Беларусь - Кітай: агульныя старонкі гісторыі

17 мая 2015

Аб'ядноўвае Беларусь і Кітай не толькі эканоміка. Адным з ключавых пунктаў цяперашняга візіту сталі памятныя мерапрыемствы да Дня Перамогі. Ускладанне вянкоў на плошчы ў Мінску, цырымонія ў музеі Вялікай Айчыннай як адлюстраванне таго агульнага, што ёсць у нашай гісторыі.

Мы неяк прывыклі ўяўляць сабе вось такую карціну Другой сусветнай: Краіна Саветаў, а таксама амерыканцы і еўрапейскія саюзнікі - разам.

Але ж быў і гэты фронт. І гэта ўжо ўклад і цана Перамогі Кітая. Ахвярамі Другой сусветнай вайны сталі мільёны жыхароў Паднябеснай. Так што, выбудоўваючы лінію росту ў нашых эканамічных адносінах, не варта забываць аб старонках гісторыі. Аб фундаментальных каштоўнасцях.

Народы Савецкага Саюза і Кітая найбольш пацярпелі ў Другой сусветнай вайне. Беларусь страціла кожнага трэцяга, у Кітаі яна закранула кожную сям'ю, кожны горад. Кітай стаў галоўным баявым фронтам у Азіі. Пётр Сапагоў, радавы ў адстаўцы, ветэран Вялікай Айчыннай і ўдзельнік той самай вайны на Кітайскім фронце. Успамінае, за што ваявалі саюзнікі.

Пётр Сапагоў, ветэран Вялікай Айчыннай вайны, радавы ў адстаўцы: "Доўгіх 8 гадоў барацьбы плячо ў плячо з Чырвонай Арміяй. Пасля капітуляцыі Японіі, яшчэ некалькі гадоў Грамадзянскай вайны і доўгачаканы мір толькі ў 49-ым. Для гісторыі Кітая пачаўся новы, зусім іншы перыяд развіцця. Яны імкнуліся стаць моцнымі, расці эканамічна. Гэты пасляваенны перыяд стаў для жыхароў Паднябеснай узняццем духу і веры ў сваю краіну".

У дні 70-годдзя Вялікай Перамогі праграма візіту высокага госця звярстаная асоба. Абеліск Перамогі, ускладанне вянка да велічнага манумента. Музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны, каб пакланіцца загінуўшым і жывым.

Асобная экспазіцыя "Беларусь і Кітай. Вехі баявога братэрства", расказвае аб удзеле кітайцаў у антыфашысцкім руху ў Віцебску і сумеснай барацьбе з японскім мілітарызмам. Падчас Другой сусветнай на Далёкаўсходнім фронце ваявалі сотні беларусаў. У жывых засталося толькі 15.

Вячаслаў Даніловіч, дырэктар інстытута гісторыі НАН Беларусі: "З 1937 года былі выхадцы Беларусі сярод лётчыкаў і авіятэхнікаў, якія ваявалі на баку Кітая супраць японскіх агрэсараў. Акрамя таго, былі і сярод ваенных саветнікаў ажно да 1942 года. Таксама прадстаўнікі і выхадцы з Беларусі. Нельга не адзначыць, што наш вядомы разведчык Кірыл Арлоўскі таксама з'яўляўся рэзідэнтам разведкі на тэрыторыі Кітая".

Узнагарода, поціск рукі двух лідараў - даніна павагі подзвігу ветэранаў.

Сі Цзіньпін, Старшыня КНР: "Вы ўнеслі велізарны ўклад у справу барацьбы з фашызмам. Вы з'яўляліся абаронцамі міру на Зямлі. Наведванне музея зрабіла на мяне найглыбокае ўражанне. Перад тварам найстрашэннай у гісторыі чалавецтва вайны беларускі народ праявіў вялікую мужнасць. Устойліва прымаў на сябе першы ўдар вайны. Сваім жыццём і крывёй беларусы абаранілі годнасць і незалежнасць свайго народа і дзяржавы. Менавіта сваёй гераічнасцю беларускі народ заваяваў павагу і прызнанне народаў усяго свету".

