Хлусню і інсінуацыі ў сацыяльных сетках прапаноўваюць аб’явіць па-за законам, а распаўсюджвальнікаў караць гіганцкімі штрафамі - да 50-ці мільёнаў еўра. Адпаведны законапраект падрыхтаваў бундэстаг. І ў дадзеным працэсе немцы не адзінокія. Гэта актуальна для Еўрасаюза, ЗША і Беларусі.
"Суды выносяць прыгаворы мінскім студэнтам" - гучны загаловак, за які адразу чапляецца вока. І ні слова, што гэтыя студэнты (калі гэта студэнты) зрабілі. Удзел у дазволенай акцыі - не падстава для затрымання. Падставай можа стаць толькі парушэнне закона. Чаму так званыя незалежныя СМІ ўпарта прапускаюць міма тэксту факт таго, што анархісты парушылі закон? Проста выдатны загаловак: судзяць студэнта. Вось і відэа, як яго схапілі. Праўда ў тым, што маршыруе па вуліцы гэты студэнт у масцы і пад чорным флагам. А накрычаўшыся, як звычайны пасажыр, едзе дахаты ў тралейбусе. Але, зняўшы маску, ён не здымае з сябе адказнасці.
Адкруціце назад падзеі ва Украіне. Пачатак снежня 2013 года. Вельмі вядомыя маскі. І таксама ўсе стужкі навін, як па камандзе, дружна распавядаюць пра затрыманых студэнтаў. Як вынік - тысячы гнеўных каментарыяў і пастоў, заклікі браць гарбату і добры настрой і выходзіць на вуліцы. Тая ж тэхналогія і ў нас. Адзін у адзін!
Вось блогер, мабыць, смеху дзеля назваў свой ліст міністру ўнутраных спраў "закрытым". А ў сацыяльнай сетцы падсілкаваў пазіцыю яшчэ і вострым слоўцам. Нецэнзурным. Facebook стрывае, МУС - не факт.
Загалоўкі навін у Інтэрнэце - асобная гісторыя і сапраўднае мастацтва маніпуляцыі грамадскай прытомнасцю. Вось дружна прыпісаная "гэтым БТ-шнікам" аналогія з нацызмам. Праўдзівы сэнс інфармацыі, якая прагучала ў эфіры, замаскіраваны крыклівым загалоўкам, які не адпавядае агучаным фактам.
У ход пайшлі і іншыя брудныя інтэрнэт-прыёмы. Пасля таго, як "Званок сябру" размясцілі на Youtube, была абвешчаная кампанія дызлайкаў, ініцыятары якой і западозрылі няладнае, калі стала немагчыма пакінуць каментарый пад фільмам.
"Калі аўтаматыка Youtube лічыць, што пачалася накрутка, яна адключае магчымасць лайкаў. Гэта даўно ўсім вядома. Лозунгі - міма. Ніколі не паверу, што ў разгар рабочага часу пачаліся масавыя прагляды гэтага фільма.
Затое на інтэрнэт-старонках сваіх выданняў самыя сумленныя і дэмакратычныя СМІ - сапраўдныя гаспадары. Тут і праўда, улічваецца голас кожнага. Толькі чамусьці негатыўныя ацэнкі дубліруюцца і адразу ідуць у "патрэбную" скарбонку.
Маніпуляцыі відаць і падчас інтэрнэт-трансляцый акцый пратэсту. Вось акцыя ў Гродне. Прадстаўніца выканкама некалькі разоў паўтарае, што мэр запрашае на сустрэчу. Карэспандэнт стаіць побач, усё чуе. Але для сваёй аўдыторыі перадае цалкам процілеглае.
Гэта Юлія Філіповіч - жонка асуджанага на суткі ўдзельніка вулічных пратэстаў. Вось фрагмент яе гутаркі са студыяй "Радыё Свабода" па скайпе, які падключаецца праз Інтэрнэт альбо з дапамогай тэлефоннага аператара.
