Ідзём далей па маршруце, які борт нумар адзін прарабіў на гэтым тыдні. Цэнтральная Азія. Туркменістан. Тры дні такога насычанага і шматбаковага візіту. Перамовы на вышэйшым узроўні, удзел у выставе, якая здзіўляе размахам, і падпісанне кантрактаў на мільёны долараў, і, нарэшце, міжнародны форум.
Зрэшты, пойдзем па парадку. Карціну візіту мы папросім паказаць Вольгу Макей, якая ўвесь гэты тыдзень у Ашхабадзе асвятляла працу нашай дэлегацыі, а прама зараз выходзіць на прамую сувязь з беламармуровага сэрца Туркменістана. Вольга, добры дзень! Вынікі нядрэнныя, улічваючы, што часы ў сусветнай эканоміцы не лепшыя. А як з Ашхабада гэта бачыцца?
Гэты год для Туркменістана аказаўся няпростым. Краіна, якая займае чацвёртае месца ў свеце па здабычы газу, адчувае наступствы падзення цэн на энергарэсурсы. Зніжаюцца аб'ёмы валютнай выручкі, а значыць і паступленні ў бюджэт. Тут гэта вельмі добра разумеюць, таму туркменскія ўлады зараз заняліся перазагрузкай усёй народнай гаспадаркі. Зрэшты, Мінск гатовы падтрымаць Ашхабад у пераводзе сыравіннай эканомікі на інавацыйныя рэйкі. Вядома, уплыў энергетычнага крызісу адчуваецца і на адносінах з замежнымі гандлёвымі партнёрамі. Тавараабарот з Беларуссю па выніках года чакаюць больш сціплым, чым раней. Але тут, у Ашхабадзе, гэтымі днямі як раз і шукалі шляхі выхаду з няпростай сітуацыі. Яшчэ ў 2009 палітыкі дамовіліся сустракацца штогод, каб вырашаць бягучыя двухбаковыя пытанні. З тых часоў традыцыю не парушаюць. Для Прэзідэнта Беларусі гэта ўжо пяты афіцыйны візіт у Туркменістан.
Днём Ашхабад асляпляе беламармуровай архітэктурай. Афіцыйна сталіца Туркменістана - самы белы горад свету. А адзін з сімвалаў краіны - ахалтэкінец. Кошт на каня такой пароды даходзіць да некалькіх мільёнаў долараў. Служаць чыстакроўныя і ў роце ганаровай варты.
З хуткасцю ахалтэкінца развіваецца і беларуска-туркменскае супрацоўніцтва. Рэкордным па тавараабароце стаў 2013, тады Мінск і Ашхабад нагандлявалі на 320 мільёнаў долараў. Згодна з прагнозамі, за гэты год лічба будзе на сотню мільёнаў меншай. Зніжэнне, вядома, выклікана аб'ектыўнымі прычынамі, але гэта толькі стымул працаваць больш актыўна.
Беларусь ужо зараз удзельнічае ў індустрыялізацыі Туркменістана і стварае новую галіну для мясцовай эканомікі - вытворчасць калійных угнаенняў. Гарлыкскі горна-абагачальны камбінат - самы значны замежны праект у гісторыі суверэннай Беларусі. У лічбах гэта мільярд долараў. У прамысловых маштабах здабычу пачнуць ужо ў наступным годзе. Плануецца штогод паднімаць на-гара амаль паўтара мільёна тон карысных выкапняў.
Каб перавозіць запатрабаваны калій з Гарлыкскага камбіната, Туркменістану патрэбны грузавыя вагоны. Састаў з 80 плануюць даставіць у 2016 годзе. Акрамя таго, беларускія вытворцы гатовыя і на спецзаказ - адмысловыя вагоны з колавай парай для эксплуатацыі ў Іране. Ад Ашхабада да мяжы з гэтай краінай усяго 25 кіламетраў. Зрэшты, Туркменістан зацікаўлены ў беларускім вопыце працы не толькі пад, але і на зямлі. Мясцовыя аграрыі гатовыя запазычыць вопыт у вядзенні сельскай гаспадаркі.
