Яшчэ адно новаўвядзенне тыдня - змяненне ў Крымінальным кодэксе. Паніжаны парог пакарання паводле артыкула 328 - за незаконнае абарачэнне наркотыкаў. На магчымасць такой карэкціроўкі Аляксандр Лукашэнка паказаў падчас Паслання беларускаму народу і парламенту. Але пры гэтым адзначыў: пакаранне за выраб і распаўсюджванне наркотыкаў па-ранейшаму будзе жорсткім! Такім чынам, за абарачэнне наркотыкаў з мэтай збыту пагражае зараз не ад 5 да 8 гадоў, а ад 3 да 8. За гэтае ж злачынства, учыненае групай асоб, у буйным памеры або раней ужо судзімым за наркотыкі, ніжнюю планку скарацілі на год - ад 6 да 15. Тым часам Беларусь узмацняе і прафілактыку гэтых злачынстваў, а таксама самой наркаманіі. Бо яшчэ свежыя ў памяці жудасныя прыклады смерцяў ад найцяжэйшай сінтэтыкі ў 2013-2014 гадах.
Юрый Шаўчук адправіўся не толькі да экспертаў, але і да людзей, якія спрабуюць зладзіцца з цягай да наркотыкаў. Сёння тыя дні Ілья ўспамінае з болем у вачах. Нарказалежнасць ледзь не каштавала яму жыцця. На дапамогу своечасова прыйшлі родныя людзі, якія вярнулі яго дахаты. Але на гэтым праблемы не скончыліся, бо шматгадовая залежнасць ад наркотыкаў нікуды не знікла.
У надзеі хоць неяк дапамагчы свайму дзіцяці бацькі сталі шукаць для яго прыдатную праграму лячэння. Выбар упаў на беларускі рэабілітацыйны цэнтр. Цэнтр здаровай моладзі з'явіўся ў Беларусі ў 2011 годзе, першапачаткова гэта былі два філіялы - у Гомелі і Мінску. Але роўна год таму ў цэнтра з'явіўся новы дом. Вось ён. Філіялы аб'ядналіся. Такіх, як Ілья, тут сёння 17 чалавек. Самай малодшай дзяўчыне 16, старэйшаму мужчыне 56. І ў кожнага свая гісторыя зламанага наркотыкамі лёсу.
Безвыходнасць. Часта нарказалежныя людзі сутыкаюцца менавіта з гэтай праблемай. Прычым не важна, які вопыт ужывання: 17 гадоў, як у Надзеі, або год. І тут самае галоўнае - не прапусціць момант і своечасова звярнуцца па дапамогу. Дарэчы, у Мінску ёсць месцы, куды можна прыйсці са сваёй праблемай. Міністэрства здароўя ставіць акцэнт на прафілактыку і ананімнасць. І робіць усё, каб нарказалежныя не баяліся звяртацца па дапамогу. На жаль, часта менавіта так і бывае. Маладых людзей затрымліваюць з дозай, і да нарказалежнасці дадаецца яшчэ адна праблема - артыкул за незаконнае абарачэнне наркотыкаў. Сёння назіраецца тэндэнцыя: забароненыя рэчывы трывала ўвайшлі ў зводкі крымінальных навін і ўсё часцей з’яўляюцца ў гісторыях, калі ад наркотыкаў гінуць людзі. Амаль штодня байцы наркакантролю рапартуюць пра затрыманне закладчыкаў або прадаўцоў. Беларусь на заканадаўчым узроўні адной з першых увяла паняцці "базавае рэчыва" і "аналаг". Інакш гаворачы, забараніла адразу ўсе формулы наркотыкаў і ўсе іх мадыфікацыі аўтаматычна. Гэта ініцыятыва наркакантролю, якую падтрымалі на дзяржаўным узроўні.
