На тыдні ў Ерэване сустракаліся лідары краін ЕАЭС

Навіны еўразійскай інтэграцыі на тыдні прыходзілі з Арменіі. У Ерэване сустракаліся лідары краін ЕАЭС.  Напярэдадні пяцігадовага юбілею можна гаварыць аб выніках працы аб'яднання.

Зроблена нямала, але на парадку застаюцца і вострыя пытанні. Пытанні, ад якіх залежыць развіццё краін. Рух па шляху інтэграцыі пакуль ідзе не так хутка, як хацелася б. Гандляваць без бар'ераў - а менавіта гэта ідэя была ў аснове стварэння Еўразійскага эканамічнага саюза - пакуль не атрымліваецца. Здавалася б, мэта добрая. На словах усё за тое, каб было менш перашкод на шляху руху тавараў, паслуг, капіталу, рабочай сілы. Але на справе адмовіцца ад нацыянальнага эгаізму вельмі няпроста. 

Як трапна заўважыў наш Прэзідэнт,  краіны Еўразійскага эканамічнага саюза павінны, першым чынам, думаць, як знайсці шчасце ўнутры аб'яднанняў. А ўжо потым развіваць гандаль з трэцімі дзяржавамі. Дарэчы, па выніках ерэванскага саміту клуб сяброў ЕАЭС пашырыўся. Плюс Сінгапур - падпісана пагадненне аб свабодным гандлі. І трэба сказаць, цікавасць дзяржаў да ўдзелу ў інтэграцыі расце. 

За самітам Вышэйшага Еўразійскага эканамічнага савета ў Ерэване сачыла Наталля Брэвус. У яе зараз даведаемся падрабязнасці перамоў, атмасферу і што засталося за кадрам. 

Калегі, па-першае, заўважым, што Ерэван вельмі хацеў, каб гэты саміт лідараў ЕАЭС запомніўся. Напярэдадні яго правядзення мясцовыя СМІ пісалі, што ён павінен стаць гістарычным. Да гэтай падзеі рыхтаваліся ва ўсіх сэнсах. Напярэдадні нават чысцілі фантан, каб ён працаваў у дзень сустрэчы лідараў і быў яркім. Плошчу Рэспублікі ў цэнтры горада пасля падзей 2018 года часам называюць плошчай Рэвалюцыі. Цікава, што пасля змены ўлады ў Арменіі краіна не пакінула Еўразійскі саюз. Гэта пры тым, нагадваюць многія эксперты, што тая апазіцыя, з якой цяперашні прэм'ер, выступала як раз-такі за гэта - за выхад з аб'яднання.

Уваход у дзяржрэзідэнцыю, дзе праходзіў саміт, перад пачаткам выслалі дадатковым дыванам. Гасцей, як прынята, сустракаюць цяпло. Здавалася б - мякка сцелюць. Гэты жэст - даніна традыцыям гасціннасці, але ці наўрад увядзе ў памылку вопытных палітыкаў -  праблем сёння хапае.

Пры гэтым ЕАЭС за амаль 5 гадоў даказаў сваю грунтоўнасць, аб гэтым скажуць кіраўнікі дзяржаў, як бы падкрэсліваючы - усё было нездарма. Ядром Саюза сталі Беларусь, Расія і Казахстан. Потым далучыліся Арменія і Кыргызстан. Але інтэграцыя пашыраецца на ўсход. Гэта зразумела яшчэ па адным фота - ужо з гасцямі саміту. Акрамя прэзідэнта Малдовы, у якой статус назіральніка, тут і кіраўнік Ірана, і прэм'ер Сінгапура. І калі Тэгеран толькі рыхтуецца гандляваць свабодна з ЕАЭС, Сінгапур - адзін з лепшых лагістычных хабаў на планеце і найбуйнейшых фінансавых цэнтраў Азіі - ужо гэта зрабіў. 

Сярод галоўных вынікаў - падпісанае пагадненне аб свабодным гандлі ЕАЭС з Сінгапурам. Прэм'ер гэтай дзяржавы - ганаровы госць саміту - дзяліўся ерэванскімі фота ў "Інстаграме". 

