Раздрукаваць орган або нават стварыць новае жыццё. І гэта не навуковая фантастыка, а звычайныя будні навукоўцаў Беларускай акадэміі навук, якія ўкараняюць новыя тэхналогіі ў галоўныя кірункі сучаснай медыцыны - генетыку і фармакалогію. Дзякуючы навуковым распрацоўкам машыны-прынтары ўжо могуць без дапамогі чалавека зрабіць орган, пратэз, а ў найбліжэйшай будучыні - нават аперацыю. Пра тое, як простая ідэя становіцца інавацыяй, - даведалася Юлія Грызунт.
Сотні лістоў з падзякай, дзясяткі фатаграфій нованароджаных і нават асабістыя сустрэчы з тымі, хто з'явіўся на свет, дзякуючы ў тым ліку яе працы. Ірма Масэ заведуе лабараторыяй генетыкі чалавека, супрацоўнікі якой за няпоўныя пяць гадоў пратэсціравалі ўжо звыш пяці тысяч жанчын, выяўляючы генетычныя прычыны невыношвання цяжарнасці... сёння шматлікія з іх ужо мамы.
Генетыка была і застаецца адным з самых загадкавых і перспектыўных кірункаў даследаванняў навукоўцаў усяго свету. Наша краіна - не выключэнне. Акрамя таго, асаблівая ўвага ў Акадэміі навук адводзіцца фармакалогіі. Лекі ад раку - прычым не папулярныя джэнерыкі, а ўнікальныя распрацоўкі - ад ідэі да канчатковага прадукта. Трэці кірунак - біядабаўкі. Часам, сінтэз самай звычайнай травы можа стаць залогам добрага сну, настрою і нават даўгалецця.
Аляксандр Кільчэўскі, галоўны навуковы сакратар НАН Беларусі: "Мы супрацоўнічаем са шматлікімі медыцынскімі ўстановамі. Мы працуем разам у шэрагу сумесных праектаў, праграм, для таго, каб забяспечыць нашу ахову здароўя новымі відамі лекаў, новымі відамі біялагічных дадаткаў і новымі тэхналогіямі лячэння".
А гэтая распрацоўка нашых навукоўцаў у літаральным сэнсе падтрымлівае жыццё… Спецыяльнае пакрыццё, якое наносіцца на тытанавыя імплантаты. Такія канструкцыі ўрачы выкарыстоўваюць для таго, каб "зрасціць" пашкоджаныя косці або пазваночнік пацыента, а таксама пры сківіца-тварнай хірургіі. Каб тытанавы імплантат "прыжыўся" ў арганізме, яшчэ да ўрачэбнай аперацыі ў лабараторыі навукоўцаў канструкцыю змяшчаюць у спецыяльны электраліт і ўздзейнічаюць на яго электрычным токам. А акіслены тытан валодае ўжо цалкам іншымі ўласцівасцямі. Дарэчы, на адну і тую ж канструкцыю навукоўцы могуць наносіць розныя пакрыцці, напрыклад, адна палова імплантата здольная стымуляваць рост касцяной тканкі і зрастанне з ёй, а другая - ніяк не ўздзейнічаць на мышачную.
Ігар Смяглікаў, загадчык лабараторыі фізіка-тэхнічнага інстытута НАН Беларусі: "Мы можам рабіць колер пакрыццяў розны - і тады ў камбінацыі імплантат і крапежны выраб яны адпавядаюць па тыпе-памерах. І калі хірург праводзіць аперацыю, то ў яго значна менш шанцаў памыліцца і ўзяць вінцік не тры, а тры з паловай… Гэта вельмі важна з пункту гледжання нейрахірургіі або сківічна-тварнай".
Нядаўна на стартавай старонцы ўсіх навінных парталаў з'явіліся загалоўкі - у Беларусі прайшла аперацыя з выкарыстаннем 3D-мадэлі сэрца. У нашай Акадэміі навук побач са штучнай мышцай можна ўбачыць і бронхі, і сасуды, і пратэзы. За апошнія 5 гадоў беларускія навукоўцы змаглі надрукаваць цэлы набор чалавечых органаў, прычым кожны з іх у дакладнасці да самых непрыметных частак паўтарае сапраўдны.
Сяргей Філатаў, загадчык лабараторыі інстытута цепла- і масаабмену імя А.У. Лыкава НАН Беларусі: "У складаных выпадках назірання тамаграмы не заўсёды дазваляе медыкам атрымаць дастатковую інфармацыю для паспяховага правядзення аперацыі. У складаных выпадках яны просяць зрабіць матэрыяльную мадэль з тым, каб на ёй падрыхтаваць аперацыю, і тады вынік аперацыі становіцца значна больш прадказальны".
Такая практыка існуе ўжо два гады. Зараз навукоўцы інстытута цепла- і масаабмену працуюць над аналагамі сасудаў з эластычнага палімеру. Гэта заказ нашага медыцынскага ўніверсітэта. На празрыстых "копіях" студэнты будуць праводзіць свае першыя аперацыі. Дарэчы, у гэтай лабараторыі ўжо ідзе размова і аб умяшаннях без хірурга.
Аналаг такога механічнага маніпулятара можа праводзіць аперацыі і, у прынцыпе, ужо выкарыстоўваецца ў некаторых краінах свету. Лазерны дыёд можа падсвятліць патрэбны орган у самым цяжкадаступным месцы. Другая частка, непасрэдна, робіць саму працэдуру. Дарэчы, вось гэтыя механізмы былі раздрукаваныя якраз на 3D-прынтары.
Гаворачы аб самім прадукце знакамітай машыны - у найбліжэйшы час пачнецца вялікая праверка, пасля якой - пры паспяховым выніку - у гэтай лабараторыі пачнуць друкаваць органы непасрэдна для трансплантацыі.
