У пятніцу Прэзідэнт сабраў ключавых удзельнікаў беларускага нафтахімічнага рынку ў Наваполацку

Нафтахімічная галіна. Што мы звычайна ўяўляем, разважаючы на гэтую тэму? У першую чаргу, вядома, паліва, якім запраўляем свае машыны. Чаму цана вырасла на капейку? Наколькі якасны бензін або дызель залілі, ці будуць потым праблемы з рухавіком? 

Асабліва дасведчаныя ўспомняць пра барэль або бочку нафты - ад яе цаны скача палова сусветнай эканомікі. Плюс тыя, хто сочыць за сусветнымі канфліктамі, з лёгкасцю ўвяжуць войны на Вялікім Блізкім Усходзе з рэзкімі ўзлётамі цаны чорнага золата. Ёсць нават прымаўка: нафта, на жаль, гэта паліва для палітычных і ваенных машын сучаснасці. 

На жаль, сёння  гэта адзін з элементаў сучаснай геапалітыкі. 

Што ж гэтая галіна значыць для Беларусі? Па-першае, нафтаперапрацоўка і нафтахімія сумарна зарабляюць кожныя 15 рублёў з 100 у прамысловасці. Па-другое, толькі на двух заводах  - "Нафтане" і Мазырскім НПЗ -  працуе каля 15 тысяч чалавек. Для Наваполацка  завод наогул горадаўтваральны, кожная другая сям'я так або інакш звязаная з прадпрыемствам. 

Нафтахімія зарабляе для Беларусі значную частку валютнай выручкі. А гэта эканоміка краіны, зарплаты бюджэтнікам, пенсіі, дапамогі, г.з. урэшце адна з апор рэальнага эканамічнага суверэнітэту. А за ім і палітычнага. Менавіта таму дзяржава і ўлада, Прэзідэнт асабіста так пільна сочаць за самаадчуваннем галіны, за ходам мадэрнізацыі і аднаўленнем працы пасля атручвання бруднай сыравінай. 

У пятніцу Кіраўнік дзяржавы сабраў ключавых удзельнікаў беларускага нафтахімічнага рынку ў Наваполацку. Абмяркоўвалі завяршэнне мадэрнізацыі (толькі на "Нафтане" яна каштуе амаль паўтара мільярда долараў). І зазірнулі за гарызонт - у год 2030. Важная стратэгія. Неабходна ўжо сёння прадбачыць, што будзе запатрабавана светам у будучыні. 

Дарэчы, такі падыход: спачатку стратэгія і разлік, а потым інвестыцыі, прымяняюць да ўсіх галін. Лішніх грошай у краіны няма, права на памылку таксама. Відавочных рашэнняў усё менш. Напрыклад, укладанні ў сельскую гаспадарку і дрэваапрацоўку былі відавочнымі. Людзі і праз 10 гадоў будуць купляць якасныя прадукты харчавання, мэблю і натуральныя будматэрыялы. А ў энергетыцы, аўтапраме, высокіх тэхналогіях, прыборабудаванні  ўсё далёка не так відавочна. Адсюль і прэзідэнцкі акцэнт - "пралічаная стратэгія і разумная мадэрнізацыя" там, дзе можна будзе зарабіць праз 10 гадоў.

З нафтахіміі і вынікі нарады сабраў наш палітычны аглядальнік Андрэй Крывашэеў. 

"Нафтан" як першынец беларускай нафтаперапрацоўкі, горад у горадзе, супараўнальны з Наваполацкам, і як кластар новых тэхналогій, вядома, уразіў ўяўленне. Апошнія 10 гадоў у гэтай галіне свет змагаецца і траціць дзясяткі мільярдаў долараў, выйграваючы ўсяго некалькі дадатковых працэнтаў да глыбіні перапрацоўкі. "Нафтан", завяршаючы мадэрнізацыю, дасягне 93-х. Гэта лепшы сусветны ўзровень, які гарантуе заводу будучыню, калі ні скачкі цэн на нафту, ні электрамабілі, ні гандлёвыя войны ўжо не змогуць спыніць роўнае дыханне прадпрыемства. 

Апошнія гадоў 30 нафта і складаная хімія на яе аснове дэманструюць незайздроснае непастаянства. Чорнае золата то падае ў цане да 10 долараў, то ўзлятае вышэй за 100. З-за змовы экспарцёраў, войнаў, уключаючы гандлёвыя, твітаў Трампа і проста чутак на Уол-стрыт. Ніякай стабільнасці. Тое ж самае  ў нафтахіміі. Спачатку ў модзе пражэрлівыя і магутныя бензінавыя аўто, потым мода на мікраэлектракары і гарадскі электратранспарт. Пластык і сінтэтыка з паперай і кардонам памяняліся папулярнасцю ўжо па тры разы. 

Як у такіх умовах будаваць стратэгію і ўкладваць мільярды ў лічаныя працэнты глыбіні перапрацоўкі? Пытаем кіраўніка, які ведае адказы. Дырэктар "Нафтана" Аляксандр Дзямідаў наш суразмоўца (відэа).

Адзін "Нафтан" - гэта палова прамвытворчасці ўсёй Віцебскай вобласці. А таму ад раўнамернай працы НПЗ  залежыць эканоміка і жыццё ў цэлым рэгіёне. У 2016 году вобласць просела на 3 %, пасля сціплы рост. Аддачу далі мадэрнізаваныя дрэваапрацоўка, лён і абутак, але гэта даручэнне зверху. Свая стратэгія  непераканаўчая. 

