Сам візіт і яго фармат ужо называюць гістарычным - апошні раз у Мінск Старшыня КНР прыязджаў 14 гадоў таму, а Сі Цзыньпін у рангу кіраўніка дзяржавы прыбыў у нашу краіну ўпершыню.
Борт нумар адзін у нацыянальным аэрапорце прызямліўся ў пачатку 12. Строга па раскладзе. Насычаная праграма візіту распісаная па хвілінах: афіцыйныя перамовы, бізнес-форумы, дарэчы, наведванне Музея Вялікай Айчыннай. Высокага кітайскага госця ў знак павагі Прэзідэнт Беларусі асабіста сустракаў ля трапа.
Ужо ў аэрапорце палітыкі, па сутнасці, задалі тон будучым перамовам. Прывітанне выйшла цёплым. Кітайскага лідара сустракалі і студэнты беларускіх ВНУ, якія вывучаюць кітайскую мову. Дык вось Сі Цзыньпін персанальна паціснуў руку кожнаму з іх, а беларускі Прэзідэнт адзначыў, што менавіта гэтыя кадры ў будучыні будуць выстройваць двухбаковыя адносіны нашых краін.
Праз некалькі гадзін лідары сустрэліся ўжо ў Палацы Незалежнасці. Пагаварыць было аб чым. Дружба і супрацоўніцтва правераныя дзесяцігоддзямі, а двухбаковыя адносіны ўражваюць дынамікай. Аб сумесных праектах можна расказваць доўга, бо ўзровень партнёрства і ў палітыцы, і ў эканоміцы выйшаў на стратэгічны ўзровень.
Сёння ў нашай праграме адразу два матэрыялы - з Мінска і Пекіна. У Палацы Незалежнасці ўвесь дзень працаваў наш карэспандэнт Андрэй Крывашэеў. Ён сабраў усе падрабязнасці дыялогу на вышэйшым узроўні. Перамовы выпалі на нядзелю, але выйшлі насычанымі і прадуктыўнымі. Кіраўнікі дзяржаў даказалі - для вырашэння ключавых пытанняў у палітыкаў не бывае выхадных. Аб дамоўленасцях на паперы і праектах на перспектыву - храналогія першага дня гістарычнага візіту - у вялікім рэпартажы нашай праграмы.
Візіт кітайскага лідара ў Беларусь ужо паспелі назваць гістарычным. І гэта не перабольшанне або даніна этыкету. І працягласць 3 дні, і колькасць сустрэч афіцыйных і "без гальштука", і агучаная сума дагавораў і кантрактаў - каля 16 мільярдаў долараў - пацвярджаюць і статус Беларусі для Кітая - усебаковага стратэгічнага партнёра, і гістарычны характар візіту.
Плюс да ўсяго сённяшні дзень рубежны ў адносінах. За ім 20 гадоў карпатлівай працы і развіцця сувязяў ад першага візіту Прэзідэнта Беларусі ў Пекін да цяперашняга прыезду Старшыні КНР у Мінск. Гэтыя два дзесяцігоддзі шмат у чым вызначылі і сучасную эканамічную канфігурацыю Еўразіі, і ролю Беларусі ў самым сэрцы Еўропы.
У гэта цяжка паверыць, але ў 1995 годзе мы з вялікім Кітаем проста гандлявалі. А асобныя скептыкі ў Мінску прадракалі хуткі заход "Азіяцкаму дракону" і адгаворвалі Прэзідэнта ляцець у Пекін. Паслухай тады Аляксандр Лукашэнка гора-прагназістаў, і першая па пакупніцкім парытэце эканоміка ў свеце была б для нас сёння закрытая. На шчасце, спрацавала воля і інтуіцыя беларускага лідара - 7 візітаў на вышэйшым узроўні за 2 дзесяцігоддзі рыўкамі набліжалі Беларусь да цяперашняга статусу - усебаковага і стратэгічнага партнёра.
Вехі беларуска-кітайскіх кантактаў у новым тысячагоддзі рэгулярна ўмацоўвалі партнёрства. У пачатку нулявых візіт Старшыні Цзян Цзэміня робіць Беларусь прыярытэтам Паднябеснай ва Усходняй Еўропе.
Праз 5 гадоў Аляксандр Лукашэнка ў Пекіне сваёй паслядоўнасцю пераконвае партнёраў, што Беларусь - гэта сур'ёзна. З намі выгадна мець справу, і мы прынцыповыя ў сваёй палітыцы. Як вынік - адносіны ўпершыню выходзяць на ўзровень стратэгічных. Каласальная перавага для невялікай еўрапейскай краіны.
