Як выхаваць і вырасціць прафесіянала сваёй справы, і чаму гэтае пытанне сёння так хвалюе дзяржаву? Праца гэтая карпатлівая і, здаецца, не спыняецца ні на імгненне. Бо нездарма гавораць: век жыві - век вучыся. Перш у сям'і, у школе закладваецца аснова ўсіх нашых будучых поспехаў і дасягненняў. Каледжы, універсітэты робяць з нас высакакласных спецыялістаў, далей - адшліфоўка ведаў і выкарыстанне іх на практыцы. Праз год-другі мы ўжо самі гатовыя прыўнесці нешта новае ў сістэму, развівацца далей і дзяліцца досведам з падрастаючым пакаленнем, атрымліваць навуковыя званні і ступені і, магчыма, з рук Прэзідэнта, як тыя 20 (цяпер дактароў навук і прафесараў), якія ў канцы працоўнага тыдня былі запрошаныя ў Палац Незалежнасці.
Або выбраць працу дзяржкіраванца і думаць, як палепшыць, у першую чаргу, не сваё жыццё, а тых, па сутнасці, хто цябе наняў, - простых беларусаў. З дзяржаўных службоўцаў попыт самы высокі - ад іх залежыць не проста рэалізацыя шматлікіх маштабных праектаў, але і ў цэлым развіццё краіны і дабрабыт кожнага з нас. Свайго роду звод правілаў і прынцыпаў працы чыноўнікаў зараз распрацоўваюць - праект дакумента ў дэталях абмяркоўвалі на тыдні.
Незалежна ад таго, хто ў якой прафесіі сябе рэалізоўвае, усё будуецца на тым "маральным", "вартасным", "грамадзянскім" падмурку, які быў закладзены яшчэ ў дзяцінстве. І дзякуючы падтрымцы, якую мы адчуваем з боку родных, калегаў, педагогаў, дзяржавы. Як гэтая сістэма выбудаваная ў нашай краіне - Вераніка Бута працягне.
Яшчэ паўгода таму яна сама спявала ў хоры і была студэнткай Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі. А сёння яе місія - кіраваць аркестрам з галасоў, настроіць кожны "інструмент" такім чынам, каб атрымалася гармонія. Занятак з жаночым хорам малодшых курсаў праходзіць у Малой зале імя народнага артыста СССР Віктара Роўды. Пераемнасць пакаленняў, а дакладней, харавікоў з акадэміі, асабліва адчуваецца.
Па ўзмаху яе рукі спявалі і спяваюць не толькі дамы, але і спадары з сусветным імем. У прыватнасці, камерны хор Маскоўскай кансерваторыі. Летась Ганна стала лаўрэатам прэстыжнага Міжнароднага конкурсу харавых дырыжораў імя Тэўліна ў Маскве. Выступіла на легендарнай сцэне, дзе даваў канцэрты Чайкоўскі. Спаборніцтва хармайстраў праводзіцца раз на 3 гады. Прыйшлося завучваць напамяць 15-хвілінныя партытуры, вучыць латынь. Беларуская школа і тут вызначылася.
Кожны дзень пачынаецца з дарогі - у Мінск прыязджае з роднага горада Смалявічы. І кожны дзень яна ведае, для чаго яна праробіць гэты шлях, у тым ліку і прафесійны. Ганна - уладальнік Гранд-прэміі Спецфонду Прэзідэнта. А разам з гэтым, звання лаўрэата фонду, сведчання, нагруднага знака і самае галоўнае - у яе ёсць падтрымка і стымул ісці наперад. І такі стымул кожны год атрымліваюць сотні таленавітых спецыялістаў. Кожны год колькасць моладзі, якую падтрымлівае Прэзідэнцкі фонд, расце, таму што беларуская зямля багатая на таленты.
Вольга таксама марыла быць спявачкай або музыкантам і нават скончыла школу па класе гітары і фартэпіяна, танцавала ў народным ансамблі. Але вырашыла прадоўжыць сямейную традыцыю і пайшла ў медыцыну. Штудзіравала кнігу за кнігай, перарашала сотні тэстаў.
Прыкладна з такімі ж эмоцыямі дзяўчына паступае ў медуніверсітэт. 100 балаў, гаворыць Вольга, адчыняюць не проста любыя дзверы любой ВНУ, яны адкрываюць вялікія перспектывы.
Медуніверсітэт, у якім Вольга ўжо нават выкладае, далёка не апошняя мэта, якую ёй трэба дасягнуць. Амбіцыйная маладая дзяўчына яшчэ заявіць пра сябе і ўпіша сваё імя ў гісторыю беларускай медыцыны.
Магчыма, Вольга з часам для рэалізацыі свайго праекта нават зможа разлічваць на Прэзідэнцкую стыпендыю. Як сёлета, яе будуць атрымліваць 80 аспірантаў - маладых і таленавітых даследчыкаў, у чыіх руках будучыня беларускай навуковай школы. І праз гады ўсе яны папоўняць навуковую эліту нашай краіны. Як летась зрабілі гэта 50 дактароў навук, амаль столькі ж прафесараў, паўтысячы кандыдатаў і чатыры сотні дацэнтаў.
