Як працуе ЖКГ у Літве

22 октября 2017

Як жартуюць літоўцы, усе літоўскія дамы лёгка змяшчаюцца ў Мінск. 40 тысяч будынкаў, столькі прыкладна ў жылым фондзе краіны і, што незвычайна, кожны з гэтых дамоў мае свайго кіраўніка. А значыць, гэта 40 тысяч кіраўнікоў.

І наогул зараз у нашых ЖКГ больш адрозненняў. Аб усім падрабязна - Андрэй Лапцёнак.

Ацяпленне зробяць таннейшым, але толькі да канца студзеня. Улады Літвы прынялі рашэнне, аб тым, што льготны ПДВ на ацяпленне і гарачую ваду будзе дзейнічаць толькі да канца бягучага года - 9% замест 21%, але, паўтаруся, толькі на час. Дыскусія вакол гэтага развярнулася неабыякая, нагадаем, напярэдадні парламенцкіх выбараў улады самі паабяцалі публічна, што вернуць грошы жыхарам Вільнюса за нібы пераплачанае ацяпленне – размова ішла аб дзясятках мільёнаў еўра.

Галоўны папрок пастаўшчыку цяпла Vilniaus energija, кантрольны пакет якой у французаў. Літоўская камісія па цэнах і кантролі энергетыкі высветліла, што на працягу трох гадоў, з 2012 па 2015 год, літоўскі манапаліст неабгрунтавана атрымаў без малога 25 млн еўра звышпрыбытку. Зараз абавязаныя кампенсаваць. Льготны ПДВ - кампраміснае рашэнне, яго зараз падтрымаў і парламент. Зрэшты, скепсіс жыхароў літоўскай сталіцы зможа развеяць толькі новы рахунак, які прыйдзе толькі напрыканцы месяца.

Дакладную цану не назавуць нават эксперты. Можна толькі вызначыць звязаную з ПДВ тэндэнцыю. У дадатак на кошт ацяплення ўплывае тэмпература паветра і стан дома - калі ён стары, то ацяпленне каштуе даражэй, калі новы - танней. Ну і, зразумела, цана будзе залежаць ад рыначных цэн на паліва.

Юозас Антанайціс, кіраўнік Асацыяцыі жылтаварыстваў вільнюскіх шматкватэрных дамоў: "Вядома, у Літве ўтрымліваць кватэру дорага! У некаторых утрыманне жылля абыходзяцца да 25%. Але ёсць аб'ектыўная прычына - газ! Складае асноўны прадукт для атрымання цяпла, ён вельмі дарагі. Гэта са звадкаваным газам зараз трошкі паменшылася. Потым дамы ў нас усё-такі дрэнна ўтрымліваліся. Іх трэба рамантаваць. Рамонты таксама еўрапейскімі цэнамі, а не савецкімі цэнамі. Дзяржава ўсталёўвае мінімальныя зарплаты або сярэднія зарплаты, паднялі працаўнікам зарплату, адкуль яны складаюцца, напрыклад, у дамавых гаспадарках? Зноў трэба! Гэта задорага абыходзіцца, але што рабіць? Жыць жа трэба!"

Юозас Антанайціс, мабыць, адзін з самых аўтарытэтных экспертаў па жыллёва-камунальных пытаннях у Літве і гатовы быў бы параўнаць практыкі Літвы і Беларусі, але адзначае: ці наўрад гэта будзе карэктна.

Юозас Антанайціс, кіраўнік Асацыяцыі жыллёвых таварыстваў вільнюскіх шматкватэрных дамоў: "Мы кожны год аб'язджаем шмат краін. Я быў у вас у Беларусі, разы чатыры з вашымі арганізацыямі сустракаўся. Зноў жа - розная ўласнасць, розныя законы".

Для ўласнікаў кватэр у Літве цеплаэнергія, электраэнергія, вада, газ па сутнасці з'яўляюцца таварам, які яны купляюць па прадаплаце, авансам. А ў Беларусі - усё гэта частка жыллёва-камунальных паслуг, за якія можна плаціць праз месяц пасля спажывання. Розны падыход і па капітальным рамонце. У Літве адлічэнні на капрамонт заўсёды захоўваюцца на разліковым рахунку аб'яднання ўласнікаў, велічыня вызначаецца кіраўніком і сцвярджаецца агульным зборам. А забяспечваць рамонт агульнай маёмасці абавязаны ўласнік кватэры.

У рамках праграм Еўрасаюза да 2020 года Літва павінна абнавіць 70% старых дамоў. Гэта прыкладна 30 тысяч дамоў, у якіх жыве 65% жыхароў краіны. Мэта годная. Дзякуючы рэнавацыі, можна захаваць да 50% энергіі. Але, каб яе дасягнуць, патрэбныя каласальныя сродкі.

Нерус Шараускас, дырэктар найбуйнейшай кіруючай кампаніі Літвы тлумачыць, што вялікая частка пытанняў узнікае ў старым фондзе горада. Рашэнні там цяжкія і вельмі дарагія. Уласнасць прыватная і, каб атрымаць дазвол на рамонт, трэба правесці перамовы з кожным уласнікам.

У зрыве тэрмінаў праграмы рэнавацыі папракалі і пенсіянераў, і маламаёмных грамадзян. Як быццам, яны не даюць згоды на рэнавацыю і тармозяць працэс. Так або інакш віну ўзвальваюць на ўласнікаў. Але наш суразмоўца ўпэўнены - жыллё павінна быць нацыянальным прыярытэтам, а значыць, адказнасць дзяржавы ў гэтай гісторыі не меншая. А задача ва ўсіх агульная.

Юозас Антанайціс, кіраўнік Асацыяцыі жыллёвых таварыстваў вільнюскіх шматкватэрных дамоў: "Самае галоўнае, кантроль, каб былі дамы ўтульныя, каб яны былі тэхнічна спраўныя каб людзі там радаваліся, усміхаліся, а не лаяліся паміж сабой".

Але наперадзе зіма, і пытанні капрамонту жыхары, хутчэй за ўсё, перанясуць на вясну. Трымаючы ў розуме пакуль яшчэ старую формулу: чым халаднейшы месяц, тым вышэйшая будзе цана.