Ніхто не забыты

15 мая 2016

Год таму ў эфіры "Панарамы" мы распавядалі пра ўнікальны выпадак, які адбыўся пад Брэстам. Праз 70 гадоў пасля заканчэння вайны пошукавікі зблізку вёскі Неплі выявілі абломкі самалёта. Гэта быў лайнер амерыканскай вытворчасці "Мітчэл-Б25", што ўжо само па сабе незвычайна. Наперадзе была нялёгкая праца па ўсталяванні складу экіпажа. І вось карпатлівая праца прынесла свой плён. Дзякуючы каласальным даследаванням удалося пайменна ўсталяваць склад экіпажа.

Гэта былі лётчыкі далёкай авіяцыі, якія выконвалі баявое заданне ў ліпені 44 года. На борце чырванасцяжнага амерыканца знаходзіліся 7 чалавек. Усе яны загінулі, але выратавалі вёску, ад якой адводзілі самалёт, што падаў. Самае галоўнае, важнае, што праз дзесяцігоддзі сваякі загінуўшых нарэшце даведаліся, дзе і як загінуў экіпаж, а яшчэ змаглі прыняць удзел у такой цяжкай, але такой важнай для захавання памяці цырымоніі перапахавання. Вікторыя Патоня прадоўжыць.

Сафіі Масянковай - 76. Сёння яна не ўтойвае слёз. Прызнаецца, што бацьку бачыла толькі аднойчы, калі ёй было два гады. Пра тое, як загінуў родны чалавек, даведалася толькі нядаўна. На цырымонію перапахавання экіпажа з Расіі прыехалі і ўнукі загінуўшага лейтэнанта Барынава Сяргея Фёдаравіча.

Сафія Масянкова, дачка загінуўшага члена экіпажа, г. Рыбінск, Расія: "Я шчаслівая, што тут, прыехала, знайшла свайго бацьку. Мы так і не ведалі нічога. Толькі тое, што ў жніўні 44, калі прыйшла павестка, што ён прапаў без вестак. Мама шукала яго, тэлефанавала, пісала".

Унукі Барынава не страчвалі надзеі ўхапіцца за самую маленькую нітачку, якая прывядзе іх да месца гібелі дзеда. Самастойныя пошукі ў ваенных архівах нічога не далі. Пра тое, што экіпаж загінуў пад Брэстам і астанкі лётчыкаў з ушанаваннямі перапахаваюць, даведаліся са СМІ.

Пошукавыя работы ішлі амаль тры гады. Першым, хто паведаміў спецыялістам пра ваенны самалёт, што разбіўся пад Брэстам у канцы вайны, быў цяперашні дырэктар мемарыяльнага комплексу "Брэсцкая крэпасць - герой" Рыгор Бысюк. Ён успамінае, што ў дзяцінстве не раз чуў гісторыю ад сваіх бацькоў.

Рыгор Бысюк, дырэктар мемарыяльнага комплексу "Брэсцкая крэпасць - герой": "Упаў самалёт у раёне нашай вёскі. Яны, як і шматлікія жыхары, туды, зразумела, пабеглі. Звярнулі ўвагу, што варонка была вельмі вялікая. І гаварылі, што гэта быццам бы не наш быў самалёт".

Раскопкі пошукавікі пачалі ў маі мінулага года. Месца падзення самалёта паказаў Уладзімір Сярко. Дзіцем ён бачыў, як разбілася крылатая машына. Работы вяліся ў пагранічнай зоне, куды доступ абмежаваны, выключна па пропусках. Спецыялісты лічаць, гэты факт адыграў не апошнюю ролю ў захаванні знаходкі. Раскопкі ішлі цяжка: даводзілася пастаянна адпампоўваць ваду. Насавая частка самалёта сышла глыбока ў зямлю, хвост цалкам згарэў. Пошукавікі паўтара месяца даставалі з зямлі астанкі лётчыкаў, асабістыя рэчы, парашуты, зброю, дэталі фюзеляжа. Вялікія надзеі ўскладаліся на знойдзены рухавік, па нумары якога можна было вызначыць склад экіпажа. Але зачэпка аказалася не тут.

