Цэнтральная падзея тыдня, гэта тое, што мы запомнілі па моцных поцісках рукі, цёплым прывітанні і, сапраўды, грандыёзным парадзе. Візіт Прэзідэнта Беларусі ў Кітай. Зрэшты, да таго, як мы ўбачылі кадры з галоўнай плошчы Пекіна, калі перад лідарамі дзяржаў з усяго свету прайшлі воіны краін - пераможцаў у Другой сусветнай, у СМІ з'явілася навіна, што Аляксандр Лукашэнка падпісаў дырэктыву №5. На першы погляд, гучыць, магчыма, не вельмі выразна, але гэта менавіта на першы погляд. Справа ў тым, што Пятая дырэктыва - Першая. Бо ні з адным нашым замежным партнёрам ніколі да гэтага Беларусь не замацоўвала стратэгію развіцця ў асобнай дырэктыве. Так што калі пра якія фарматы і ўжываць слова "гістарычны", то ў дадзеным выпадку як раз будзе дарэчы.
Такім чынам, першае. Дырэктыва вызначае чатыры сферы карэнных інтарэсаў Беларусі і Кітая. Гэта суверэнітэт, тэрытарыяльная цэласнасць, бяспека і эканамічнае развіццё. Згадзіцеся - уся "чацвёрка" безумоўна актуальная менавіта сёння, калі свет перажывае і эканамічны крызіс, і поўную дэструкцыю сусветнага права і парадку, і глабальныя выклікі - ад тэрору да грамадзянскіх і кантынентальных войнаў, уключаючы "халодныя".
Важна, што ў дырэктыве напрамую названыя тэрміны, задачы, рубежныя лічбы і адказныя за іх. Возьмем толькі найбліжэйшыя і ключавыя: Адміністрацыя Прэзідэнта за 4 месяцы, якія засталіся, стварае прамы канал адносін і сувязяў з ЦК Кампартыі Кітая. 5 кірункаў: рэгулярныя візіты на высокім узроўні, сістэма стажыровак, Эканамічны пояс Шаўковага шляху, устойлівае развіццё, і новы ўзровень узаемадзеяння аналітыкаў і нас, журналістаў.
За тыя ж 4 месяцы ўрад уніфікуе кантроль якасці тавараў і выходзіць на электронны сертыфікат. Плюс стварае план дзеянняў для росту экспарту ў паўтара раза да 20-га года. Да 1 ліпеня (засталося менш за год) - пэўны спіс прадпрыемстваў і праектаў пад кітайскіх інвестараў. Пашыраецца прысутнасць нашых СП па зборцы і абслугоўванні сельгастэхнікі. Названыя і лічбы 16-га года - 6 тысяч трактароў і 3 тысячы камбайнаў.
І яшчэ кірункі фінансістам. Актыўны пераход на нацыянальныя валюты ў гандлі, умацаванне беларускіх золатавалютных рэзерваў за кршт юаняў аж да стварэння Беларуска-Кітайскага інвестыцыйнага фонду. Акадэміі навук: новыя даследчыя цэнтры і праекты плюс выхад на гарманізаваны, г.зн., камфортны патэнт. Ну і рэгіёнам. Сталіца і вобласці штогод павінны прыцягваць не менш за 100 мільёнаў долараў прамых інвестыцый з КНР.
Наш палітычны аглядальнік Андрэй Крывашэеў сабраў ключавыя вехі гісторыі беларуска-кітайскіх адносін за два дзесяцігоддзі і найважнейшыя падзеі адыходзячага тыдня пад знакам "вектару Паднябеснай". На гадзінніку амаль поўнач, калі ў найбуйнейшым аэрапорце Пекіна прызямляецца борт №1 беларускага лідара. "Гэта чаканы гістарычны візіт па гістарычнай нагодзе", - скажуць тыя, хто сустракае. Аляксандра Лукашэнку яшчэ ў Мінску запрасіў асабіста лідар Паднябеснай. Візіт маштабны і вянчае 20 гадоў карпатлівай працы. Нарэшце нагода - святкаванне 70-ай гадавіны заканчэння Другой сусветнай і вайны з японскім мілітарызмам. Юбілей, які сабраў сяброў і геапалітычных саюзнікаў у глабальны пул новай светабудовы.