Працаваць на апярэджанне - гэта значыць апярэдзіць дылераў, пакуль новы закінуты на рынак наркотык яшчэ не дакаціўся да Беларусі. Шмат у чым дзякуючы гэтаму і атрымалася збіць хвалю нарказлачынстваў у краіне. Пік так званай спайс-эпідэміі (сінтэтычных наркотыкаў) прыпаў у Беларусі на 2014 год - больш за 7 000 крымінальных спраў. Да 2018 года колькасць злачынстваў скарацілася больш як на 2 000. І тут важна разумець, што дзяржава не бярэ за мэту толькі караць. Гэта даказвае і тое, што напярэдадні была паніжана ніжняя мяжа пакарання паводле другой і трэцяй частак артыкула за незаконнае абарачэнне наркотыкаў. Мінімальны тэрмін паводле гэтых частак будзе не 5 і 8 гадоў, як гэта было раней, а 3 і 6. Да кожнай крымінальнай справы будзе індывідуальны падыход.
Сёння 88 500 беларусаў залежныя ад наркотыкаў. Лічба, параўнальная з насельніцтвам невялікага горада. Да канца 2019 года ў Мінску павінны запусціць пілотны праект на базе РНПЦ псіхічнага здароўя - цэнтр працяглай рэабілітацыі, які дапаможа вярнуць да нармальнага жыцця як мага больш людзей. Калі праект пакажа сваю эфектыўнасць, такія ж цэнтры з'явяцца ва ўсіх абласных цэнтрах. Паводле задумы, кожны чалавек спачатку пройдзе медыцынскую рэабілітацыю, у тым ліку псіхатэрапію, а потым яго накіруюць на сацыяльную рэабілітацыю, каб чалавек мог вярнуцца ў грамадства, каб лячэнне не было марным. Да кожнага ўдзельніка праекта будзе прымацаваны сацработнік, які акажа патрэбную дапамогу - пачынаючы ад аднаўлення дакументаў, сканчаючы пошукам працы і жылля.
Жаданне сысці ад праблем, дрэнная кампанія, зацяжная дэпрэсія - прычын, па якіх чалавек пачынае ўжываць наркотыкі, безліч. Але вынік заўсёды адзін, і, на жаль, ён не самы спрыяльны для чалавека. За пачуццём эйфарыі, поўнага спакою і бесклапотнасці заўсёды прыходзяць сумныя наступствы: парушэнне псіхікі, галюцынацыі, параноя, паніжэнне імунітэту, а пры перадазіроўках - смяротны вынік. А гэта ўжо тыя, хто працягвае ўжываць. Некантралюемыя паводзіны, сталыя болі і вечны пошук запаветнай дозы, інакш моцная ломка. Гэта і становіцца сэнсам жыцця. Гэта адкрыцці былых наркаманаў, хоць многія гавораць, што былых не бывае. Гэтыя людзі толькі знаходзяцца ў стадыі рэмісіі, гэта значыць, не ўжываюць наркотыкі.
Усе героі гэтага сюжэта спадзяюцца атрымаць свой другі шанц. Не ламаць жыццё нарказалежным людзям, а працягнуць ім руку дапамогі - менавіта такую мэту ставіць перад сабою дзяржава. Дапамогу могуць падаць і ананімна, і ў рэабілітацыйных цэнтрах. Але калі чалавек з цягай да наркотыкаў не імкнецца выбрацца з багны, а зацягвае ў яе і іншых, рэакцыя з боку праваахоўнікаў таксама будзе адпаведнай. Дарэчы, вядомая статыстыка: кожны нарказалежны прыводзіць у сваё кола яшчэ 10-15 будучых наркаманаў. І пераламаць гэтую сумную тэндэнцыю - прыярытэтная задача.
Зараз МУС і Міністэрства адукацыі распрацоўваюць сумесны план, як змагацца з наркаманіяй у моладзевым асяроддзі. Прапаноўваецца запусціць спецыялізаваны сайт, на якім падлетак, які патрапіў у бяду, зможа ананімна атрымаць кваліфікаваную дапамогу.
