Інтэрнацыянальны дыялог аб бяспецы чарговы раз прайшоў у Мінску

Тры сотні экспертаў. Палітыкі. Дэпутаты. Высокі ўзровень гасцей  з паўсотні краін. Інтэрнацыянальны дыялог аб бяспецы  чарговы раз прыняла беларуская сталіца. Рэдкі выпадак, калі Вялікая Еўропа - АБСЕ  - так адкрыта гаварыла з Вялікай Азіяй - АСЕАН  - пад "парасонам" Аб'яднаных Нацый - на мінскай пляцоўцы.

Уплывовы, адкрыты інтэрнацыянальны «кактэйль» экспертнай думкі, як перамагчы новую лічбавую іпастась тэрору.

Аўторак. Першы дзень форуму запомніўся ўдзельнікам аптымізмам вось гэтай дамы. Завуць яе Габрыэла Куэвас Баран. Менавіта яна мадэрыравала першую дыскусію канферэнцыі. І менавіта яна ўзначальвае найстарэйшы ў свеце Міжпарламенцкі саюз. Юбіляру, дарэчы, споўнілася 130 гадоў. 

Спадарыня Баран у першым жа выступленні сказала, як адрэзала: тэрарызм, у тым ліку новы, тэхналагічны, з медыйным суправаджэннем і каласальнымі рэсурсамі "цёмнага інтэрнэту"  можна перамагчы. І гэтую думку падтрымаў і дапоўніў беларускі лідар. 

Два дні інтэрнацыянальнага мазгавога штурму ў адзін сюжэт сабраў наш палітаглядальнік Андрэй Крывашэеў.

Відаць, з палітыкамі, экспертамі і дыпламатамі, што адгукнуліся на заклік Аб'яднаных Нацый і Беларусі, даўно не гаварылі адкрыта. У прыватнасці, наконт тэрору. Сакрэт Палішынеля - "Аль-Каіда", створаная супраць краіны Саветаў у Афганістане. А следам яшчэ дзясятак падобных  груповак - і вось ужо гатовы сусветны тэрарыстычны інтэрнацыянал. Вар'яцкі і бязлітасны. Прэзідэнт нібы пытаецца:  хіба не нагуляліся ў шахідаў? Самі ж ад ЗША да Сірыі і Новай Зеландыі зараз пад ударам. 

Адкрытасць, вядома, уражвае. Ад Габрыэлы Баран, з якой палемізаваў Прэзідэнт, да, здавалася б, такіх розных Пакістана, Італіі, Філіпін і ЗША. Мы сабралі рэакцыю па гарачых слядах. 

Габрыэла Куэвас Баран, Старшыня Міжпарламенцкага саюза: "Ваш Прэзідэнт адназначна выступіў за адкрыты і глыбокі падыход да вырашэння найважнейшых глабальных і рэгіянальных праблем. Правядзенне  гэтай канферэнцыі ў Беларусі, міралюбнасць і талерантнасць вашай краіны, публічная пазіцыя Прэзідэнта вельмі важныя. Гэта ўсяляе надзею, што і іншыя палітыкі пяройдуць, нарэшце, ад слоў да дзеянняў".

Рэдкі выпадак,  калі краіны АБСЕ і АСЕАН гавораць на адной прагматычнай мове антытэрору і  падкрэсліваюць: зло сучаснае агульнае, а значыць і рэакцыя не можа залежаць ад блокавага мышлення. 

Тэрор, які апярэджвае дзяржавы на крок у выкарыстанні IT-тэхналогій, дронаў, камунікатараў і нават штучнага інтэлекту, ужо рэальнасць. Прычым, чым  больш тэхналагічнай становіцца рэальнасць, тым больш шчылін у тэрору. Яркі прыклад - крыптавалюты. Задумваліся як альтэрнатыва несправядлівай фінансавай гульні долара, а па факце сталі крывяноснай сістэмай зброевага і наркатрафіку, гандлем людзьмі і фінансавання экстрэмізму. 

Беларусь удзельнічае ва ўсіх ініцыятывах Аб'яднаных Нацый па антытэроры. Пры гэтым сама не мае ні сацыяльнай, ні палітычнай глебы для агрэсіі. Наадварот, на агульную барацьбу з тэрорам працуе наш Парк высокіх тэхналогій. Стварае і ўкараняе IT-прадукты сусветнага ўзроўню. Напрыклад,  тыя, што  фільтруюць нянавісць у Глабальнай павуціне або навучаюць сілавікоў у дапоўненай рэальнасці. А яшчэ  тыя, што распазнаюць экстрэмістаў у натоўпе і нават якія вылічаюць іх магчымыя будучыя крокі - тут ужо штучны інтэлект працуе.