У гэта цяжка паверыць сёння, але ў 95-ым з вялікім Кітаем мы проста гандлявалі. "Адкрыць" вялікую Паднябесную зноў, як адкрыць Амерыку ў эпоху вялікіх геаграфічных, дапамаглі 10 гістарычных візітаў на вышэйшым узроўні. І гэта не лічачы апошніх трохдзённых: памятнага майскага Сі Дзіньпіна ў Мінск і самага актуальнага - Аляксандра Лукашэнкі ў Пекін. Два дзесяцігоддзі менавіта гэтыя глыбокія і стратэгічныя візіты набліжалі Беларусь да цяперашняга статусу - усебаковага і стратэгічнага партнёра Кітая.
Мы сабралі вехі гэтага шляху:
1) Студзень 1995 - першы афіцыйны візіт у Пекін - "адкрыццё" Кітая
2) Красавік 1997 - другі візіт Лукашэнкі ў Кітай - статус "еўрапейскага партнёра"
3) 2001 - Прэзідэнт Беларусі ў Кітаі, 2000 - намеснік старшыні Ху Цзіньтаа і 2001 - старшыня КНР Цзян Цзэмінь у Беларусі - статус "прыярытэтнага эканамічнага партнёра"
4) 2005, 2008, 2010 - візіты Прэзідэнта Беларусі ў КНР. 2010 - візіт намесніка старшыні КНР Сі Цзіньпіна ў Беларусь - статус "стратэгічнага партнёра"
5) Ліпень 2013 - візіт Прэзідэнта Беларусі ў Кітай - адносіны "ўсебаковага стратэгічнага партнёрства"
Здавалася б, за тры гады да формулы адносін дадаецца толькі адно слова - "усебаковае"… стратэгічнае партнёрства. Але вага гэтага слова ў эканоміцы вымяраецца дзясяткамі гіганцкіх інвестпраектаў, дзясяткамі тысяч новых працоўных месцаў і неверагоднай сумай 16 мільярдаў долараў ільготных і камфортных крэдытаў, дзяржаўных фінансавых ліній, дапамогі і абмену валютамі па своп-схеме. Тавараабарот за той жа тэрмін павялічваецца ў 4 разы, нібы не заўважаючы сусветнага крызісу. А ўсяго за 20-годдзе двухбаковы гандаль вырастае неверагодна. Не ў два-тры разы, а на два парадкі – 100-разова!
Плён гэтай карпатлівай працы можна ўбачыць амаль ва ўсіх сферах. Вось толькі самыя знакавыя:
1997 - "цяжкавагавікі" двайнога прызначэння "Саньцзян - Волат"
2005 - "жыццёвы" мабільны аператар БЕСТ
2007 - народная "мікрахвалёўка" "Мідэа - Гарызонт"
2008 - 2013 Свой Цэмент - мадэрнізацыя галіны
2008 - 2014 Вялікая энергетыка (ЦЭЦ-2 і ЦЭЦ-5 Мінск, Лукомльская і Бярозаўская ГРЭС)
2009 Працоўныя "конікі" АВІК - БелАЗ і Харбін - "Гомсельмаш"
2011 Народны БелДжы
2012 - 2014 траса Жлобін - Гомель
2011 - 2015 амаль "лебядзіны" мікрараён Лябяжы ў Мінску
2014 - гатэль "Пекін"
2015 "Агульнае неба" авіярэйс Мінск - Пекін
2015 музыка ў стылі "хакі" - "Паланез"
2015 + Будучыня:
- "лягчэй за пух" - сульфатная беленая цэлюлоза ў Светлагорску
- індустрыяльны парк "Вялікі камень"
- Новы "Шаўковы шлях" праз Беларусь
Го Юй, саветнік пасольства КНР у Беларусі: "Беларуска-Кітайскі індустрыяльны парк знаходзіцца ў цэнтры ўвагі народаў Беларусі і Кітая. Кітайскія кампаніі-рэзідэнты парку пачалі сур'ёзна працаваць над яго рэальным напаўненнем. Так, імі ўжо падрыхтаваны падрабязныя бізнес-планы. Акрамя таго, нядаўна адкрыта вытворчая база беларускага машынабудавання ў кітайскай правінцыі. Сёння ўрад актыўна праводзіць палітыку дыверсіфікавання і гэта важкі ў яе ўклад".