Зараз два народы - саюзнікі не толькі ў палітыцы, эканоміцы, але і ў барацьбе з фальсіфікацыяй ваеннай гісторыі. Два народы перажылі свае трагедыі на розных тэатрах ваенных дзеянняў, але памятаюць і прызнаюць заслугі адзін аднаго.

Сі Цзіньпін, Старшыня КНР: "У ліпені 2014 года, адкрываючы гэты музей, Прэзідэнт Лукашэнка сказаў аб тым, што беларускі народ ніколі не дапусціць спроб фальсіфікацыі гісторыі Другой сусветнай вайны, узурпацыі вынікаў перамогі, а таксама гераізацыі фашыстаў і агрэсараў, я з гэтым цалкам згодзен. Мы гатовыя з усімі народамі свету, у тым ліку і з беларускім, разам адстойваць вынікі нашай перамогі ў гады Другой сусветнай вайны, а таксама справядлівасці на зямлі. Ветэранам - шчасця і моцнага здароўя".

Перамогу ў Другой сусветнай у Кітаі не святкуюць кожны год. Больш перадаецца ад старэйшага пакалення, сведак тых падзей - дзецям і ўнукам. Такая памяць павінна жыць. Але гэты год - юбілейны год перамогі над фашызмам, асаблівы і для Кітая. 3-га верасня там будуць адзначаць 70 гадоў са дня заканчэння Другой сусветнай вайны. Для Паднябеснай гэта частка барацьбы за гістарычную справядлівасць, спроба падкрэсліць значнасць сваёй ролі ў падзеях тых гадоў. У той вайне Кітай страціў 35 мільёнаў чалавек.

З вайны і беларусы, і кітайцы вынеслі ўрок - трэба быць моцнымі. Але прытрымліваючыся старажытнай кітайскай мудрасці "стаўшы моцным дазволена быць мяккім". Сёння, выкарыстоўваючы так званую "мяккую сілу", кітайцы сфарміравалі станоўчы імідж КНР у самай кансерватыўнай часткі свету - Еўропе - і паклалі пачатак своеасабліваму "кітайскаму буму". Культурны і студэнцкі абмен, шматлікія семінары, міжпартыйныя сувязі, інстытуты Канфуцыя, запрашэнне спецыялістаў, урэшце, далі свой плён. Новая "кітайская хваля", як калісьці ў XVIII стагоддзі, ахапіла еўрапейскія краіны. І гэта захапленне надоўга. На адносіны Кітая і Еўропы не давіць цяжкая гістарычная спадчына, у эканоміцы ўзаемадапаўняльнасць, для Еўрасаюза - Кітай другі па велічыні гандлёвы партнёр. Еўропа, якая стамілася ад пазыковых крызісаў, прагне новых кітайскіх інвестыцый і разлічвае на турыстаў з Паднябеснай. Інтарэс да Кітая, які расце, Кітая выгадны і яго сябрам. Сёння Кітай - сімвал сучаснасці. "Зроблена ў Кітаі" - знак на прадукцыі, створанай з дапамогай найноўшых тэхналогій. Вытворчыя базы ў Германіі і індустрыяльныя паркі ў Беларусі. Стаўленне свету да кітайскай мадэлі змянілася: на змену сумненням прыйшло захапленне.

Веданне намі гэтай краіны зараз становіцца стратэгічным рэсурсам.

Ведае нас і Кітай. Выгаднае геаграфічнае становішча, захаваныя прадпрыемствы, высокакваліфікаваныя кадры, высокі навуковы патэнцыял, а самае галоўнае - стабільнасць і здольнасць падтрымліваць партнёрскія адносіны з усімі краінамі. Так што за рынкі і сімпатыю адзін аднаго нам змагацца ўжо не трэба.

Гэтаму заклад і асабістыя адносіны двух лідараў. Нефармальная сустрэча даўніх сяброў "без гальштукаў" у загараднай рэзідэнцыі, куды Аляксандр Лукашэнка запрасіў Сі Цзіньпіна з жонкай на вячэру, доўжылася некалькі гадзін. Абмяркоўваліся новыя планы, вярстаўся парадак дня будучых візітаў. У нязмушанай, раскаванай атмасферы, адкрытая гутарка аб палітыцы, эканоміцы і жыцці.

Інтарэсы супалі. Для Беларусі і Кітая пачаўся новы этап зносін.