Напярэдадні завяршыўся візіт у нашу краіну дэлегацыі з Заходняй Еўропы. Шэраг дыскусійных сустрэч пад слоганам "Памятаем дзеля агульнаеўрапейскай гісторыі" прадстаўнікі грамадскіх арганізацый і сваякі ахвяр канцлагера Малы Трасцянец правялі ў Мінску. І ўпершыню афіцыйная асоба нямецкага ўрада прынесла беларускаму боку прабачэнне за дзеянні нямецкіх салдат.
З падрабязнасцямі Юрый Таболін.
Габрыэль Хайм упершыню на месцы смерці сваёй бабулі. У чэрвені 1942 года фашысты яе дэпартавалі з Берліна і праз пяць дзён жорстка закатавалі ў лагеры смерці. Так паступалі з кожным вязнем у Малым Трасцянцы.
Габрыэль Хайм, сваяк загінуўшых у Трасцянцы: "Паездка сюды была маёй патрэбнасцю. Тут, на месцы гібелі, я магу выказаць смутак, аддаць даніну памяці бабулі, якую бачыў толькі на фатаграфіі. Назад я паеду з пачуццём прымірэння і палёгкі".
Агульная колькасць ахвяр у Малым Трасцянцы перавысіла 200 тысяч чалавек. Сюды адпраўлялі не толькі ваеннапалонных, але і яўрэяў з усёй тэрыторыі былой германскай імперыі. Трасцянец стаў сімвалам Халакоста. Гісторыкі прызнаюць, што так маштабна яўрэяў не знішчалі ні ў адным іншым лагеры Еўропы. Аднак дагэтуль гэтага месца няма на карце аналагічных мемарыяльных аб'ектаў.
Петэр Юнге-Вентруп, дырэктар Дортмундскага міжнароднага адукацыйнага цэнтра: "Тут гінулі выхадцы з Аўстрыі, Чэхіі, Польшчы. Менавіта таму Малы Трасцянец па праве павінен стаць зыходным пунктам для пабудовы агульнай культуры памяці. Мы на гэта вельмі спадзяёмся і для гэтага арганізавалі гэты візіт".
У рамках мемарыяльных мерапрыемстваў "Памятаем дзеля агульнаеўрапейскага будучыні" ў Беларусь прыехалі сваякі загінуўшых падчас вайны і прадстаўнікі грамадскіх аб'яднанняў Старога Свету. У наладжванні мірных адносін, на іх думку, больш увагі варта надаваць народнай дыпламатыі.
Аляксандр Гур'янаў, намеснік Міністра замежных спраў Беларусі: "Заўсёды можна ўзнімаць пытанні гістарычныя на дзяржаўны ўзровень, але лепш, калі гэта ідзе ад грамадзянскай супольнасці, ад грамадскіх арганізацый, якія не па чутках ведаюць гэтыя праблемы".
Высокія госці з Германіі прызнаюць, што гісторыю нельга перапісаць, і лічаць сваёй мэтай усяляк спрыяць прымірэнню нашых краін. Упершыню за гісторыю суверэннай Беларусі прадстаўнік федэральнага ўрада Германіі на гэтым статутным мерапрыемстве прынёс свае прабачэнні за дзеянні нямецкіх захопнікаў у дачыненні да жыхароў нашай краіны.
Гернат Эрлер, упаўнаважаны па пытаннях супрацоўніцтва грамадзянскіх ініцыятыў МЗС ФРГ: "Такі жэст з'яўляецца часткай культуры памяці, ён не патрабуе, і мы не чакаем ніякага водгуку. Адзінае, чаго хочацца пажадаць, - гэта супрацоўніцтва, супрацоўніцтва паміж адукацыйнымі цэнтрамі, гістарычнымі майстэрнямі. Мы хочам стварыць на базе мемарыяльнага комплексу цэнтр прымірэння, што і з'яўляецца сэнсам нашых памкненняў".
Сфарміраваць агульную культуру памяці - вось асноўная задача сучаснага грамадства. Адказнасць за мір ляжыць на кожным з нас, бо народная дыпламатыя, як паказвае практыка, здольная вырашыць большую частку канфліктаў як паміж асобамі, так і на міжнародным узроўні.
