Аб нарадзе Прэзідэнта з сілавікамі расказаў палітычны аглядальнік Андрэй Крывашэеў

Што аб'ядноўвае правасуддзе, правапарадак, праваахоўнікаў і правільна сфарміраваную вертыкаль улады? Усё гэта базавыя інстытуты сучаснай прававой дзяржавы. 

Так, але не толькі. На тыдні гэтыя элементы ўнутранай стабільнасці ў адной зале, у рамках (як было заяўлена) гістарычнай нарады аб'яднаў Кіраўнік сучаснай беларускай дзяржавы Аляксандр Лукашэнка.

Азначэнне "гістарычнае" - гэта не для чырвонага слоўца і залішняй патэтыкі. Прэзідэнт наогул рэдка выкарыстоўвае высокі склад, насупраць,  максімальна "зазямляя" кожную праблему. Але ў выпадку з праваахоўным блокам лепшага азначэння нарадзе проста не падабраць.

Мяркуйце самі. Сістэма правасуддзя датычыцца кожнага з нас. І мы як грамадзяне маем права патрабаваць ад сваёй дзяржавы і народнай улады  аховы нашых праў і пакарання для жулікаў, бандытаў і злодзеяў. Па-другое, участковы або супрацоўнік ДАІ - для нас гэта першы і найбліжэйшы ўзровень сілы дзяржавы. Вось сустрэнеш тут расхлябанасць, цяганіну або хабарніцтва,  і можна страціць давер да ўсёй сістэмы. 

А што значыць недавер у маштабах краіны? Раз'яднанасць, адрыў улады ад людзей, сацыяльны ўзрыў у выніку. Няма даверу - няма дзяржавы. Толькі штыкі сілавікоў. Але тут гісторыя ўжо вынесла свой вердыкт: "На штыках можна трымацца, але на іх нязручна сядзець". Нашы паўднёвыя суседзі і браты - лепшы таму прыклад. Двойчы знасілі несправядлівую сістэму, і ніякія штыкі Беркута і ўнутраных войскаў не дапамаглі. 

І, нарэшце, трэцяе і найважнейшае - справядлівасць. Катэгорыя, якую ніякім аршынам, грашыма, уладай і нават законамі не вымераць і не апісаць. Адчувае народ справядлівасць у дзяржаве - будзе стабільнасць і развіццё, не - ніякія сілавікі, суды і папулізм не дапамогуць. Успомніце, колькі ў гісторыі такіх ганарыстых гаспадароў і дзяржаў пала, якія аб справядлівасці не думалі. 

Беларускі лідар думае. І просты лагічны ланцужок "справядлівасць - стабільнасць - суверэнітэт" каротка, але ёміста вынес у прэамбулу да нарады з сілавікамі. Для іх, як і для ўлады ў цэлым, гэта як малая канстытуцыя, калі хтосьці яшчэ не разумее. 

Мала сказаць, што гэта шчырая і цяжкая размова (а па факце яна менавіта такой і была) выклікала рэзананс у грамадстве. У прамым сэнсе забурліла і экспертная, і журналісцкая супольнасць. Ды і людзі, грамадзяне жыва падхапілі тэму справядлівасці, законнасці і парадку ў краіне. 

Гэта плюс. Добра, калі грамадства і ўлада на адной хвалі - значыць, і тэма важная і актуальная, і крытыка абгрунтаваная, і акцэнты расстаўленыя дакладна. У мінусе - хіба што здагадкі, якімі тут жа абраслі вынікі гістарычнай нарады. 

Напрыклад, камусьці здалося: такім чынам улада рыхтуецца да выбараў. Таму, маўляў, будзе татальнае паслабленне для жулікаў, карупцыянераў, наркагандляроў і бузацёраў. Яшчэ шэрагу таварышаў здалася рэвалюцыйная сітуацыя. Нібы крытыкі шмат, а значыць, знясуць дашчэнту, а затым прапануюць народу новую папулісцкую сістэму. Трэція паміж радкамі разгледзелі раптам масавыя кадравыя чысткі ў топе сілавога блока. Маўляў, крытыкавалі ўсіх, значыць, усіх і заменяць. 

Аб прычынах такога грамадскага рэзанансу, здагадках і рэальнай атмасферы нарады спытаемся ў нашага палітычнага аглядальніка Андрэя Крывашэева. 

Андрэй, добры дзень! Вы сачылі за тым, што адбывалася на месцы, задавалі пытанні сілавікам па выніку абмеркавання - якія вашы ацэнкі?