У Мінску - 7, у Пекіне - поўдзень. Сустрэча, якую называюць "збліжэннем гадзінных паясоў". Гутарка прадметная і таксама прывязана да часу. З першым віцэ-прэм'ерам Дзяржсавета, які курыруе эканамічны блок, абмяркоўваецца двухразовы рост сумеснай эканомікі. Як стратэгічныя, а не сітуатыўныя партнёры, мы маем права на гэта разлічваць, - упэўнены Прэзідэнт.
А гэтую сустрэчу не па пратаколе завуць душэўнай. Сяброўскія асабістыя і сяброўскія міждзяржаўныя адносіны змацоўваюць поціскам рукі. Усяго за 4 месяцы гэта трэці асабісты дыялог на вышэйшым узроўні. Такое нават у свеце рэдкасць. Тым больш маштабы: і нашага партнёра - Кітай шмат у чым ужо першая эканоміка планеты, - і пакета пагадненняў. Па выніках памятнага майскага візіту Сі Цзіньпіна ў Мінск ён амаль дасягае 20 мільярдаў долараў. Дзякуючы гэтаму пра Беларусь гавораць як пра заходні індустрыяльны і лагістычны фарпост Паднябеснай і ўсёй вялізнай Еўразіі.
Асаблівая тэма перамоў - індустрыяльны парк "Вялікі камень". Стварэнне двух лідараў на фоне ўкраінскай трагедыі - безальтэрнатыўны вузел новай эканомікі ў Еўропе. Для замежных кампаній - маяк развіцця, для Кітая і Еўразіі - жамчужына "Шаўковага шляху". Для Беларусі - нацыянальны сімвал і ўзор эканомікі будучыні.
Дэкан эканамічнага Міхаіл Кавалёў з нейкай усходняй мудрасцю тлумачыць: Шаўковы шлях - гэта не проста дарога, чытай, лагістыка і трафік тавараў. І Беларусь не будзе проста перавалачнай базай. "Новы Шаўковы" - гэта тэхналогіі, фінансы, вытворчасці і навука сусветнага ўзроўню.
Здавалася б, статус усебаковага стратэгічнага партнёра, стратэгічныя праекты, крэдытныя лініі, тэхналогіі, рэгулярныя візіты - увесь пакет рашэнняў на гады наперад, самы час расслабіцца. Але каб зламаць менавіта гэтую логіку і падахвоціць чыноўнікаў і дырэктарат, выходзіць пятая прэзідэнцкая дырэктыва. У ёй - жорсткія заданні з лічбамі па выніках гэтага і наступнага года, выканаўцы і лакалізацыя праектаў. Тое, што ў эканоміцы прынята зваць ваенным тэрмінам мабілізацыя рэсурсаў і высілкаў.
Асобным радком у дырэктыве - упор на модны сёння крэатыўны клас: навуку, інавацыі і моладзь. Ім не заўтра, а ўжо сёння рухаць мільённыя, а можа, і мільярдныя стартапы ў нана- і біятэхналогіях, новых матэрыялах, дакладнай механіцы, космасе і ў віртуальнай прасторы.
Дарэчы, пра сімвалы будучыні. На дні візіту Кіраўнік дзяржавы спыніўся ў характэрным гатэлі. З новай міжнароднай групы класа люкс пад кіраваннем Кемпінскі. Але капітал - кітайскі. Умовы - лепшыя ў свеце. Інтэр'еры ад сусветна вядомага майстра Джэні Фан Шын. Прэзідэнт нават сфатаграфаваўся на фоне вытанчанай скульптуры Ля Шан (гэта гара). Канцэпцыя гатэляў - падарожжа ў нацыянальнае мінулае Кітая (тут у дынастыю Мінг). Нядзіўна, што як гісторык па адукацыі Аляксандр Лукашэнка выбраў менавіта гэты гатэль. Дарэчы, кароткае знаходжанне Прэзідэнта заахвоціла інвестара шукаць пляцоўку пад такі ж гатэль, але ўжо ў Беларусі.
Трэці дзень гістарычнага візіту - кульмінацыя. На плошчы Цяньаньмэнь - грандыёзны парад з нагоды 70-годдзя перамогі кітайскага народа ў вайне супраць Японіі і заканчэння Другой сусветнай. На Захадзе гэтую пакутлівую старонку гісторыі даўжынёй на 8 гадоў і цаной на 35 мільёнаў чалавек толькі для Кітая ўсё часцей завуць забытай. Памятаюць і паважаюць найбліжэйшыя сябры. Сярод 50 лідараў і Аляксандр Лукашэнка разам з сынам Мікалаем.