2010 год і зусім рэкордны і знакавы. Мінск упершыню наведвае цяперашні лідар Кітая Сі Цзыньпін, тады намеснік Старшыні. Для беларускай эканомікі адкрываюцца шматмільярдныя крэдытныя лініі. Шмат у чым менавіта яны не проста ратуюць нашу эканоміку ад зрыву ў рэцэсію, але і запускаюць стратэгічную мадэрнізацыю ўсёй эканомікі - у энергетыцы, сувязі, будаўніцтве, лагістыцы, высокіх тэхналогіях і адукацыі. Беларусь памятае і шануе "фінансавае плячо Кітая", падстаўленае ў крытычны момант.
Кастрычнік 2010 года - гэта момант нараджэння самага амбіцыйнага двухбаковага праекта - Індустрыяльнага парку "Вялікі Камень". Падчас прэзідэнцкага візіту ў Кітай падпісана першае пагадненне .
Год 2013 - чарговы візіт Прэзідэнта і чарговая вяха ў адносінах. Да формулы "стратэгічнае партнёрства" дадаюць адно, але якое слова - "усебаковае". Дарэчы дэкларацыю падпісвае ўжо новы кіраўнік Кітая Сі Цзыньпін. Каб зразумець вагу "аднаго слова" ў эканоміцы, досыць зірнуць на лічбы тавараабароту. Гэта без паслуг, інвестыцый, тэхналогій і адукацыйных праграм - яны неацэнныя.
Патраенне за пяць гадоў. Пры гэтым апошнія 2 гады з улікам паслуг узаемны гандаль стабільна пераадольвае 4-мільярдную мяжу.
Сусветнага крызісу як быццам не заўважылі, рост нашага экспарту - на траціну. Пры гэтым прадаем не сыравіну, а тавары. Самыя выгадныя пазіцыі: калійныя дабрэнні, IT-прадукт, сельгастэхніка, прадукты нафтахіміі, станкі па метале і нават лазеры, мікрасхемы і рэнтгенаўскае абсталяванне. Упершыню экспартавалі рэнтгены, мэблю і скуру высокага вырабу.
Агрэсіўны рост двухбаковай эканомікі і сувязяў быў бы немагчымы без лідарскіх якасцяў і намаганняў Аляксандра Лукашэнкі і новага кіраўніка Кітая.
Сі Цзыньпін - Старшыня Кітайскай Народнай Рэспублікі. Гэта вышэйшая дзяржаўная пасада ў Паднябеснай. Па нацыянальнасці - ханец. Гэта народнасць у Кітаі самая шматлікая. Будучы лідар нарадзіўся ў 1953 годзе ў сям'і блізкіх саратнікаў Маа Цзэдуна. Але ў 60-ых сям'я Сі Цзыньпіна была рэпрэсіраваная. 7 гадоў будучы кіраўнік Кітая правёў у працоўным лагеры ў адной з самых бедных правінцый краіны. Увесь гэты час жыў у суровых спартанскіх умовах, выконваў чарнавую працу і часта галадаў. Магчыма, менавіта гэтая старонка біяграфіі дапамагла будучаму лідару загартаваць характар і лепш зразумець спадзяванні простых кітайцаў.
Імклівы кар'ерны ўзлёт Сі Цзыньпіна пачаўся ў сярэдзіне 70-ых. Ён уступіў у Камуністычную партыю, паступіў ва ўніверсітэт і неўзабаве стаў сакратаром міністра абароны. За апошнія дзесяцігоддзі Сі Цзыньпін змяніў шмат кіруючых пасад - працаваў у апараце Кампартыі, займаў губернатарскія пасады. У 2008 быў прызначаны намеснікам Старшыні КНР. Дарэчы, Сі Цзыньпін - заўзяты барацьбіт з карупцыяй. Менавіта яму прыпісваюць барацьбу з хабарніцтвам падчас падрыхтоўкі Алімпіяды ў Пекіне.
Кіраўніком КНР Сі Цзыньпін стаў у сакавіку 2013 года. Саратнікі характарызуюць яго як мэтанакіраванага, прагматычнага і дальнабачнага чалавека. Старшыня КНР любіць футбол, валодае будысцкімі баявымі мастацтвамі і без розуму ад галівудскіх фільмаў. Любімая карціна Сі Цзыньпіна - "Выратаваць радавога Раяна".
Асобна варта згадаць палітычныя адносіны з Паднябеснай. З моманту ўстанаўлення дыпадносін у далёкім 92-ім да сённяшняга дня - прагрэс, які не ўступае эканоміцы. Беларусь і Кітай сістэмна падтрымліваюць адно аднаго ва ўсіх міжнародных фарматах - ад ААН і Міжнароднай арганізацыі працы да рэгіянальных ініцыятыў і форумаў. Дзякуючы Пекіну, адхілена цэлая серыя прадузятых антыбеларускіх рэзалюцый.
Сёння Кітай падтрымлівае павышэнне статусу Беларусі ў Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва - самай паўнаважкай структуры на кантыненце.