Цікавасць да нашай прадукцыі бізнесмены Туркменістана праяўляюць на сумесным кірмашы. Для яго выдзелілі самы вялікі выставачны комплекс у краіне. Тут беларускае можна паспрабаваць на смак, прымерыць, памацаць і нават зазірнуць у сэрца "Беларуса" - пасядзець за рулём брэнда з сінявокай. На пляцоўцы з тэхнікай і навінкі сельгасмашын. Віцэ-прэм'ер Анатоль Калінін паказвае агрэгат для ўборкі баваўняных плантацый. Па вырошчванні гэтай культуры Туркменістан у дзясятцы сусветных лідараў. І тут дзве краіны адна адну дапаўняюць: сярэднеазіяцкай рэспубліцы не хапае тэхнікі, Беллёгпраму - сыравіны.
А вось купіць беларускую тэхніку ў Туркменістане зараз можна ў самым вялікім спецыялізаваным цэнтры. Для комплексу, у якім завяршаюцца будаўнічыя работы, выбралі зручную пляцоўку - у межах Ашхабада і недалёка ад новай аб'язной дарогі. На плошчы ў некалькі футбольных палёў размясцілі офісы для беларускіх вытворцаў, лагістычны, сэрвісны цэнтры і шоу-рум. Тут ужо прасоўваюць на рынак грузавікі, аўтобусы, дарожную тэхніку, пажарныя машыны і шматлікае іншае.
Сэрца комплексу - сэрвісны цэнтр. У сярэднеазіяцкай рэспубліцы толькі трактароў і грузавікоў беларускай вытворчасці каля 15 тысяч. У абслугоўванні машын Туркменістан меў патрэбу. Таму будаўніцтва было даручэннем прэзідэнтаў дзвюх краін. Тут адначасова могуць рамантаваць дзясятак адзінак тэхнікі. Прычым любую праблему гатовы вырашыць за суткі. Камп'ютарная дыягностыка, шынамантаж або аналіз выхлапных газаў - усё гэта ўжо пад сілу туркменскім супрацоўнікам цэнтра, комплекс працуе яшчэ і як адукацыйная пляцоўка.
А вось візітная картка Ашхабада, вядома, архітэктура. У сталіцы ўзводзіцца шмат жылля і інфраструктурных аб'ектаў. Для будаўніцтва патрэбны магутныя грузавікі, для шматпавярховак - ліфты. І адно і другое Беларусь гатовая пастаўляць. Адзін з самых маштабных аб'ектаў - алімпійскі гарадок. Яго ў цэнтры сталіцы ўзводзяць да азіяцкіх Гульняў 2017 года. Да гэтага часу тут вырасце цэлы горад з 30 будынкаў. Частка з іх ужо гатовая. Напрыклад, веладром, ён адзін з самых вялікіх у свеце. Трыбуны разлічаны на 6 тысяч гледачоў - гэта ўтрая больш за мінскі. Хуткасны трэк выпрабаваў і Аляксандр Лукашэнка.
З Ашхабада ў Мінск ляціць вялікі партфель дамоўленасцяў. Дзясятак дакументаў падпісаны па выніках перамоў двух лідараў, аўтографы стаяць і пад эканамічнымі кантрактамі. Плануецца, што вынікам кірмаша стане 50 мільёнаў долараў плюс да тавараабароту. Але лепш за любыя дакументы пра адносіны дзвюх краін скажа простае чалавечае сяброўства. Нягледзячы на шчыльны прэзідэнцкі графік у ім заўсёды знойдзецца месца народнай памяці. Комплекс з такой назвай захоўвае ўспаміны пра баі на туркменскіх землях, і пра гераізм у гады Вялікай Айчыннай вайны.
Гэты манумент з расколатым зямным шарам у цяперашніх умовах яшчэ і сімвал уразлівасці свету. Пра геапалітычныя расколіны сёння гавораць незлічоныя канфлікты. Але ўжо зараз ёсць дакладнае разуменне - архітэктуру дыпламатыі можна пабудаваць толькі на трох кітах: міры, бяспецы і развіцці. Пра гэта таксама гаварылі ў Ашхабадзе.
