Папулярнасць ультраправай "Альтэрнатывы для Германіі" ў ФРГ і рост ксенафобскіх і папулісцкіх настрояў у Еўропе ў цэлым гавораць аб тым, што ўрокі мінулага чалавецтва засвойваць усё яшчэ не навучылася. Аб чым гаварыць, калі спробы перадзелу свету не спыніліся ні пасля Другой сусветнай вайны, ні пасля халоднай? Карэя, В'етнам, былая Югаславія, Блізкі Усход, Украіна. Кровапралітныя канфлікты ў Афрыцы, аб якіх нячаста гавораць у навінах, і млявая герылья ў шэрагу краін Лацінскай Амерыкі.
"Свет нагадвае парахавую бочку, і любая іскра можа прывесці да пачатку новай сусветнай вайны", - лічаць эксперты. Што ж у гэтай сітуацыі робяць палітыкі? НАТА і Расія вядуць чарговую гонку ўзбраенняў. Ля мяжы нашай краіны не спыняюцца ваенныя вучэнні альянсу. А, напрыклад, прэзідэнт самай развітой краіны планеты - ЗША - з высокай трыбуны ААН пагражае цалкам знішчыць Паўночную Карэю.
Уладзімір Макей, Міністр замежных спраў Беларусі: "Усе праблемы, назапашаныя з пачатку 90-ых, гэта вынік нашай няздольнасці давесці справу да канца ў завяршэнні халоднай вайны. Але ніколі не позна зрабіць тое, што правільна. Мы прапаноўваем, каб ключавыя глабальныя "гульцы", першым чынам Кітай, Расія, ЗША, дзяржавы Еўрапейскага саюза, пачалі дыялог аб стратэгічным бачанні новых канструктыўных адносін. Рэспубліка Беларусь, са свайго боку, гатовая падаць пляцоўку для працэсу. Мы гатовыя выканаць гэтую задачу адказна, як Беларусь гэта робіць на працягу апошніх гадоў у рамках намаганняў па ўрэгуляванні крызісу ва Украіне. Мінск гатовы стаць "мостам", які звязвае старое з тым, што яшчэ не нарадзілася".
У 70-ых гадах у Хельсінкі быў падпісаны заключны акт нарады па бяспецы і супрацоўніцтве ў Еўропе. Планавалася, што гэты дакумент замацуе тэрытарыяльныя і палітычныя вынікі Другой сусветнай і павысіць узровень даверу паміж ключавымі гульцамі, аднак пасля халоднай вайны аб гэтым акце забыліся.
Гэта фрагмент выступлення кіраўніка беларускага Міністэрства замежных спраў на 72-ой Генасамблеі ААН. Уладзімір Макей рэтранслюе сусветнай супольнасці ідэю Прэзідэнта Беларусі аб перазапуску Хельсінкскага працэсу.
З такой ініцыятывай Аляксандр Лукашэнка выступіў каля года таму на сустрэчы з дэлегацыяй Камітэта па палітыцы і бяспецы Савета ЕС. Тады Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што ідэя "перазагрузіць Хельсінкі" прапаноўваецца зыходзячы са станоўчага эфекту мерапрыемстваў "нармандскага фармату", якія прайшлі ў Мінску.
Можа здацца, што ідэю "Хельсінкі 2.0" цяжка рэалізаваць, але ў гэтай беларускай ініцыятывы ўжо ёсць уплывовыя прыхільнікі. Яшчэ да прэзентацыі "новага хельсінскага працэсу" з трыбуны ААН афіцыйны Мінск актыўна прасоўваў задумку Прэзідэнта ў рамках Цэнтральна-Еўрапейскай ініцыятывы, АБСЕ, АДКБ.
У выніку зараз у ідэі "перазагрузкі Хельсінкі" нямала прыхільнікаў. Напрыклад, Крысцін Мутанен - старшыня Парламенцкай Асамблеі АБСЕ. Вось так у інтэрв'ю "Галоўнаму эфіру" яна каменціравала прапанову Прэзідэнта Беларусі пасля летняй сесіі асамблеі ў Мінску.
Крысцін Мутанен, старшыня Парламенцкай асамблеі АБСЕ: "Я думаю, гэта вельмі добрая ідэя. Таму што нам неабходна як мага хутчэй вырашыць назапашаныя праблемы. Падчас вельмі цікавай гутаркі з Прэзідэнтам я сказала: "Так, але нам неабходны час”. На што ён адказаў: "Часу ў нас няма. Мы не можам павольна рухацца ў гэтым кірунку, нам неабходна бегчы". І я з гэтым абсалютна згодная. Я думаю, усе зараз разумеюць, што ў многіх момантах мы павінны паскорыцца і зноў пачаць перагаворны працэс і стварыць базу, на якой мы зможам працаваць разам, давяраць адно аднаму. Бо давер і супрацоўніцтва сапраўды неабходныя. Таму я абсалютна падтрымліваю такую ініцыятыву".
Свой уклад у рэгіянальную і сусветную стабільнасць Беларусь робіць з першых гадоў незалежнасці - гэта і добраахвотная адмова ад ядзернай зброі, і Мінская група па ўрэгуляванні Карабахскага канфлікту, і, вядома, Мінскія пагадненні па Украіне. Наша краіна традыцыйна спрабуе знайсці агульную мову з усімі без выключэння партнёрамі.
Напрыклад, на палях Генасамблеі кіраўнік МЗС Беларусі ўжо правёў каля 20 сустрэч. І не толькі з заходнімі партнёрамі, уключаючы кіраўніка Еўрасавета Дональда Туска, прадстаўніка Дзярждэпа ЗША Элізабэт Мілард, старшыню Генасамблеі Міраслава Лайчака. Беларускі міністр таксама сустрэўся з кіраўнікамі МЗС Сірыі і КНДР. Дыпламаты абмяняліся меркаваннямі аб сітуацыі на Блізкім Усходзе і Карэйскім паўвостраве.
У размове з кіраўніком паўночнакарэйскага знешнепалітычнага ведамства Уладзімір Макей адзначыў, што ўсе бакі карэйскага канфлікту павінны ўстрымлівацца ад крокаў, якія могуць прывесці да далейшай эскалацыі. Міністр таксама падкрэсліў, што Беларусь гатовая працягнуць дыялог з КНДР з улікам рашэнняў Савета бяспекі ААН.