На канферэнцыі прагучыць:  дзяржава лічбавы тэрор ужо не пераможа, патрэбны ўклад  буйных прыватных IT-кампаній. 

Пасля выкрыццяў Сноўдэна аб татальнай сочцы праз гаджэты, катавальнай турмы ў Гуантанама і таемных казематах у Еўропе  мы, вядома, менш давяраем спецслужбам. Але калі адкінуць геапалітыку і кар'ерныя гульні генералаў, хто як не спецслужбы стаяць  першым фронтам перад тэрорам? У спакойнай Беларусі штогод  да 20 арыштаў тых,  хто заўважаны ў экстрэмізме, трапіў у базы даных ФБР, ФСБ і Інтэрпала, быў на вайне або прайшоў праз фабрыку смяротнікаў. Пры гэтым нашы чэкісты не саромеюцца па антытэроры працаваць з любымі калегамі  без аглядкі на крой мундзіраў і наяўнасць прамых дагавораў. 

Яшчэ адна праблема, узнятая Прэзідэнтам на канферэнцыі, - цёмны бок Глабальнай павуціны, дзе вярбуюць, навучаюць і гандлююць смерцю. Змагацца  складана, тут жа ўпіраешся ў правы чалавека і свабоды. Хаця часта гэта не свабода развіцця, а свабоднае падзенне да варварства і дэградацыі. 

У якасці антыдоту Прэзідэнт прапаноўвае стварыць "пояс лічбавага добрасуседства". Эксперты тут жа  назвалі яго пактам аб кіберненападзе. Пакуль звышдзяржавы мераюцца магчымасцю ўплываць і маніпуляваць, у малых і сярэдніх дзяржаў ёсць шанц скласці патэнцыялы і не стаць новым полем бою. 

З віртуальнай рэальнасці  ў рэальнасць штодзённую. Кожны новы дзень канфлікту ва Украіне літаральна ўзбройвае экстрэмізм на кантыненце. Пяць гадоў мінула. 5 мільёнаў ствалоў  на руках у паўднёвай суседкі. Пры гэтым беларускі план адхілілі першапачаткова, свой, нармандскі, не працуе. Мінская група захраснула без палітычнай волі. 

Зброя з поўдня  не адзіная праблема. З гарачых пунктаў хвалямі разыходзяцца новыя тэхналогіі дыверсійнай вайны. Пакуль саматужныя беспілотнікі з гранатамі, лекі для біялагічных "кактэйляў". Адзін крок да аўтаматычных атак на аснове штучнага інтэлекту. Гэта калі не чалавек, а праграма вырашае, жыць чалавеку ці загінуць. 

Спыніць бандыта  можна, а што рабіць з дзяржавамі, якія паводзяць сябе як разбойнікі? Размова, вядома, аб ракетах сярэдняй і меншай далёкасці. Дагавор  аб неразмяшчэнні разбураны. Ад ракет гэтага класа, як ад кастэта ў блізкім і раптоўным баі, практычна немагчыма абараніцца. Вельмі хутка і блізка. Пакуль няма новага пагаднення, Беларусь прапаноўвае гарантыі, кожны ў Еўропе можа далучыцца. 

Гарантыі аб неразмяшчэнні ракет  могуць стаць першым рэальным крокам да новай разрадкі. Мінск называе яе "Хельсінкі-2" і не настойвае, зрэшты, ні на лідарстве, ні на аўтарстве - вынік даражэйшы. 

Без камер "Хельсінкі-2" падтрымлівае мноства палітыкаў і генералаў на кантыненце. Але вось публічна як быццам чакаюць адмашкі ад звышдзяржаў. Смелых на высокіх пасадах адзінкі. Адзін з іх – Генеральны сакратар  АБСЕ. Томас Грэмінгер чацвёрты раз у Мінску і мінскую ініцыятыву лабірюе з адкрытым забралам. 

Томас Грэмінгер, Генеральны сакратар АБСЕ: "Я асабіста падтрымліваю Прэзідэнта Аляксандра Лукашэнку і яго прапановы па "Хельсінкі-2". Гэта рэальны ключ да бяспекі, і нам важна працягваць працаваць у гэтым  напрамку". 

У Мінску палітыкі, эксперты і дыпламаты працавалі  два дні. Мала, каб падрыхтаваць дарожную карту барацьбы з новым тэхналагічным тэрорам. Але  дастаткова, каб  ужо на наступнай канферэнцыі ў Нью-Ёрку выступіць адзіным ці  як мінімум узгодненым фронтам. Беларусь разлічвае менавіта на гэта, бо ў  галіне розуму і прагматызму аргументаў супраць нашых ініцыятыў знайсці немагчыма. Альтэрнатыва ім - новае лічбавае варварства.