А вось недахопы ў еўразійскай інтэграцыі - абмежаванні і бар'еры ў гандлі, спатыкаемся на іх дагэтуль. Тут адразу на памяць прыходзяць праблемы на казахска-кыргызскай мяжы, пытанні паставак беларускага харчавання ў Расію. Так атрымліваецца, што менавіта Мінск выяўляе цяжкасці росту саюза. Перашкод налічваецца больш за 200 - 70 з іх прызнаюць усе ўдзельнікі. 

Партнёры па ЕАЭС падзяляюць меркаванне Беларусі аб неабходнасці здымаць бар'еры, так або інакш выказаўся кожны лідар. Але на справе атрымліваецца, што адкрыцца не так проста, калі побач з калектыўнымі нацыянальныя інтарэсы. Відавочна, што "еўразійская пяцёрка" будзе ўсяляк напіраць на лічбавізацыю, у тым ліку і для таго, каб бюракратыі і перашкод было менш. 

Сярод тых, хто цікавіцца еўразійскай інтэграцыяй, - Сербія, Егіпет і нават Індыя. Стала вядома, што Узбекістан вывучае магчымасць уваходжання ў ЕАЭС. Ігнараваць аб'яднанне, а галоўнае, перспектывы, якія адкрываюцца,-  недальнабачна. 

Роза Турарбекава, палітолаг: "Гэта ўжо фактычна дэвіз - саюз па правілах. Беларусь заўсёды настойвала на тым, каб захоўвалася гэтая літара і дух падпісаных пагадненняў. Для гэтага трэба ўзмацніць інстытуцыянальную структуру Еўразійскага эканамічнага саюза, адказнасць за гэта. Гэта магчыма праз узмацненне кампетэнцый суда. У адваротным выпадку гэтая практыка, досыць заганная практыка павелічэння колькасці бар'ераў працягнецца. Краіны будуць кіравацца сваімі інтарэсамі, і гэта будзе прыводзіць да выкарыстання пратэкцыянісцкіх інструментаў абароны нацыянальных рынкаў. Хоць мы ствараем жа агульны рынак".

Прыйшлося адстойваць Беларусі і новы механізм размеркавання сум увазных мытных пошлін паміж дзяржавамі. Праца па пераглядзе нарматываў ідзе з 2017 года. 

Глабальны прагноз не радуе: аналітыкі гавораць пра запаволенне сусветнага гандлю. Будуць няпростыя часы. Працуючы разам, можна мінімізаваць рызыкі. Беларусі і Казахстану не прыйдзецца пачынаць з нуля. Гэтая сустрэча на палях саміта - толькі анонс будучых грунтоўных перамоў кіраўнікоў дзяржаў у Нур-Султане. 

Агульныя праекты могуць умацоўваць партнёрства ў Еўразійскім саюзе. У Мінска і Ерэвана тут шмат магчымасцяў. 

І ў гэтым сэнсе важны меседж прагучаў ад нашага Прэзідэнта на сустрэчы з прэм'ерам Пашынянам. Палітыка Мінска ў дачыненні да Арменіі не змянілася: як і раней, адкрытыя супрацоўніцтву. 

Вядома, пакуль Беларусь і Арменія не могуць пахваліцца такім жа амаль мільярдным гандлем, як, напрыклад, Мінск і Нур-Султан, але паступова дадаюць. На армянскі рынак пастаўляюць трактары, шыны, а цікавасць да беларускага харчавання падштурхнула да адкрыцця магазінаў з нашымі таварамі - такіх ужо тры ў Ерэване. 

Што ж да ерэванскага саміта, то сярод важных рашэнняў два моманты. Гэта фарміраванне агульнага фінансавага рынку, па-першае. Па-другое, умовіліся гарманізаваць заканадаўства ў сферы транспартавання і пастаўкі прыроднага газу. Дамовіліся аб правядзенні Еўразійскага эканамічнага форуму. Першы адбудзецца ў Мінску ў наступным годзе.

Старшынства ў ЕАЭС у 2020 пераходзіць да Беларусі. Прэзідэнт так і сказаў: рыхтуемся з усёй сур'ёзнасцю. ЕАЭС вельмі малады, і ў яго развіццё трэба ўкласці яшчэ шмат сіл і сродкаў. Да 2025 года, а лепш раней, стварыць эфектыўны эканамічны саюз, развіваць адзіныя рынкі і выканаць тое, аб чым дамаўляліся, калі падпісвалі дагавор аб Еўразійскім саюзе.