Усе гэтыя людзі прадстаўляюць цалкам розныя сферы. Але іх адкрыцці - гэта не праект на паперы, гэта рэальна працуючыя тэхналогіі і методыкі.
Два дзясяткі чалавек, як пазней скажа Прэзідэнт, найлепшыя. З рук Кіраўніка дзяржавы напярэдадні прафесійнага свята - Дня беларускага навукоўца, які адзначаюць у краіне сёння - атрымліваюць дыпломы доктара навук і атэстаты прафесара. Гэта людзі, чыім інтэлектам беларускія дасягненні (ад медыцыны, сельскай гаспадаркі і фізікі да інфармацыйных тэхналогій і выкладання) ператвараюцца ў каштоўны рэсурс.
У свой час у Беларусі настаялі на захаванні дзяржсістэмы прысваення навуковых ступеняў і званняў. Перагледзелі механізм і наладзілі працу так, што сёння ўсё больш рэдка ў дысертацыях з'яўляецца намёк на плагіят.
Беларускія аўтамабіль, матацыкл, тралейбус з прыстаўкай электра-, беспілотны БелАЗ… Айчынная навуковая думка распасціраецца далёка за межы краіны, нават у космас. Меркурый зараз даследуе апарат з нашымі ахоўнымі экранамі. Беларускія распрацоўкі выкарыстоўваюць і ўсе расійскія касмічныя сістэмы. Круглагодная Антарктычная палярная станцыя. Лекі ад рака і ВІЧ. Або саюзны праект, мэта якога - навучыць коз даваць малако, якое параўнальна з жаночым грудным. Тое, што сёння адбываецца ў НАН Беларусі, вядомы расійскі журналіст Сяргей Брылёў у канцы мінулага года назваў і зусім навукай 22-га стагоддзя.
Да канца года Аляксандр Лукашэнка папярэдзіў: ён спытае аб выніках развіцця электратранспарту ў краіне - марудзіць нельга. Прыняў запрашэнне наведаць Рэспубліканскі цэнтр дзіцячай нефралогіі і замяшчальнай нырачнай тэрапіі, які ён адкрываў 14 гадоў таму. І паабяцаў праверыць слых беларускіх чыноўнікаў, а то на месцах дрэнна чуюць яго даручэнні, у тым ліку і ў пытанні выкаранення карупцыі ў краіне: Прэзідэнт нагадаў аб рэзанансных выпадках хабараў у самым святым - у медыцыне.
Жарты жартамі, а галоўнае, гаворыць Прэзідэнт, каб нашы людзі не вымушаныя былі па дапамогу ехаць за мяжу. Профільны доктар Людміла Макарына-Кібак запэўніла: вынікі беларускіх урачоў у гэтым кірунку вядомыя ва ўсім свеце. Дапамогуць і чыноўніку, і радавому беларусу.
Большасць дысертацый у навуковай сферы сёння па-ранейшаму прысвечаныя медыцыне, машынабудаванню, у лідары выбіваецца і IT-сфера. Вытрымкі па некаторых з прац прэзентавалі асабіста Прэзідэнту: свайго роду яшчэ адна абарона працы. Новае жыццё другсыравіне, іншыя схемы высадкі лясоў, высокія тэхналогіі, унікальныя метады лячэння. Аляксандр Лукашэнка ўнікаў у кожнае пытанне. Каб арыентаваць кожнага навукоўца на галоўны прынцып іх будучых прац: не рабіць праекты дзеля званняў. А на камерцыйныя рэйкі ставіць нават фундаментальную навуку. Усё павінна ўкараняцца ў жыццё і працаваць.
І калі ў прыкладных навуках вынікі прац ацаніць проста - акупляльнасць праекта, заробленыя грошы, павелічэнне прадукцыйнасці, укладанне гуманітарыяў, на першы погляд, і не прыкметныя. Але гэта толькі на першы погляд.
Усхваляваная тым, што неўзабаве ёй трэба было атрымаць прызнанне заслуг асабіста з рук Кіраўніка дзяржавы, Таццяна Мікалаеўна Дасаева трохі супакойваецца, калі бачыць, што практычна палова журналістаў, якія працуюць у гэты дзень у Палацы Незалежнасці, гэта яе выпускнікі. І зноў адчувае сябе як дома на журфаку БДУ.
Не менш прафесійна, толькі ў іншай галіне - ветэрынарыі - працуюць Ірына і Марына Дзенісенкі - сёстры-двайняты. І імі таксама ганарацца іх педагогі. Па-першае, паспяхова працуюць па спецыяльнасці, па-другое, яшчэ і родную гаспадарку паднімаюць. На дваіх - агульны дзень нараджэння і агульная справа жыцця. Скончылі Гродзенскі аграрны ўніверсітэт. Праўда, размеркаванне ў розныя вобласці дарогі сясцёр развяло. Марыну прывяло бліжэй да сталіцы - у сельгаспрадпрыемства Мінскага раёна, Ірыну - на малую радзіму - у Мазырскі раён. Праз некалькі гадоў іх дарогі зноў злучацца. І сёстры стануць калегамі дома.