Фейкавымі навінамі і падтасоўваннямі фактаў зараз сур'ёзна занепакоеныя ва ўсім свеце. Схема распаўсюджвання лжывых звестак усюды аднолькавая - фальшывыя сенсацыі нараджаюцца ў Інтэрнэце, імкліва распаўсюджваюцца ў сацсетках і апошні час усё часцей трапляюць на старонкі аўтарытэтных газет або экраны паважаных тэлеканалаў. Часам выпадкова, часам наўмысна, дзеля рэйтынгаў або фарміравання патрэбнага меркавання.
Эн Апельбаўм, журналіст, пісьменнік, Вялікабрытанія: "Вельмі важна разумець, калі мы гаворым пра фейкавыя навіны, мы насамрэч гаворым пра дэзінфармацыю. Размова не проста пра выдумкі або чуткі, якія заўсёды мелі месца. Зараз мы гаворым пра магчымасці, якая з'явілася ў вызначаных груп людзей або партый, ствараць цэлыя сеткі фейкавых навін. Ёсць сайты, якія вырабляюць фейкавыя навіны, ёсць сайты, якія распаўсюджваюць іх. Ёсць сацыяльныя сеткі, з дапамогай якіх займаюцца і тым, і іншым".
Самы масавы выпадак ілжывых навін свет назіраў летась - падчас перадвыбарнай кампаніі ў ЗША. На працягу шматлікіх месяцаў амерыканскія СМІ палівалі брудам мільярдэра Дональда Трампа, каб у выбаршчыкаў прапала жаданне за яго галасаваць. Вось толькі эфект атрымаўся зваротны. Тым не менш, праблемай сур'ёзна занепакоіліся і аналітыкі, і палітыкі.
Даміян Колінс, дэпутат парламента Вялікабрытаніі: "Гэта не толькі амерыканская праблема. Гэта праблема, якая закранае ўвесь свет. Асноўны інструмент распаўсюджвання фейкавых навін - людзі, якія дзеляцца кантэнтам адзін з адным у сацыяльных сетках. І кожны дзень усё больш людзей розных узростаў карыстаецца Facebook або Google".
Эн Апельбаўм, журналіст, пісьменнік, Вялікабрытанія: "Першымі, хто пачаў актыўна выкарыстоўваць тое ж радыё, былі Гітлер і Сталін. Радыё было першым асяроддзем, якое выкарысталі для негатыўнага ўздзеяння на масы. І, я думаю, што з сацыяльнымі сеткамі зараз адбываецца тое ж самае. Яны вядуць да аналагічных рэвалюцыйных пераўтварэнняў у СМІ. А гэта азначае, што мы можам назіраць рознага роду дзіўныя эфекты і палітычныя зрухі".
Законы аб процідзеянні дэзінфармацыі рыхтуюць краіны ЕС, ЗША, Канада. Урад ФРГ распрацаваў праект дакумента, які дазволіць штрафаваць сацыяльныя сеткі на суму да 50-ці мільёнаў еўра за няўчаснае выдаленне фейкавага альбо нелегальнага кантэнту. Такую ініцыятыву прапрацоўваюць улады Чэхіі. У Вялікабрытаніі ж днямі з'явілася цэлае ведамства, якое будзе працаваць з дэзінфармацыяй - міністэрства па барацьбе з падрыўной дзейнасцю. Яго афіцыйная задача - абарона цэласнасці брытанскага дэмакратычнага жыцця.
На гэтым фоне ў пачатку вясны самая буйная сацыяльная сетка планеты - Facebook – пачала адзначаць фейкавыя навіны ў стужках карыстальнікаў спецыяльнай плашкай. Праўда, працуе функцыя толькі ў англамоўным сегменце рэсурсу і толькі з тымі навінамі, на якія паскардзіліся карыстальнікі.
У Беларусі кантэнт, які распаўсюджваецца ў медыяпрасторы, рэгулюецца законам аб СМІ, захаванне якога кантралюе Міністэрства інфармацыі. Гэта ведамства мае права выносіць зарэгістраваным СМІ папярэджанні аб парушэннях і сачыць за ўхіленнем недахопаў.
