Безназоўны подзвіг пад грыфам "сакрэтна"

10 мая 2015

І зноў вяртаемся да галоўнай тэмы гэтых дзён. Да дня Вялікай Перамогі супрацоўнікі КДБ нашай краіны зрабілі вельмі незвычайны, але вельмі значны падарунак, у першую чаргу, для моладзі. Чэкісты скінулі заслону таямніцы з матэрыялаў аб дыверсійным атрадзе партызан "Слаўны". Доўгі час аб гэтай групе хадзіла мноства чутак. Але сапраўды вядома толькі адно - брыгада добраахвотнікаў была сапраўдным кашмарам для гітлераўцаў. За галовы дыверсантаў фашысты абяцалі ўзнагароду, але злавіць салдат было няпроста. Такім чынам, прама зараз "Галоўны эфір" пакажа кадры аб героях, якія амаль 70 гадоў заставаліся пад грыфам "сакрэтна".

Хто ж яны, героі, якія амаль 70 гадоў заставаліся пад грыфам "сакрэтна" - з унікальнымі матэрыяламі азнаёміўся Дзмітрый Лукша.

Гэтыя кадры першымі адкрылі для сучаснікаў гісторыю аб слаўным атрадзе "Слаўны". У лясным гушчары, абкружаныя цяністымі балотамі, знаходзіліся магілы загінуўшых партызан. Амаль 50 гадоў братэрскія могілкі заставалася невядомымі. Дабрацца да гэтага месца самастойна практычна немагчыма. І толькі доўгая і карпатлівая праца даследчыкаў не дазволіла загінуўшым героям так і застацца ў гістарычным забыцці.

Алег Зайцаў - адзін з першых даследчыкаў, хто зацікавіўся лёсам атрада. Па макулінках атрымлівалася збіраць інфармацыю. І ў наш час, і ў гады вайны асобы гэтых партызан былі пакрытыя асаблівым пластом таямніцы. Хоць перад пачаткам Вялікай Айчыннай імёны будучых байцоў былі вядомыя амаль кожнаму савецкаму грамадзяніну. У састаў "Слаўнага" ўваходзілі знакамітыя спартсмены - заслужаныя майстры спорту і рэкардсмены. Напрыклад, сяміразовы чэмпіён СССР па акадэмічным веславанні Аляксандр Далгушын выконваў у атрадзе ролю снайпера. А ўначы, падчас разлютаванага бою, перапраўляў праз раку параненых таварышаў.

Юрый Звераў, супрацоўнік цэнтральнага архіва КДБ Беларусі: "Атрад папаўняўся ўжо на месцы. З мясцовага насельніцтва, ваеннапалонных. І ваяваў ён на тэрыторыі Беларусі да ліпеня 1944 года, злучыўшыся з перадавымі часткамі Чырвонай арміі".

У тыле ворага атрад вёў сапраўдную падрыўную працу. Байцы праводзілі разведку, перадавалі звесткі ў іншыя партызанскія атрады. Узрывалі мосты, грамілі паліцэйскія гарнізоны - выконвалі найскладанейшыя заданні, якія паступалі з "вялікай зямлі". За галовы салдат фашысты абяцалі ўзнагароду, абы больш не чуць аб слаўных дыверсантах.

Магчыма, даныя аб атрадзе яшчэ доўгія гады маглі заставацца пад грыфам "сакрэтна". Аднак да юбілею Вялікай Перамогі супрацоўнікі Камітэта дзяржбяспекі знялі заслону таямніцы. Копіі матэрыялаў аб легендарных партызанах былі перададзеныя ў фонд школьных музеяў спецгрупы "Слаўны". Зараз вучні Клічава, Магілёва і Мінска змогуць сапраўды дакрануцца да гісторыі. І даведацца штосьці большае аб той вайне.

Дзмітрый Пабяржын, начальнік прэс-службы КДБ Беларусі: "Толькі напярэдадні святкавання юбілею Вялікай Перамогі гэта малая крыха магла быць рассакрэчаная і перададзеная фонду школьных музеяў, каб наша маладое пакаленне памятала аб жахах той вайны і шанавала спадчыну, якое нам дасталася ад ваяроў-пераможцаў".

Хоць на некалькі хвілін, але спадчыннікі пакалення пераможцаў прымерылі на сябе ролю байцоў таемнага і ў той жа час легендарнага атрада. Менавіта так, мабыць, мы і можам сёння аддзячыць загінуўшых герояў - не забывацца аб іх і памятаць, якой цаной дасталася ім гэтая перамога.