У ВІП-ложы кіраўнікі дзяржаў - удзельнікаў Другой сусветнай, азіяцкія лідары, генсак ААН, прэм'ер-міністры - сумарна амаль дзве сотні чалавек. Кітай упершыню збірае сяброў, каб адзначыць агульнае свята. Прычым так, каб не напалохаць свет сваёй моцай (уключаючы ваенную), а паказаць, наколькі шануе мір, стабільнасць, саюзнікаў і партнёраў, якіх гатовы абараняць.
Дарэчы, сярод 12 000 вайскоўцаў у парадных разліках воіны з дзясятка краін свету, у тым ліку і беларусы.
Каб патрапіць у нагу, наша рота ганаровай варты нават скараціла тэмп з беларускіх 120 крокаў за хвіліну да мясцовых 114. Атрымалася ідэальна. Эксперты адзначылі: гэта, мабыць, адзіны выпадак, дзе трэба запавольвацца, каб развівацца з Паднябеснай сінхронна. Ва ўсім астатнім - ад эканомікі да сусветнай палітыкі - трэба рабіць вялізарныя крокі і паскарэнні, каб паспяваць за гігантам. І Беларусь - рэдкі сусветны прыклад, каму гэта ўдаецца.
Дарэчы, парад і перамовы амаль у анлайн-рэжыме актыўна каментуюць у сацыяльных сетках. Лідары абмяркоўваюць і ўжо традыцыйную сумесную эканоміку і актуальнае - гістарычную памяць і адзінства.
Эканамічныя рэаліі. Гаворка ідзе пра доўгатэрміновыя крэдыты на дзесяць гадоў з пяцігадовай адтэрміноўкай плацяжоў, тэхнічную падтрымку, пераход у разліках на нацыянальныя валюты. Чакаецца, што за 20-30 гадоў у Беларусі будзе створана каля 600 000 рабочых месцаў, а прырост экспарту складзе да 50 млрд долараў за год.
Падчас урачыстасцяў у Пекіне бачачы цеснае кола сяброў Паднябеснай на парадзе, некаторыя заходнія аналітыкі спрабуюць дадаць негатыву ў новы фармат адносін. Успамінаюць фінансавыя праблемы на азіяцкіх біржах. Маўляў, Кітай на спадзе і пацягне за сабою ўсіх партнёраў. Вось толькі сур'ёзныя эканамісты лічаць, што так званае запаволенне Кітая нашмат лепшае за дэградацыю і сусветнай, і заходняй эканомікі.
Бруна Дрвескі, доктар філасофіі, гісторык, палітолаг, прафесар Нацыянальнага інстытута ўсходніх моў і культур (Францыя): "У Кітая ёсць некаторыя праблемы сёння, відавочна, з фінансамі, але гэта следства глыбокай уцягнутасці Паднябеснай у глабальную эканоміку. Зараз яна на спадзе, і рэха гэтага працэсу адлюстроўваецца ў Азіі. Пры гэтым Кітай, як, дарэчы, і Беларусь, захоўвае вялікі ўплыў дзяржавы, таму эканоміка Кітая значна ў лепшай форме, чым у большасці нашых краін - членаў Еўрасаюза. У нас у ЕС мы наогул уяўлення не маем, хто насамрэч кіруе эканамічнымі працэсамі. Таму я абсалютна ўпэўнены, што выдатныя адносіны Беларусі і Кітая - гэта вялізная магчымасць і перавага. Дарэчы, гэта не значыць, што Пекін - адзіны вектар Беларусі. Беларусь развівае прагматычныя адносіны з усімі эканомікамі свету, якія развіваюцца. Не толькі Кітай, але і ўся Азія. І пакуль той жа Еўрасаюз дэманструе спад і дэпрэсію ў вытворчасці, абсалютна лагічна больш увагі надаваць Кітаю і Азіі ў цэлым".
2015 галубоў - сімвал 70-га мірнага года і той часткі свету, якая сёння супрацьстаіць хаосу. Беларусь - у гэтым глабальным пуле стабільнасці. І сваю адказнасць за сэрца Еўропы дзякуючы гісторыі і сучаснасці ўсведамляе, мабыць, як ніхто іншы.