Прэзідэнта ў дэталях цікавіць эфект мадэрнізацыі нафтаперапрацоўкі. На "Нафтане" гэта дзве ўстаноўкі - першаснай перапрацоўкі нафты і запаволенага каксавання адходаў. Калі вобразна. Першая - гэта сэрца завода, чысціць і размяркоўвае нафту па ўсім арганізме прадпрыемства. Другая - аналаг лімфавузлоў у целе чалавека, фільтруе адходы, выцягваючы максімум карыснага. Абедзве ўстаноўкі каштуюць фантастычныя мільярд 300 мільёнаў долараў. Але былі за крок ад катастрофы, калі з Расіі пайшла атрутная нафта, якая раз'ядае нават магістральныя трубы. 

Пытаем у гендырэктара, як выратавалі абсталяванне, як будуць адстойваць кампенсацыю ўрону (відэа).

Каштоўнасць мадэрнізацыі  не толькі ў абароне ад няякаснай сыравіны ў будучыні, але і ў глыбіні перапрацоўкі. 90 % і вышэй страхуюць ад сусветнай арытміі цэн на нафту. Бо рэнтабельнай становіцца перапрацоўка практычна любой партыі, дзе б чорнае золата не здабывалася, ці то Лацінская Амерыка, Азербайджан з Іранам або Беларусь. Нашу нафту цяжка і дорага здабываць, але гэтыя 2 мільёны Прэзідэнт даручае выкарыстаць як стратэгічны рэсурс развіцця галіны. У Беларуснафце  гатовыя. 

"Нафтан" па габарытах супараўнальны з горадам Наваполацкам. А таму прэзідэнцкую інспекцыю праводзяць у два этапы - пешшу ад устаноўкі да аператарскай, а далей на гарадскім аўтобусе. Паездка займае хвілін 20. І за гэты час паспяваюць абмеркаваць і тэхналагічны цыкл, і тэхналогіі канкурэнтаў, і фактары палітыкі  ЗША, Расіі, Кітая і Ірана. Але не толькі. Завод -  гэта працоўны калектыў у 10 тысяч чалавек. Кіраўнік дзяржавы, вядома, пытае дырэктара аб сацыяльных гарантыях людзям. 

Аб сучаснасці і будучыні нафтахіміі працягваюць дыялог у фармаце нарады. На парадку дня  экспарт і навацыі. Бо перапрацоўка нафты  - гэта не толькі валютная выручка. Тут нараджаюцца новыя тэхналогіі і матэрыялы для шырокага пула сумежнікаў - ад будаўніцтва да парфумерыі. Гэтым тлумачыцца пільная ўвага Прэзідэнта да галіны і ацэнка яе значнасці для рэальнага суверэнітэту. 

Беларускае - сінонім якасці. Так нашу нафтахімію ацэньваюць за мяжой. Да Кіраўніка дзяржавы іншаземцы - кампаніі і проста аўтамабілісты - не раз звярталіся напрамую з просьбай аднавіць або павялічыць пастаўкі паліва. 

Ва ўмовах гандлёвых войнаў і перадзелу рынкаў  такі імідж неацэнны. Аднак нават з такой перавагай нашым экспарцёрам часта не хапае амбіцый і дзелавой хваткі. 

І ўсё ж галоўнае пытанне на "Нафтане" нават не гандаль, а стратэгія. Электрамабілі выцясняюць бензін і дызель. Ад сінтэтыкі і пластмас свет вяртаецца да натуральных - дрэва, паперы і кардону. Плюс складаная хімія. Ёсць некалькі мадэляў развіцця ў свеце. Зрабіў стаўку не на тое, значыць, гадоў праз 10 прайграў і свой, і сусветны рынак. Адсюль даручэнне Прэзідэнта: да канца года вызначыць і пралічыць стратэгію галіны. Ацэняць яе, хутчэй за ўсё, ужо ў Мазыры, дзе Кіраўнік дзяржавы паабяцаў пабываць у бягучым, 2019.

Любая паездка Прэзідэнта ў рэгіёны не абыходзіцца без жывых зносін з людзьмі. Гэта важна. Як зваротная сувязь для ўлады і прамыя гарантыі для чалавека працы. Супрацоўнікі "Нафтана" першымі ў краіне даведаліся вынікі нарады на родным заводзе і першымі змаглі ацаніць будучыню прадпрыемства і галіны. 

Давер да ўлады - таксама фактар суверэнітэту. Адсюль гарантыі: завод і надалей не адмовіцца ад сацыяльнай нагрузкі. Так, у рыначнай эканоміцы  гэта выдаткі, але як сацыяльная дзяржава Беларусь працягне інвеставаць у людзей і вельмі акуратна падыходзіць да прыватызацыі народнага здабытку. Гэта нязменная пазіцыя Прэзідэнта. 

Чаму ў нафтахіміі лічаць кожную капейку ў цане паліва, як рэалізуюць стратэгічныя рашэнні, прынятыя на нарадзе, - нашы фінальныя пытанні да гендырэктара "Нафтана" (відэа). 

Такі стратэгічны падыход надалей будзе абавязковы для кожнага праекта мадэрнізацыі ў кожнай галіне. Спачатку  стратэгія і пралік эканомікі праекта гадоў на 10 і толькі пасля  інвестыцыі. Прычым бізнес-планаванне і дакладнасць, на якіх рынках і ўмовах будзе акупляцца навацыя, - прамы абавязак кіраўнікоў. Нафтахімія ў гэтым сэнсе  толькі першая ластаўка.