Ірына прыйшла з перспектыўнымі ідэямі, прапановамі выкарыстаць больш эфектыўныя вакцыны. Начальства пайшло насустрач, і гаспадарка пазней убачыць вынікі. Яе сястра ўжо даслужылася да начальніка. Сёння пад яе апекай 5 малочна-таварных ферм і амаль 540 тысяч жывёлін.
Шукаць свой шлях у жыцці прымушае бездараж. А калі "пад'ёмныя" далі, зарплатай не крыўдзяць (сёстры называюць лічбу амаль у дзве тысячы), ды яшчэ і з жыллём дапамагаюць, такой бездаражы нават сталічны жыхар пазайздросціць можа.
Аб тым, што пасееш, то і пажнеш, у краіне разумеюць. Моладзь - гэта наша заўтра, ім трэба будзе далей будаваць тое, што Беларусь цаглінка за цаглінкай выбудоўвае амаль тры дзясяткі гадоў, беражліва ахоўваючы незалежнасць і суверэнітэт. І паралельна з прафесійнымі навыкамі важна прывіваць каштоўнасці духоўныя, этычныя. І не, не столькі прывабнымі пернікамі ў выглядзе кватэры або зарплаты, хоць, вядома, таксама прыемна і таксама трэба. Паўнавартаснае развіццё чалавека, грамадзяніна куды больш шматграннае.
З новага навучальнага года ў Беларусі рэалізуюць новы адукацыйны праект "ШАГ". Па-іншаму - "Школа актыўнага грамадзяніна". Калі юнакі і дзяўчаты наладжваюць сапраўдныя дэбаты аб жыцці і развіцці краіны, зусім не па-дзіцячаму цікавяцца актуальнымі тэмамі, задаюць вострыя пытанні гасцям уроку. А гэта самыя розныя людзі. Ад вядомых спартсменаў, акцёраў, журналістаў да дэпутатаў і чыноўнікаў.
Кожны месяц - новы тэматычны "ШАГ", у студзені - ужо пяты. Закранаюць тэмы, на якія больш прынята гаварыць у дарослым грамадстве: нацыянальнае самавызначэнне, урокі мінулага, магчымыя мадэлі эканамічнага развіцця краіны, працаўладкаванне і нават пенсіі. Для некаторых з дзяцей такія сустрэчы стануць "ШАГам" на шляху да дзяржслужбы.
Вялікая ўвага ў краіне надаецца падрыхтоўцы дзяржкіраванцаў. І, бясспрэчна, галоўная кузня кадраў для дзяржаўнага апарата - гэта Акадэмія кіравання. З новага навучальнага года тут цалкам пераналадзілі сістэму навучання. Для людзей, хто нясе, па сутнасці, адказнасць не столькі за свой лёс, колькі за лёс асобнай галіны і краіны ў цэлым, акрамя якасцяў прафесійных, вядома, важны ідэалагічны стрыжань. Гэта падобна ваеннай службе. Адгэтуль такая пільная ўвага як да падрыхтоўкі, так і да арганізацыі працы кіраванца.
Трапіць у кадравы рэестр Прэзідэнта няпроста, адбор самы дбайны - па памылцы туды не бяруць, але і попыт затым з гэтых людзей не меншы. Бо ад кіраванцаў залежыць не проста рэалізацыя шматлікіх маштабных праектаў, але і ў цэлым развіццё дзяржавы. А таму такая пільная ўвага да праекта закону "Аб дзяржаўнай службе" - дакумент у дэталях абмяркоўвалі на пачатку тыдня.
Распрацоўваць нормы і прынцыпы працы дзяржапарата даручылі асобам не зацікаўленым - экспертам і навукоўцам, якія пераважна на дзяржаўнай службе не занятыя. Вядома, павышаць імідж дзяржкіравання трэба. Але не шляхам "пернікаў", папярэджвае Прэзідэнт.
Адно з патрабаванняў Прэзідэнта - дакумент павінен уключаць у сябе нават этычныя аспекты паводзін чыноўнікаў: ад публічнай працы з грамадзянамі да публічных выступленняў у сацыяльных сетках. Абяцаюць прапісаць, у тым ліку нормы антыкарупцыйнай скіраванасці. Службовая неабходнасць - быць мабільным, сёння без гэтага нікуды, а таму ратацыі на месцах быць. Зрэшты, гэта не выніковая версія закону. Па выніках абмеркавання Прэзідэнт даручыў дапрацаваць дакумент у спакойным рэжыме. Але падмурак праекта - маральныя прынцыпы і асновы - застануцца.
Сумленнасць, справядлівасць, павага, аб якіх у аўторак гаварыў Прэзідэнт, сёння павінны стаць асновай не толькі дзяржслужбы, але і любой сферы нашага жыцця. У працы над чарговай дысертацыяй або праектам, у суперніцтве ў новым конкурсе або спаборніцтве, у зносінах з аднагодкамі і з тымі, хто старэйшы. Каб у літаральным сэнсе быць часткай таго залатога запасу краіны, хто робіць Беларусь матэрыяльна і інтэлектуальна больш багатай.