Андрэй Крывашэеў: Добры вечар, калегі. Думаю, што большасць здагадак і чутак, як звычайна, нарадзілася з-за няўважлівасці іх аўтараў. Мяркуйце самі. Нарада рыхтавалася доўга. Яе папярэднікам стала сур'ёзная красавіцкая размова з суддзямі, адвакатамі і тымі ж сілавікамі ў новым будынку Вярхоўнага суда. Ужо тады Прэзідэнт, вобразна гаворачы, палажыў на чашы феміды справядлівасць і законнасць. Яны павінны ўраўнаважваць адна адну. Без справядлівасці любы закон - гэта фармальнасць, ён не працуе. 

Другое: тым, хто чакае кадравых рэвалюцый пасля нарады і злому сістэмы, - не дачакаецеся. Магчыма, хтосьці не пачуў, але Прэзідэнт з першых жа хвілін азначыў пазіцыю - сістэма працуе, улада моцная народным даверам, гэта (уключаючы кіраўнікоў у зале) залог незалежнасці і стабільнасці дзяржавы. Наіўна меркаваць, што такі вопытны палітык, як Аляксандр Лукашэнка, будзе рызыкаваць дзяржавай дзеля выбараў і папулізму. 

Менавіта гэта, дарэчы, выразна і адназначна сказала прэс-сакратар Прэзідэнта па выніках нарады. Наталля Эйсмант прысутнічала і на закрытай частцы, чула напал палемікі, і, паверце, пагружана ў сутнасць пытання значна больш за тых каментатараў, якія ўявілі знос праваахоўнай сістэмы. 

Але давайце прызнаем, здагадкі ўзніклі не на пустым месцы. Столькі крытыкі ад Кіраўніка дзяржавы ў адрас сілавікоў асабіста я даўно не ўзгадаю. Тым больш, крытыкі падрабязнай, з фактамі, са статыстыкай на руках! 

Андрэй Крывашэеў: І на гэта пытанне адказаў сам Прэзідэнт. Менавіта Аляксандр Лукашэнка адкрыў для грамадства цалкам сакрэтны дакумент аб стане спраў у сістэме. Факты і аналітыка ў ім былі,  сапраўды, бесстароннія. Любая ўлада такое звычайна ўтойвае далей, а тых, хто спрабуе дакапацца да ісціны, трамбуе і прэсуе як ворагаў дзяржавы. Мы  памятаем, як выносілі няшчаснага Асанжа з эквадорскага пасольства ў Лондане, або як вымушаны быў збегчы Эдвард Сноўдэн у Расію. А ўся іх віна менавіта ў тым, што расказалі праўду, падкрэсліваю, праўду, аб злачынствах сваёй улады. 

Так што жэст Прэзідэнта - моцны, шчыры і сумленны ў дачыненні да грамадства ўчынак. Вы давяраеце ўладзе - улада сумленная перад вамі, нават гаворачы аб грахах і хібнасцях сістэмы.

І яшчэ тут ёсць нюанс, на які не звярнулі ўвагу такія аналітыкі, але прама паказала Наталля Эйсмант. Сакрэтную даведку на імя Прэзідэнта рыхтавалі самі сілавікі і судзейскі корпус. А гэта значыць, сістэма ведае свае заганы, змагаецца з імі, і ў краіне няма недатыкальных і непадкантрольных, якія б вялікія пагоны яны не насілі, і якога б колеру не былі іх афіцэрскія мундзіры. 

Яшчэ адзін важны момант нарады - метады працы сілавікоў. Прэзідэнт не раз звяртаўся да гэтай тэмы. Гаварыў,  хопіць мучыць людзей у следчых ізалятарах па паўгода і больш, недапушчальна ўрывацца ў хаты міліцэйскім спецназам і калечыць людзей пры затрыманні. Некаторыя каментатары вытлумачылі гэта як будучыя паблажкі для карупцыянераў, бандытаў і жулікаў. А што насамрэч?

Андрэй Крывашэеў: Насамрэч, Кіраўнік дзяржавы простай і зразумелай мовай нагадаў сілавікам галоўны юрыдычны базіс з дзвюх узаемазлучаных частак. Прэзумпцыя невінаватасці - грамадзянін невінаваты, пакуль суд не пастанавіў іншае. Але адначасова няўхільнасць пакарання: парушыў закон - адкажаш па поўнай. Практыку празмерна жорсткіх затрыманняў, дзе размова не ідзе аб узброеных бандытах і супраціўленні, якое пагражае іншым людзям, паправяць. Але ніякіх паблажак карупцыянерам, наркадылерам, бандытам і жулікам Прэзідэнт не абяцаў. Наадварот, пераследваць іх будуць яшчэ больш жорстка. 

Вось як пра гэта сказаў Прэзідэнт, і беларускае грамадства такі падыход лічыць справядлівым.

Андрэй Крывашэеў: Ад сябе я дадам толькі адно: “Калі слухаў гэтую частку нарады, успамінаў легендарны фільм "Месца сустрэчы змяніць нельга".