Гэты год асаблівы адразу для некалькіх пакаленняў беларусаў. У маі мы адзначым 70-ю гадавіну Вялікай Перамогі. Сёння нямала тых, каго чамусьці абурае менавіта такая фармулёўка - Вялікая Перамога. Маўляў, так, была вайна, перамаглі, і ўсё. Але гэта для тых, хто пра яе нічога не ведае або не жадае ведаць. Для ўсіх астатніх яна - Вялікая. Бо гэта гісторыя не пра зброю, тэхніку і генеральскі талент. Першым чынам, гэта гісторыя пра тое, як дух аказваецца мацнейшым за сталь.
І вось - адно са шматлікіх пацверджанняў таму. У касцёлах усяго свету могуць з'явіцца абразы з абліччамі беларускіх святых. Доўгі час таямніцай быў пакрыты культ сясцёр-пакутніц з Навагрудка. У гады Вялікай Айчыннай 11 манашак цаною ўласнага жыцця выратавалі мірных жыхароў горада. 15 гадоў таму Папа Рымскі Іаан Павел Другі прыняў рашэнне аб далучэнні іх да ліку блажэнных. Пра памяць без тэрміна даўнасці і пра памяць як сімвал - рэпартаж Наталлі Бардзілоўскай.
Метраў сто ад аўтатрасы. Счарнелы спіс на бярозе паказвае на адзінаццаць жаночых імёнаў. Славутая тутэйшая цішыня, якой не замінае нават сакавіцкае ветранае надвор’е і зручная, пратаптаная ў глыбокім снезе сцежка. Яна, як і свежыя кветкі пад вялізарным крыжам і лампадкі, якія тут заўсёды гараць, сведчаць: месца жывое. Жыхары Навагрудка ўпэўнілі: тут круглы год людзі. Пілігрымы прыязджаюць з усёй Беларусі і з замежжа. Слава пра навагрудскі лес абышла ўвесь каталіцкі свет і дайшла да Ватыкана, дзе пра самаахвярных сясцёр-беларусак ведаў і пытаўся яшчэ сам Папа Іаан Павел Другі!
Роўна 15 гадоў таму каталіцкі лідар з плошчы Святога Пятра ў Рыме пры незлічонай колькасці вернікаў розных нацыянальнасцяў абвясціў сясцёр-назарэтанак з Навагрудка бласлаўлёнымі, ці блажэннымі.
Усе адзінаццаць манахінь атрымалі асаблівы статус, лік святасці, які ў каталіцкай царкве азначае падзвіжніка, які ўратаваўся перад Богам і на нябёсах бачыць яго.
Блажэнны можа папрасіць за любога перад Хрыстом. Яму вернікі моляцца, яго просяць за сябе, за родных. Тым, хто звяртаецца да сясцёр, а асабліва тым, хто наведаў Навагрудак, пакланіўся месцу іх спачыну, дакрануўся да саркафага, манахіні-назарэтанкі дапамагаюць. Зрэшты, яшчэ да беатыфікацыі амаль адразу пасля гібелі навагрудскіх сясцёр весткі пра іх разыходзіліся па свеце, а самі пакутніцы нябачна апекавалі месцу, з якім звязаў іх лёс.
Заснаваная самім Вітаўтам, ад XIV стагоддзя Навагрудская Фара.
Сцены гэтага касцёла бачылі, як Ягайла вянчаўся з Соф’яй Гальшанскай, і нованароджанага Адама Міцкевіча, якога бацькі хрысцілі менавіта пад гэтым купалам. Тут – цудатворны абраз Навагрудскай Божай Маці. Сабор разам з замкам Міндоўга (ён на гары насупраць) бачыў шмат ваяўнічых часоў, але ніколі не зачыняў свае дзверы.
А ў пачатку трывожнага дваццатага стагоддзя да храма прыбылі прадстаўніцы ордэна сясцёр Найсвяцейшай Сям’і з Назарэта.
У Навагрудку пасяліліся манахіні родам з Верцялішкаў і з-пад Нясвіжа,
з Віленшчыны і з Польшчы. На новым месцы сёстры даглядалі хворых у шпіталі, падкормлівалі бедных, чыталі “Катэхізіс” дзятве. Пры тым што тагачасныя мясцовыя ўлады іх не віталі.
Вялікая Айчынная вайна, Навагрудак у акупацыі. 1943, карная фашысцкая экспедыцыя арыштоўвае 120 мясцовых жыхароў з мэтай іх далейшай ліквідацыі. І тады манахіні па добрай волі вырашаюць абмяняць жыцці навагрудскіх жанчын, старых і дзяцей на свае ўласныя.
Іх суткі трымалі ў гестапа, а потым сясцёр звезлі за 5 кіламетраў пад Навагрудак, у вёску Дзятлава. Менавіта тут, у гэтым лесе, была выкапаная яма, на краі якой перад расстрэлам сёстры ўкленчылі, але не перад карнікамі – перад Ісусам у апошнім маленні!
Бласлаўлёныя навагрудскія пакутніцы – за адзін крок да хвалы святасці. Ідзе праца кананістаў і спецыяльнай камісіі па прылічэнні іх да ліку святых. Ёй спрыяе Назарэтанскі ордэн і вернікі, якія моляцца сёстрам і за сясцёр.
