўваюць штат на перспектыву. І адразу пад сябе. Ужо праз тры месяцы тут адкрыюць яшчэ адзін цэх (вытворчыя плошчы дазваляюць), а гэта плюс 10 рабочых месцаў, у тым ліку і для людзей з абмежаванымі магчымасцямі. Калі выгадна абодвум бакам.
Ужо ў найбліжэйшы час пры наяўнасці заказаў у майстэрні змогуць адшываць да 500 экзэмпляраў вось такіх рукзакоў. Пры гэтым куды таннейшых і добрай якасці. І чаму б не зрабіць на першы погляд незвычайную вытворчасць яшчэ і добрым маркетынгавым ходам. А разам з ім павысіць і ўзровень абслугоўвання. Менавіта скаргі пакупнікоў у свой час падштурхнулі адну з гандлёвых сетак адкрыць "ціхія касы". Праекту ўжо больш за два гады. За гэты час рабочае месца атрымалі 40 чалавек з парушэннямі слыху. Толькі ў гэтым магазіне адразу тры "ціхія касы".
Сёння ў краіне зарэгістравана 568 тысяч інвалідаў, 199 тысяч з іх працаздольнага ўзросту. Знайсці працу па магчымасці змаглі 60 %. Пра тое, што кожны з іх гатовы выкладвацца на 100, чэргі ў магазінах. Ніякіх эканамічных выгод за працаўладкаванне людзей з парушэннямі слыху гэтая кампанія не атрымлівае. Стварыць дадатковую сістэму стымулявання для наймальнікаў патрабуе і наш Прэзідэнт. Асаблівую ўвагу на праблему Аляксандр Лукашэнка звярнуў у мінулую пятніцу ў Пасланні народу і Нацыянальнаму сходу.
Тым часам у Міністэрстве працы і сацабароны ўжо анансуюць новы праект закона "Аб сацыяльных правах і гарантыях інвалідаў". Дакумент знаходзіцца на разглядзе ва ўрадзе. На разглядзе і яшчэ адзін дакумент - "Аб правах інвалідаў і іх сацыяльнай інтэграцыі". У ім выразна прапісана паняцце персанальнага асістэнта. Ён стане сувязным звяном паміж службамі занятасці і прадпрыемствам. Ужо год за бюджэтныя грошы такую паслугу аказвае Беларуская асацыяцыя дапамогі дзецям-інвалідам і маладым інвалідам.
Персанальны асістэнт будзе суправаджаць чалавека з інваліднасцю на працу, праводзіць разам дзелавыя перамовы. Зрэшты, не перашкодзіла б і кожнаму з нас быць крыху асістэнтам, больш уважлівым і тактоўным. На прафесійнай ніве яны могуць даць фору. Гэта наглядны прыклад таго, што інваліднасць - не прысуд, а чалавеку, які сутыкнуўся з выпрабаваннямі, трэба дапамагчы гэтыя выпрабаванні пераадолець і пабудаваць свой паўнавартасны жыццёвы шлях. Як гэта атрымалася зрабіць героям нашага сюжэта. Інклюзіўнае грамадства - адзін з ключавых пасылаў Паслання-2019. І мы пра гэта распавялі, нічога не вырваўшы з кантэксту.
