І яшчэ крыху пра тыя шэдэўры, па якіх вучацца гаварыць, разумець, вучацца жыць. Праўда, зараз пра выданні гэтых дзён. У беларускім мастацтве знойдзецца нямала імёнаў былых франтавікоў і вязняў канцлагераў, якія ў сваёй творчасці сказалі галоўнае пра вайну. Сярод іх Герой Беларусі і народны мастак Савецкага Саюза і Беларусі Міхаіл Савіцкі. Адной са знакавых яго работ стала знакамітая "Партызанская мадонна". Гісторыя шэдэўра ў рэпартажы Наталлі Бардзілоўскай.
Калі ў 2006 годзе адкрыўся новы корпус Нацыянальнага мастацкага музея, прэстыжнае месца ў яго пастаяннай экспазіцыі заняло вось гэта палатно. "Партызанская мадонна" Міхаіла Савицкого ўжо 10 гадоў як нязменна ў зале беларускага сучаснага мастацтва. Але мала хто ведае, што аднайменная аўтарская работа знаходзіцца ў недасяжнай для шматлікіх мастакоў карціннай галерэі - Траццякоўцы.
Іх дзве і розныя. Першую мадонну мастак напісаў у канцы 60-х. Удзельнік Вялікай Айчыннай і абароны Севастопаля, вязень фашысцкіх канцлагераў пасля вайны Савіцкі - мастак, выпускнік Сурыкаўскага інстытута ў Маскве. Дэбютная праца "Напаказ" - прысвячэнне суровым гадам і гімн гуманізму. На Усесаюзнай выставе 1967 года Савіцкі дэманструе карціну, сюжэтам якой стала не сутычка з ворагам, а трыумф жыцця, увасоблены ў мацярынстве. Пачынаючы жывапісец ва ўзросце адыходзіць ад пафаснага сацрэалізму да паэтычнай алегорыі. Да трагізму персанажаў, якія ідуць у бой, на пярэднім плане - маці, якая корміць немаўля. Палатно ён і назваў "Партызанская мадонна".
Як знак прызнання дэбютнае палатно Савіцкага купляе Траццякоўка. Філасофія і мастацкі метад мастака на ўра ўспрымаюць мастацтвазнаўцы, але неадназначна калегі.
Траццякоўская "Партызанская мадонна" праедзе па ўсім свеце: міжнародныя выставы ў Еўропе, Амерыцы, Азіі. Тым часам у Мінску будуць марыць займець шэдэўр у калекцыю айчынных фондаў. Дырэктар Дзяржаўнага мастацкага музея БССР Алена Аладава настойліва ўгаворвала майстра напісаць копію "Мадонны" для Беларусі.
Для землякоў Савіцкі піша зусім новую мадонну. Вядомыя фарбы мастака - цёмныя, з глыбінёй. Мінская "Партызанская мадонна" ўбачыла свет у 1978. А сёння беларускі бок вядзе перамовы з Траццякоўскай галерэяй. Магчыма, дзве мадонны ўз'яднаюцца на будучай выставе.
