Цалкам імаверна, мір на ўсходзе Украіны далёка не толькі пытанне гуманітарнае. На гэтым завязана і стабільнасць палітычнай структуры, і эканамічнае багацце краіны. Пакуль жа і з адным, і другім праблемы. У прыватнасці, па эканоміцы: ВУП прасеў, цэны растуць, шматлікія заводы стаяць, людзі вымушаны шукаць новую працу, а гэта, зразумелая справа, не проста.
Якія прагнозы адносна суседа і аднаго з галоўных эканамічных партнёраў? Гэтымі днямі ў Кіеве працуе наш калега Сяргей Гусачэнка. Прама зараз ён выходзіць на сувязь са студыяй.
Ва Украіне сёння прынята апеляваць тэрмінам "сусветныя рэкорды". Вось толькі дасягненні гэтыя тычацца крутога піке нацыянальнай эканомікі. Падзенне выйшла настолькі рэзкім, што ўгнацца за Украінай, сумна адзначаюць эксперты, нікому не пад сілу. Так, у цэнтры Кіева зараз няма і следу ад барыкад і вогнішчаў Майдана, але пажар разгарэўся ў той сферы, якая тычыццаа кожнага ўкраінца. І патушыць яго не ўдаецца і зараз.
У гісторыі найноўшай Украіны аб'ектыўна гэта самы сур'ёзны крызіс. Толькі некалькі лічбаў: у мінулым годзе ВУП упаў на 7,5%. Вельмі сур'ёзны паказчык, але аказалася, што такі мінус - яшчэ нядрэнна для Украіны. Паказчыкі гэтага года горшыя мінімум удвая.
Аляксандр Ахрыменка, прэзідэнт Украінскага аналітычнага цэнтра: "Афіцыйна падзенне ВУП Украіны самае вялікае ў свеце. Калі бяром першы квартал - амаль 18%, другі квартал - амаль 15%. Па выніках года чакаюць у лепшым выпадку 12% падзенне, але гэта ўсё роўна сусветны рэкорд".
Выходзіць, усяго за два гады эканоміка страціла пятую частку. Але гэта абсалютныя лічбы. Калі прывязаць ВУП да долара, карціна яшчэ больш змрочная. Ад 175 мільярдаў засталося толькі 85.
Яшчэ адзін сумны рэкорд - гэта інфляцыя. Сёлета самая высокая ў свеце - пад 50%. У магазіны ўкраінцы сталі хадзіць менш і акуратна.
Падаюць фактычна ўсе галіны - прамысловасць, будаўніцтва, рознічны гандаль. Па сутнасці, спыняюцца цэлыя прадпрыемствы. Шматлікія страцілі працу, але і тым, хто працуе, не лягчэй. Упершыню з 2004 з'явілася праблема па выплатах заработнай платы.
Алег Усценка, выканаўчы дырэктар міжнароднага фонду Блейзера: "Але эканоміка сама па сабе не падае, а падае з ростам беспрацоўя. Афіцыйная лічба па выніках гэтага года будзе дзесьці 11%. Але гавораць пра 15-20%. Бо шматлікія прадпрыемствы ўжо працуюць не поўны працоўны дзень і не поўны працоўны тыдзень".
А вось камунальныя тарыфы спраўна растуць - плаціць больш украінцаў прымушаюць ледзь ці не кожны месяц. Гэтай восенню насельніцтва чакае дадатковы шок. Тарыфы на газ ужо восенню паднімуць прыкладна ў шэсць разоў.
Узровень жыцця ўкраінцаў працягвае рэзка зніжацца. Падзенне грыўні абясцэніла і зарплаты, і галоўныя сацыяльныя выплаты. Напрыклад, пенсія нават пасля нядаўняга павышэння ў сярэднім дзесьці 60 долараў.
Сітуацыю пагаршае не толькі становішча на ўсходзе - бюджэт ваеннага ведамства амаль 4 мільярды долараў, але і адсутнасць структурных рэформаў. Плюс да ўсяго сур'ёзная пазыковая нагрузка: узровень доўгу набліжаецца да 100% ВУП.
З гэтага тыдня Украіна жыве ў стадыі тэхнічнага дэфолту. Урад аб'явіў аб рэструктурызацыі знешняга доўгу. Г.з. прызнаў, што вяртаць пазыкі няма чым. Найбольш вострыя на язык журналісты ахрысцілі гэта апошняй сутаргай эканомікі.
Па ўсіх класіфікатарах сёння Украіна адны з самых бедных эканомік свету. ВУП на душу насельніцтва ўпаў да 2 тысяч долараў. Нават у Афрыцы вышэйшы. На гэтым фоне расце працоўная міграцыя, усё больш едуць на заробкі ў іншыя краіны, сацыяльны песімізм. Апошнія апытанні паказалі, што больш за 70% украінцаў упэўнены, што краіна развіваецца ў няправільным кірунку.
Дзяніс Кірухін, эксперт Кіеўскага цэнтра палітычных даследаванняў і канфлікталогіі: "Людзі не разлічваюць, што іх праблему вырашыць улада. І выбралі стратэгію індывідуальнага выжывання".
На фоне эканамічнай нестабільнасці знізіўся і прыток замежных інвестыцый. Сёлета чакаюць толькі 1 мільярд долараў, а калісьці не былі задаволены і 10. Адсутнасць рэформ і баявыя дзеянні на Усходзе падштурхнулі і даўнюю хваробу - карупцыю і ценявы сектар. Усё больш кампаній сыходзіць у шэрыя схемы. Ужо на афіцыйным узроўні называюць лічбу ў 45%. Аналітыкі дадаюць яшчэ 10 і выходзіць, што ў хованкі з дзяржавай гуляе большая частка бізнесу.
Ну, і вядома, барометр грамадскіх настрояў - мясцовая прэса. Словы "эканоміка", "эканомія", "дэфолт" і "крызіс" - самыя папулярныя з вялікім адрывам. Эксперты супакойваюць: эканоміка ўжо амаль намацала дно. Але вось калі спыніцца падзенне і, самае галоўнае, пачнецца развіццё, на гэты конт пакуль, на жаль, так ніхто і не можа скласці дакладных прагнозаў. Вось такія няпростыя вынікі.