Уладзімір Бухта, кіраўнік гісторыка-патрыятычна-тэхнічнага атрада "Авіяпошук": "Шукаць давялося нам чыста па дакументах і запісных кніжках, якія аказаліся ў маёра Фралова. У дадзеным выпадку ён з сабою ў палёт узяў палявую сумку, у якой быў блакнот і былі пазначаны каардынаты яго роднага брата, якія захаваліся. Гэта і з'явілася асноўным доказам экіпажа".

Зараз сапраўды вядома, што гэта быў бамбардзіроўшчык "Мітчэл-Б25", перададзены ЗША Савецкаму Саюзу па ленд-лізе. Камандаваў экіпажам Аляксандр Бялоў. "Мітчэлы", пачынаючы з сярэдзіны вайны, складалі значную частку парку авіяцыі далёкага дзеяння.

Экіпаж - 6 чалавек
Рухавік - 2
Размах крыла - 20,6 метра
Даўжыня самалёта - 16,49 метра
Маса пустога самолёта - больш за 8000 кг
Хуткасць максімальная - звыш 500 км/ч
Далёкасць палёту - 2180 кіламетраў
Бомбавая нагрузка - больш за 2000 кг

Самалёт змяшчаў экіпаж з шасці чалавек - двух пілотаў, штурмана, бамбардзіра, бортмеханіка і хваставога стралка. На борце амерыканца гэтым разам сёмым быў той самы Давід Фралоў, запісная кніжка якога і стала ключом пры ўсталяванні асоб загінуўшых. "Мітчэлы" прымяняліся ў асноўным у цёмны час сутак. Самалёт меў вялікую бомбавую нагрузку.

Экіпаж служыў у 335-м авіяпалку далёкага дзеяння, які дыслакаваўся ва ўкраінскім горадзе Белая Царква. Яго задачай было зафіксаваць на фота авіяўдары і вынікі налёту на чыгуначны вузел у Брэсце, дзе знаходзіліся нямецкія эшалоны. "Мітчэл" замыкаў ланцужок самалётаў і быў збіты зенітнай устаноўкай праціўніка.

Загінуў экіпаж у ноч на 16 ліпеня 1944 года. Прычым лётчыкі і стралкі маглі выжыць, але аддалі свае жыцці дзеля выратавання вёскі. Зараз іх прозвішчы навечна ўпісаны ў гісторыю. На гарнізонных могілках - магіла і мемарыяльная пліта з фатаграфіямі загінуўшых.

Уладзімір Бухта, кіраўнік гісторыка-патрыятычна-тэхнічнага атрада "Авіяпошук": "Уладзімір Сярко, той, хто нас прывёў упершыню да месца падзення самалёта, распавядаў: самалёт выскачыў з-за Буга. Ён ішоў, хацеў сесці, але калі ўбачыў, што пад ім вёска, яны прынялі направа рэзка. І ўжо той вышыні і хуткасці не хапіла выраўнаваць самалёт. І па тым месцы, як упаў самалёт правым бокам, на правы матор, гэта пацвярджае, што яны выратавалі ў апошні момант вёску".

На месцы падзення бамбардзіроўшчыка таксама ўсталяваны памятны знак у выглядзе асновы гільзы. Абломкі самалёта перададзены ў музей абароны Брэсцкай крэпасці. Шматлікае стала відавочным і для нашчадкаў.

Валерый Масянкоў, унук загінуўшага члена экіпажа, г. Санкт-Пецярбург, Расія: "Бабуля ніколі не святкавала дзень нараджэння свой, яна толькі дзень анёла святкавала. Я доўга думаў, чаму. І толькі зараз я зразумеў. Таму што дзень нараджэння бабулі 16 ліпеня - дзень гібелі дзеда".

Пакуль удалося адшукаць сваякоў чатырох чалавек з экіпажа. Пошукавікі не страчваюць надзеі выйсці на сувязь і з роднымі штурмана Аляксея Краўцова, сяржанта Гаўрыіла Бацвіна і лейтэнанта Уладзіміра Чаркая. Дарэчы, у памяць аб апошнім захавалася хустка, знойдзеная пры раскопках, з надпісам "Ад Ганны Уладзіміру". Гэта каласальная пошукавая праца ў мірны час падобна подзвігу. Той самы выпадак, калі сілы аддадзены нездарма.