У Беларуска-кітайскіх адносінах заўсёды ёсць месца мары, перспектыве, і амбіцыям. Менавіта так ацэньваюць будучы найбуйнейшы ў Еўропе індустрыяльны парк "Вялікі Камень". Амбіцыйны кластар найбуйнейшых сусветных кампаній на беларускай зямлі.
Ужо сёння з шасцю кітайскімі кампаніямі падпісаныя пагадненні аб уваходжанні ў індустрыяльны парк. У аўторак чакаецца візіт на пляцоўку двух лідараў. Анонс амбіцыйны - у праекце будзе ўжо 15 рэзідэнтаў з агульным капіталам 2 мільярды долараў. Усяго ж у перспектыве парк можа павялічыць беларускі экспарт на 50 мільярдаў, а гэта фактычна падваенне цяперашніх паказчыкаў.
Важна, што парк стане не проста месцам адвёртачнай зборкі, а інавацыйным лакаматывам. Напрыклад, амаль навуковая фантастыка - праект "Разумны горад", здольны аператыўна ліквідаваць аўтамабільныя заторы, аўтаматычна паляпшаць экалогію мегаполіса і эканомна расходваць рэсурсы.
Яшчэ адзін стратэгічны праект на дзесяцігоддзі - новы "Шаўковы шлях", які злучае Азію і Еўропу. Паўночны сухапутны шлях пройдзе праз Еўразійскі саюз - Расію, Казахстан і Беларусь. Прычым наша краіна задзейнічае максімум ад свайго суседства з Еўрасаюзам. Праект абяцае стратэгічныя інвестыцыі ў лагістыку, максімальную загрузку аўтамагістраляў і чыгунак, плюс тысячы новых рабочых месцаў.
Асобна варта вылучыць двухбаковае інвестыцыйнае супрацоўніцтва. Так, пры крэдытнай падтрымцы кітайскага боку ў Беларусі паспяхова рэалізавалі такія буйныя праекты, як: стварэнне аператара мабільнай сувязі "Бест", мадэрнізацыі і рэканструкцыя мінскіх ЦЭЦ-2 і ЦЭЦ-5; мадэрнізацыі цэментавай галіны. А яшчэ рэканструкцыя аўтамабільнай дарогі М5 і нацыянальнага аэрапорта, Будаўніцтва Віцебскай ГЭС і ўсім вядомае сумеснае прадпрыемства "Мідэа-Гарызонт". У будаўніцтве - жылы комплекс у мікрараёне "Лебядзіны" і гасцініца "Пекін". Менавіта ў ёй спыніўся Старшыня Сі Цзыньпін у рамках свайго трохдзённага візіту ў Беларусь.
Згадаем і народны, ва ўсіх сэнсах сумесны аўтамабіль "БелДжы". Зараз з канвеера штодня сходзіць у сярэднім 40 аўтамабіляў. Але ўжо напрыканцы гэтага месяца пачнуць будаваць новы завод коштам 330 мільёнаў долараў. Кошт пытання - павелічэнне выпуску народнай маркі ў 2,5 раза.
Не адстаюць ад індустрыі і інвестыцый і навукова-адукацыйныя сувязі. Прыкладная навука прырастае кітайскімі правінцыямі, кожная з якіх магутнейшая за асобныя еўрапейскія дзяржавы. У прыватнасці, тэхналагічны парк БНТУ ужо завязаны на 7 рэгіёнаў і такія гарады, як Пекін, Харбін і Шанхай.
У найбліжэйшыя 2,5 года сумесныя праекты будуць рэалізаваныя ў такіх інавацыйных галінах, як біяфармацэўтыка, новыя матэрыялы і энергазахаванне. Такім перспектывам патрэбныя новыя кадры, прычым з добрым кітайскім літаратурным і тэхнічным. Для гэтага ў Беларусі ўжо дзейнічае тры інстытуты Канфуцыя - найстарэйшы ў БДУ, плюс у лінгвістычным і тэхнічным універсітэтах. Кітайскі як першы замежны ўжо выкладаюць у беларускіх школах.
Паток студэнтаў у адказ не меншы. У бягучым годзе ў нашых ВНУ навучаецца 1851 грамадзянін Кітая. Гэта нават больш, чым з Расіі.
Культура робіць адносіны сапраўды глыбокімі. Сёння ёсць нават свайго роду "дарожная карта" культурнага супрацоўніцтва Беларусі і Кітая.
Дарэчы, напярэдадні візіту высокага госця ў Паднябеснай прайшлі Дні беларускай культуры. Публіцы ў канцэртным холе "Пекін" паказалі беларускую оперу, выставу графікі паводле паэзіі Якуба Коласа, гучалі, вядома, і народныя матывы.
Словам, сёння сапраўды, цяжка знайсці сферу, дзе б не сутыкаліся інтарэсы Мінска і Пекіна. А першы дзень візіту кіраўніка Кітая ў Беларусь не пакінуў сумненняў - мары, амбіцыі і намаганні з абодвух бакоў за 20 гадоў акупіліся спаўна.
